Dagur - 28.10.1953, Blaðsíða 6

6
D A G U R
Miðvikudaginn 28. okíóber 1953
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Iðnaður og aðstaða úti á landi
ÞESS ERU NOKKUR dæmi nú á þessu ári, að
iðnaðarmenn hér á Akureyri hafa tekið að sér verk-
efni í öðrum landsfjórðungum og leyst af hendi, og
eins hafa fyrirtæki í öðrum landshlutum fengið iðn-
aðarfyrirtækjum hér verk að vinna, ýmist vegna
þess, að orð fór af þeim fyrir vandaða vinnu og fyr-
ir hófsamlegt verð, eða að tilboð þeirra reyndust, er
á hólminn kom, hagkvæmust. Þetta er allt saman
gleðilegur vottur um hæfni og þrótt iðnaðarins hér
í bænum og vissulega hafa þessir landvinningar orð-
ið til þess að draga nokkuð úr þeim áföllum, sem al-
mennir erfiðleikar íslenzks iðnaðar hefðu annars
búið iðnaðinum hér. Þetta minnir þá líka á stað-
reynd, sem vert er að halda á lofti. Allur iðnaður
þarf að þróast og vaxa um alllangan tíma til þess að
ná nokkurri fullkomnun. Það er reynsla erlendis,
þar sem iðnaður stendur á mjög gömlum merg, að
það tekur langan tíma að ala upp góða iðnaðarmenn.
I ýmsum greinum byggist hæfni og kunnátta í iðn-
aði á langri þróunarsögu. Maður hefur tekið við af
manni, kynslóð fram af kynslóð, meistarar hafa
kennt sveinum fagið og það hefur verið fullkomnað
með hverjum nýjum ættlið. Ýmsir smábæir í iðnað-
arlöndum, t. d. á Bretlandi, þykja skara fram úr í
iðngreinum vegna þess að iðnaðurinn þar á langa
sögu og fagmennskan hefur þróast á Iöngum tíma.
Það er ástæða til að ætla, að Akureyri sé að skapa
sér nokkra sérstöðu hér á landi einmitt með kunn-
áttu iðnaðarmanna sinna í ýmsum greinum. Iðnaður
hér á sér þegar alllanga sögu og dýrmætt reynslu-
tímabil er að baki. I sumum greinum var hér unnið
brautryðjandastarf. Hér eru nú unnar iðnaðarvörur,
sem ekki eiga sinn líka hér á landi. Til dæmis er
ýmislegt af þeim vefnaði, sem Gefjun setur nú á
markaðinn, fullkomnara og betra en áður hefur
þekkzt á landi hér. Þar er ekki aðeins það að ræða,
að hér er starfandi stærri hópur ágætra fagmanna í
vefnaði og ullariðnaði almennt en annars staðar á
landinu. Fyrir stórhug samvinnusamtakanna hefur
tæknileg aðstaða til þessa iðnaðar verið gerð full-
komnari hér en áður hefur þekkzt. Hin nýja Gefjun
er stærsta og glæsilegasta iðnaðarfyrirtæki á land-
inu og ýmsar þær framleiðsluvörur, sem hún sendir
nú á markað, sýna, að stórt skref hefur verið stigið
til fullkomnunar þessa iðnaðar og nýir möguleikar til
atvinnuaukningar og efnahagslegrar upplyftingar
eru fyrir hendi. Þessi sögulega þróun iðnaðar og
fagþekkingar hér, ásamt iðnaðarframkvæmdum
samvinnufélaganna, hafa skapað bænum aðstöðu til
þess að verða í framtíðinni mikilvæg iðnaðarmið-
stöð, ef aðrir og annarlegir hagsmunir fá því ekki
ráðið, að iðnaðinum úti á landi verði hrundið til
baka og máttarviðum kippt undan honum. Og því
þurfa bæjarmenn hér sérstaklega að gefa gætur.
ÞAÐ HEFUR komið í ljós á síðustu tímum,, að
til eru fram á menn á þjóðarskútunni, sem ekki
skilja þessa þróun né gildi þess, að iðnaður og at-
vinnurekstur úti á landi sé efldur til muna. Það hef-
ur t. d. heyrzt, að fráleitt sé að efla iðnað úti um
byggðir landsins ef sá iðnaður þarf að verulegu
leyti að byggja á markaðúium við Faxaflóa. Þeim
er þyrnir í augum það fjármagn, sem hefur verið
fest í verksmiðjum hér og telja að það hefði betur
verið komið í vélar og hús í höfuðstaðnum. Þessum
mönnum vex í augum flutningskostnaður og ýmis
önnur aðstaða, sem erfiðari er úti
á landi en í höfuðstaðnum. Sú að-
staða, sem siglinga- og innflutn-
ingsverzlunarfyrirkomulagið er bú-
in að fá höfuðstaðnum, er með
öðrum orðum notuð sem röksemd
gegn iðnaðinum úti á landi. Það er
þess vert að vekja athygli á þessu
og gjalda varhug við því. Það er
rétt, að núverandi skipan sam-
göngumála er hinn mesti fjötur um
fót innlendum iðnaði, en þessi
skipan er stórgölluð og óréttlát.
