Dagur - 08.05.1968, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
IÐNAÐARVÖRUMARKAÐ-
URINN INNANLANDS
f SAMBANDI við hina svonefndu
iðnkynningu hefur Dagur verið að
kynna sér hinar ýmsu tölur varðandi
iðnaðarframleiðslu hér á landi og
innflutning iðnaðarvara undanfarið.
Nefna má það til dæmis, að á
tímabilinu 1963—1967, að báðum ár-
um meðtöldum, voru að því er virð-
ist, flutt til landsins 110 fiskiskip og
var samanlagður rúmlestafjöldi
Jjeirra um 26500. Þetta eru yfirleitt
stór fiskiskip, en þó ekki stærri en
svo, að hægt væri að smíða þau. —
Innanlands voru á sama tíma smíð-
aðir nálægt 50 fiskibátar um 2000
rúmlestir að stærð samanlagt. Auk
þess hefur svo mikið af öðrum skip-
um verið tekið í notkun á þessu
tímabili eða um 25 talsins og mikill
meirihluti þeirra smíðaður erlendis.
Varðandi árið 1965 hefur blaðið
m. a. undir liöndum eftirfarandi
upplýsingar, sem fengnar eru hjá
opinberum aðilum, sumpart áætl-
aðar:
Það ár kom á markaðinn 2140
tonn af hreinlætisvörum. Það er:
þvottadufti, þvottaefnum, handsáp-
um, blautsápum, sápuspónum, skó-
áburði, h r e i ng e rn i ngasíi j) u m, bóni
o. s. frv., þar af 640 tonn innflutt.
Ýmsar tegundir fatnaðar á mark-
aðinum var sem hér segir:
Alfatnaðir karlmanna 36000, þar
ar 10000 innfluttir. Karlm.frakkar
14000, þar af 8000 framl. innanlands.
Kvenkápur 36000, þar af 25000 inn-
fluttar. Vinnuföt 125 þús. sett, að
mestu innflutt. Skyrtur ýmiskonar
75000, þar af 42 þús. innfluttar. —
75000, þar af 42000 innfluttar. Kven-
kjólar 19000, þar af 15000 innfluttir.
Innflutningur prjónafatnaðar var
mjög mikill.
Skófatnaður á markaðinum inn-
anlands var þetta sama ár sem hér
segir: Karlmannaskór 89000 j)ör, þar
af 70000 innflutt. Kvenskór 93000,
þar af 80000 innflutt. Skófatnaður
bama og unglinga 159000 og þar af
140 þús. innflutt.
Á markaðinum voru líka þetta ár
húsgögn fyrir 163 millj. kr., þar af
innflutt fyrir 26 millj. kr., og gólf-
teppi og veggtepjú fyrir 107 millj.
kr., þar af innflutt fyrir 38 millj. kr.
Þetta em nokkur sýnishom af því
hvað útlend og innlend iðnaðarfyrir-
tæki framleiða fyrir íslenzkan mark-
að. Fiskiskijraframleiðslan tekur hér,
eins og fyrr var sagt, yfir fimm ára
tímabil, en önnur framleiðsla til árs-
ins 1965 og er trúlegt að hlutfallið
milli imilendrar og erlendrar fram-
leiðslu hafi breytzt síðan.
W
ÁRSKÓGSSTRÖND við Eyja-
fjörð mun fyrrum víða hafa ver
ið skógi vaxin. Til þess bendir
nafn sveitarinnar o. fl. örnefni,
t. d. Árskógar og Skógarhólar.
Snjóþungt er á Árskógsströnd
og hefur snjórinn bælt skóginn
ó snjóavetrum, en á hinn bóg-
inn verið til hlífðar Varla hefur
skógurinn verið stórvaxinn, en
þó til mikilla nytja.
í jarðabók Árna Magnússon-
ar og Páls Vídalíns árið 1712 er
rifhrís til eldiviðarstyrks með
taði undan kvikfé talinn fram
á Hámundarstöðum, Hellu,
Krossum, Grund og Kálfskinni.
I Litla-Árskógi er rifhrís til
eldiviðar, i Stærra-Árskógi rif-
hrís og lyng til eldiviðar bjarg-
legt. Á Birnunesi rifhrís til eldi
viðar bjarglegt og á Selá rifhrís
til eldiviðar nægilegt. Á Selár-
bakka er til-fengið rifhrís (e. t.
v. frá Selá)? Brattavellir hafa
rifhrís til eldiviðarstyrks brúk-
legt í Litla-Árskógslandi. Kleif
tilfengið rifhrís, (e. t. v. í Litla-
Árskógslandi)? Á Kúgili í Þor-
valdsdal er víðrrif til eldiviðar
og heystyrks bjarglegt. Víðirif
einnig nefnt í Kálfskinni. í
Haga er fjalldrapi talinn lítils—
háttar til léttis við hey. Á Hill-
um er engra hríshlunninda get-
ið. Eru þá allir bæir sveitarinn-
ar í byggð 1712 taldir.