Lausnin á málunum er ekki sú, að
leggja iðnaðinn hér og annars stað-
ar úti á landi undir höfuðstaðinn,
heldur að nema burtu verstu agnú-
ana á verzlunar- og siglingafyrir-
komulaginu og jafna þannig að-
stöðuna.
SAMVINNUFÉLAGSSKAPUR-
INN hefur verið brautryðjandi í
verksmiðjuiðnaði í stórum stíl úti
á landi. Með þeirri starfsemi hef-
ur verið 'lagður fram mikilvægur
skerfur til þess að jafna aðstöðuna
í landinu og skapa heilbrigðara
efnahagslíf. Síðustu framkvæmdir
samvinnufélaganna í iðnaðinum
sýna ótvírætt, að þessi stefna er
óbreytt. Samvinnufélögin leggja nú
í dag líka fram stærsta skerfinn til
þess að breyta einokunarfyrir-
komulagi siglinganna í réttlátara
horf. Allt þetta er mikill stuðning-
ur við málstað fólksins úti á landi
og þá ekki sízt við hagsmuni Akur-
eyrar. Þegar þessa alls er minnst,
er næsta furðulegt, hve andstæð-
ingum samvinustefnunnar verður
vel ágengt að villa fólki sýn á því,
í hverju hagsmunir þess eru fólgn-
ir.
Það eru einmitt stórfram-
kvæmdir samvinnufélaganna á
sviði iðnaðar, sem nú eru helzta
brjóstvörn fólksins gegn flótta
fólæli og fjármagns til Faxa-
flóahafnanna.
Þessa brjóstvörn þarf að efla og
styrkja. Allir þeir, sem við iðnað
fást, þurfa að gera sér ljóst, hvaða
öfl eru að verki í þjóðfélaginu og
hvert takmark þeirra er.
Þessi málefni verða ekki að-
skilin frá átökunum á hinu póli-
tíska sviði. Það er sjálfsblekking
að ætla, að þau pólitísku öfl, sem
leynt og ljóst stefna að því að
flytja vald og fjármagn í hendur
hagsmunasamtaka í höfuðstaðnum,
muni nokkru sinni styðja þessa
sjálfsbjargarviðleitni fólksins úti á
landi. Það er heldur ekki um það
að ræða í dag, að leysa vandamál-
in með erlendum kredduvísindum
eða fjarlægum draumórum um
eitthvert fullkomið stjórnarkerfi.
Það sem um er að ræða er fram-
kvæmdastefnan í dag. Fyrir sundr-
ungu á fólkið úti á landi of lítinn
þátt í að móta hana. Því er hægt
að breyta ef menn þekkja sinn vitj-
unartíma. Og sennilega skortir
landsmenn ekkert fremur nú en þá
þekkingu.
FOKDREIFAR
Skrítin nafngift.
í EINA TÍÐ talaði Alþýðubl.
jafnan um útgerð Utgerðarfélags
Akureyringa h.f., sem „bæjarút-
gerð“, og var það skiljanlegt, því
að ágætur hagur hlutafélagsins hér
átti að varpa Ijóma á uppáhalds-
rekstursform kratanna, sem stóð
höllum fæti annars staðar á land-
inu. En skörin er farin að færast
upp í bekkinn þegar sjálft heild-
salamálgagnið, Vísir, tekur þessa
nafngift upp eftir Alþbl. og nefnir
Útgerðarfélagið „bæjarútgerð“, í
fréttaskeyti frá Ak. 19. þ.m. Það er
réttmætt að andmæla þessari
nafngift, því að það má einmitt
telja sérstakt happ, að kreddu-
menn sósíalismans fengu ekki gert
togaraútgerðina hér að pólitísku
bitbeini og bæjarútgerð. Það rekst-
ursform, sem hér er viðhaft, hefur
gefizt vel, en það er þannig vaxið,
sem kunnugt er, að einstaklingar,
ýmis fyrirtæki og samvinnufélög
hafa lagt fram helming hlutafjár í
Útgerðarfélaginu, en bærinn helm-
inginn. Á þetta form var einmitt
bent hér í blaðinu, alllöngu áður
en Útgerðarfélagið var stofnað, er
bæjarútgerðarkröfur kreddumann-
anna voru háværastar. Það hefur
gefið svo góða raun, að fullvíst
má telja að mikill meirihluti borg-
aranna vilji ekki breyta til og ekki
framar ljá eyru skrafi sósíalista um
bæjarrekstur. Sporin frá Siglufirði
og Vestmannaeyjum hræða, og
svo hafa menn fyrir augunum alla
daga ársins hraðann og snilldina í
daglegum framkvæmdum bæjar-
félagsins sjálfs.
„Mál einu fjandþjóðarinnar....“
SUMIR glákomblindu komm-
únistarnir eru orðnir svo illa
haldnir af rússneskum áróðri, að
þeir mega ekki heyra enska tungu
lengur án þess að úthverfast, eða
jafnvel ekki engilsaxnesk lög, svo
að þeir sjái ekki fjandann málað-
ann á vegginn .Kominform-blaðið
í Reykjavík birtir annað slagið
þátt um útvarpið og á að heita út-
varpsgagnrýni. Þáttur þessi er
stundum ágætt sýnishorn af því,
hvernig mælistika „flokksins“ er
lögð á alla hluti. Aðeins eftir slíka
mælingu geta kommúnistar ákveð-
ið með sjálfum sér, hvort hlutirnir
eru góðir eða vondir. Allir komm-
únistar, semi koma fram í útvarpi,
eru afbragð í þætti þessum, eins
allt efni, sem frá þeim kemur, en
hinir eru af öðru sauðahúsi og fá
aðra meðferð. Ofstækið keyrir
stundum alveg úr hófi. Sýnishorn:
Islenzk danshljómsveit kom fram
í útvarpi um fyrri helgi. Dægur-
lagasöngvarar komu fram með
hljómsveitinni og sungu dægurlög
við enska texta. Fyrir þetta fengu
þeir eftirfarandi eftirmæli í Þjóð-
viljanum: „. . . . Mest voru þeir
(þ. e. ,,slagararnir“) á máli einu
fjandþjóðarinnar, sem við eigum,
og stúlkurnar viku aldrei frá því
heygarðshorni, piltarnir höfðu
frekar til að bregða sér í Norður-
landaslagara, sem eru þó sannar-
lega miklu mannlegri í öllu sínu
æði en engilsaxneski skepnuskap-
urinn, sem er svo átakanlega við-
bjóðslegur.... “
Hún er ekki þunnt smurð á,
rauða leðjan á gleraugunum þessa
prédikara nú fremur en endranær.
Hentugt leikfang.
Árni M. Rögnvaldsson, skóla-
stj., skrifar blaðinu:
„FYRIR STUTTU var mér lit-
ið inn á húsgagnaverkstæðið Val-
björk h.f. á Akureyri. Sá eg þar
nokkrar svartmálaðar töflur og
áttu þær að vera handa smábörn-
um í heimahúsum. Eiga þær að
vera til sýnis og sölu í verzlun
Valbjarkar í Hafnarstræti 96.
Eg vildi með örfáum línum
vekja athygli foreldra á töflum
þessum, því að þær eru í senn
bæði leikfang og kennslutæki,
hentugt og skemmtilegt. Eg þykist
(Framhald af 6. síðu).