Þetta sýnir að birkikjarr hef-
ur verið allvíða á Árskógs-
strönd í byrjun 18. aldar. Mest
í Litla-Árskógi, Stæi’ra-Ár-
skógi, ásnum við Selá og í
Birnunesborgum. Innan við Hill
urnar, sem ganga í bergstöllum
niður í sjó, tekur við Galma-
strönd eða Möðruvallasókn. Þar
SÍÐASTA vetrardag frumsýndi
Leikfélag Húsavíkur sjónleik-
inn Hjónaspil eftir Thornton
Wilder.
Með stærstu hlutverkin fara
Haraldur Gíslason og Sigriður
Jakobsdóttir. Leikstjórar eru
tveir, Páll Þór Kristinsson og
hefur skóglendið eyðzt fyrr. í
jarðabókinni er aðeins getið þar
um rifhrís á Syðri-Bakka og þó
talið lítið. í Arnarnesi er getið
um ömefnið forna Skógarbrekk
ur en skógurinn er horfinn og
eins í Fagraskógi næsta bæ
innan við Hillur. Einnig er lítið
um fjalldrapa í Möðruvalla-
sókn, enda víða mýrlent. Leng-
ur hefur skógarkjarr haldist í
Svarfaðardal, næstu sveit utan
við Árskógsströnd. Á Hálsi,
næsta bæ við Stóru-Hámundar
staði, telur jarðabókin rifhrís til
eldiviðar með taði bjarglegt, og
svipað að Hrísum og Hamri.
Böggversstaðir fá sömu rifhrís-
einkunn og Háls, eða ívið betur.
En út við Ólafsfjarðarmúla og
ofan við Dalvík er skógurinn þá
meiri. Á Upsum er skógur til
eldiviðar bjarglegur, en til kol-
gjörðar að mestu eyddur. Á
Karlsá: Skógur til kolgjörðar
og eldiviðar bjarglegur, og á
Sauðanesi: Skógur til kolgjörð-
ar bjarglegur, en til eldiviðar
nægur fyrir heimilið. Þetta var
næsta nágrenni Árskógsstrand-
ar, sem nú er löngu skóglaus.
En kolagrafir finnast hér og
hvar, t. d. í Hámundarstaða-
hálsi, og nýlega fannst kolagröf
með viðarkolaleifum, alveg
heim við tún á Stóru-Hámund-
arstöðum á Miðgerðisholti. —
Jóhanna Friðriksdóttir ljósmóð
ir, sagðist muna eftir smáum
birki- og reynihríslum á Grund
í Þorvaldsdal á unglingsárum
sínum fyrir rúmri hálfri öld. Og
viti menn. Þegar beit létti af
landinu vegna pesta og fjár-
skipta, 1949—1950, fundust litl-
ar hríslur, birki og reynir á hóla
Ingimundur Jónsson, formaður
leikfélagsins.
Leikhúsgestir skemmtu sér
með ágætum og fögnuð leik-
endum og leikstjórum ákaft í
leikslok.
Þormóður Jónsson.
hrygg við Stekkjarlækinn á
Grund, sem verið hefur nokkra
áratugi í eyði. Það eru síðustu
skógarleifar á Árskógsströnd.
Um haustið 1950 fékk skóg-
ræktardeildin á Árskógsströnd
Ármann Dalmannsson á Akur-
eyri til að leita skógarleifa og
fór hann ásamt flokki úr byggð
arlaginu fram í Þorvaldsdal.
Fundust þá litlar (20—30 cm.
háar) birkihríslur á allstóru
svæði á Grund og á sama svæði
og einnig á Kleif litlar reyni-
hríslur. Áður höfðu nokkrar
litlar reynihríslur fundist þétt
saman í laut í Kötluhálsi,
skammt frá Kötluhól, í neðan-
verðri norðurhlíð Kötlufjalls,
og girtu menn frá Hátúni og
Kálfskinni lautina.