|
I
±
&
I
&
±
VALD. V. SNÆVARR:
■r
S'.'-
I
Þegar þysinn liljóðnar. 1
Eg vil fylgja þér,
hvert sem þú fer. — Lúk. 9, 57. —
Möré höíum vér lesið skáldsöéuna „I FOT-
t
I
f
1
ít- SPOR HANS“ eítir prestinn Ch. M. Sheldon. X
© Sagt er, að kirkjusóknin hafi verið ærið dauí ®
hjá honum, og að það hafi valdið honum sorgar. ®
‘ Þá tók hann það til bragðs að semja þessa 9
£ skáldsögu og lesa hana í stólræðu stað á helg- &
! um dögum. — Fólk tók að fjölsækja kirkju til
% hans. Menn vildu ekki fyrir nokkurn mun missa £
T af sögunni. Fyrst hefur forvitnin sennilega 4-
® dregið fólk að kirkjunni, síðan sagan sjálf og
seinast boðskapurinn sem hún flutti. — Megin-
© efni sögunnar er, að sýna fram á hvernig færi, ^
I e/ menn almennt og af fullri alvöru tækju að jt-
g, fyléja Kristi í einkalífi sínu og starfslíti. Því S
'v væri ekki að leyna, að árekstrarnir gætu orðið £
margir og harðir og byltingarnar róttækar, en g
^ hitt sýnir höf. líka svo skýrt sem verða má, að £
upp úr þeim skapaðist nýr og betri heimur og
fegurra mannlíf. Spurningin, sem höf. lætur ->
valda öllu umrótinu, er þessi: „Hvað rnyndi
Kristur gjöra í mínum sporum?“ Niðurstaða ^
höf. er sú, að væri Kristur spurður ráða og að ®
hans dæmi farið, myndi margt breytast og allt <3
til hins betra, — bæði í lífi einstaklinga og £
þjóða. Þetta er laukrétt. — Kristur hefur enn ^
lifað lífi sínu hér á jörðu fullkomlega eftir Guðs ý
vilja. „Hann drýgði ekki synd og svik voru ekki
“ fundin í hans munni.“ Hjá honum er því beztu
fyrirmyndina að fá, enda segir postulinn Pét-
ur: „Hann eftirlét yður fyrirmynd, til þess að
þér skylduð feta í hans fótspor? Spyrjum vér
Hann ráða í vandamálunum? Eg held, að svar,
$ gefið sannleikanum samkvæmt, hljóti að verða
j|, á þessa leið: „Ekki æfinlega. Ekki nógu oft.“
* Vér vitum þó vel, að „Kristur er einkavon ^
? heimsins“, — og heiminn vildum vér hafa betri
% en hann er. Oss setur hljóð. Hér er eitthvað
¥ að... . Vér eigum að játa trú vora í breytninni,
? en ekki aðeins með vörunum. Hafa daglega
* Jesúm í verki með oss. Það er það, sem gleym-
© ist, en má ekki gleymast. — Veturinn er að 4
% koma með næði til andlegra iðkana, Notum >
^ tækiíærin: Sækjum kirkjurnar. Rækjum helgar ~jf
i tíðir. Gjörum orðin: „í FÓTSPOR HANS“ að |
<- yfirskrift vetrarins. Segjum Kristi, að vér vilj- tj-
ý um fylgja honum hvert sem hann fari. — a
¥ Treystum honum. Hann hjálpar. — Hans líkn- £
© arásján veri líf vort, ljós og ylur í vetur! —
$ Sálmab. nr. 514. — J;
t

Nýjir eiginleikar „nýja meðalsins“
UNDRAMEÐÖLIN svonefndu, sem margir halda
að séu óbrigðilega flestra meina bót, — og vissulega
hafa reynzt framúrskarandi vel, — hafa samt ýmsa
ókosti, sem smám saman eru að koma í ljós með notk-
un þeirra. Er mjög um þessi atriði ritað nú í ýmis
heimilistímarit erlend, svo og í læknarit nú í ýmis
það mála sannast ,að varlegar er nú orðið farið með
lyf þessi en var í upphafi, bæði af læknum og leik-
mönnum. I nýlegum dönskum blöðum er t. d. greint
frá-því, að háls-, nef- og eyrnalæknar í Kaupmanna-
höfn hafi staðreynt, að nýja lyfið streptomycin, sem
m. a. er notað til þess að lækna ígerð í eyrum, getur
leitt til þess að sjúklingarnir missi heyrn að meira
eða minna leyti, einkum ef sjúkdómurinn er kominn á
allhátt stig. Þá segir og í sömu blöðum, að læknar,
sem fást við athuganir á berklalækningamætti
streptomycin í sambandi við berklalyfið PAS, hafi
einnig komizt á snoðir um þá hættu, sem heyrn er
búin af notkun lyfja þessara. Yfirleitt eru ýmiss konar
auka-áhrif margra hinna nýju lyfja rannsóknarefni,
sem læknar og vísindamenn veita vaxandi athygli, en
lyfin eru svo ný mörg hver, að það er fyrst nú á síð-
ustu tímum, sem þessi auka-áhrif þeirra eru að koma
í ljós.
RÚSSKINN.
Rússkinnskór missa glansinn eftir dálitla notkun.
Vilja koma á þá ljótir blettir, t. d. á tánum, er þeir
taka að slitna. Þetta má laga talsvert með því að
strjúka Ijótu blettina með klút, sem vættur er x
ediki. Maður þarf að strjúka rösklega yfir blettina, en
láta síðan þorna. Þegar þurrt er, á að bursta skóna
vel með rússkinnsbursta og þá eiga þeir að líta mun
betur út en fyrr, næstum eins og nýjir væru.