í jarðabókinni 1712 er rifhrís
talið einna mest í Litla-Árskógi
og lengst mun kjarr hafa hald-
izt þar. í ferðabók Eggerts Ólafs
Sonar og Bjama Pálssonar 1752
—1757, segir svo um skóga í
vestari hluta Norðurlands, að
þá skorti sárlega: „Lítilsháttar
birkiskógur er þó í Fellssókn í
Skagafirði og á Árskógsströnd
við Eyjafjörð, og er hann nýtt-
ur til kolagerðar“. — Vitað er
að skógur til kolagjörðar var
hagnýttur í Árskógunum báð-
um langt fram efth' 18. öld. Svo
koma móðuharðindin 1783—
1785 og erfitt árferði um alda-
mótin 1800. Hefur þá af illri
nauðsjm verið gengið óvenju
hart að landinu, svo skógur og
kjarr eyddist mjög víða um
landið, og uppblástur færðist í
aukana. Mun sögu Árskóganna
þá að mestu lokið, en fjalldrapa
móar og lyngmóar skipa sess
þeirra. Víðlendastir eru Litla-
Árskógsmóar, stórþýft flatlendi
fyrir neðan Litla-Árskóg, suður
að Þorvaldsdalsá, út undir
Hellu og Krossa og niður að sjó.
Nú vex smávaxinn fjalldrapi,
bláberjalyng og krækilyng á
þúfunum, en gras víða í skorn-
ingum. Sér þó víða í smáflög í
þúfunum. Er þarna allgott beiti
land, en jarðvegur magur og
leirkenndur. Sandur með skelj-
um er a. m. k. sumsstaðar undir
og mun þarna forn sjávarbotn.
Þá hafa Birnunesborgir og Fag-
urhöfðf verið eyjar. Ekki var
birkið horfið með öllu af Litla-
Árskógsmóum um aldamótin
1800, þótt það dygði ekki leng-
ur til kolagjörðar. Tvær aldr-
aðar konur, Rósa Jónsdóttir frá
Brattahlíð og María Franklín,
sögðu frá því svo ég heyrði, um
1920, að þær myndu eftir kjarri
á Móunum í ungdæmi sínu.
Hefðu nokkrar kindur stundum
leynzt þar lengi á haustin, og
skriðið skorningana undir hrísl
unum. Þetta mun hafa verið
fyrir tæpri öld.
María mundi líka eftir því
þegar stórgerður „hrís“ óx al-
veg niður á sjávarbakka í
Naustavík og skammt utan við
Liltla-Árskógssand. Allt fram
að fyrra stríði 1914—1918 munu
Söndungar hafa rifið hrís til
eldiviðar stöku sinnum á Litla-
Árskógsmóum. Mest mun það
hafa verið fjalldrapi, en vel
gætu fáeinar litlar birkihríslur
hafa slæðzt með. Soffía Jó-
hannsdóttir frá Hellu mundi eft
ir grófum hrís á Móunum
skömmu fyrir aldamótin 1900,
t. d. sunnan við Hádegisliólinn
á landareign Hellu, en þá voru
sumar þúfur farnar að blása
upp. Á einni þeirra fann hún
einkennilegar plötur, setti eina
í vasa sinn, fór að tína ber og
hirti ekki frekar um þetta.
Heimafólk áleit plötuna forna
mynt, en aldrei fann Soffía þúf-
una aftur. Laust eftir aldamótin
fann Gunnlaugur Þorvaldsson
frá Hellu hríslu, sem var stærri
en hann sjálfur (þá smalastrák-
ur) fyrir neðan Stórhól í landar
eign Krossa. Hefur það kannski
verið síðasta birkihríslan á
þeim slóðum.
Hörðu árin á síðasta hluta 19.
aldar hafa sennilega gengið af
síðasta kjarrinu á Móunum
dauðu. En á Grund í snjóþung-
um Þorvaldsdalnum hafa fáein-
ar hríslur þraukað allt fram á
þennan dag. — Árskógsströnd
liggur opin fyrir norðlægum
hafvindum. Er þar bæði snjó-
þyngra og kaldara en innar með
firðinum, fyrir innan Hillur.
Kyistlcndi er mjög útbreitt, þ.
e. fjalldrapi og lyng, sem hefur
tekið við af gömlu skóglendi.
Á landnámsöld hefur að öllum
likindum skógur og kjarr víða
þakið ása, holt og neðanverðar
hlíðar, t. d. Hámundarstaðaháls,
Fagurhöfða, Móana, Birnunes-
borgir og Ásana suður af þeim,
holtin og hæðirnar víð Stærra-
Árskóg og Kálfskinn og stall-
ana' í 'Hillunum (við hliðina á
Fagraskógi). Blautar mýrar
hafa verið skóglausar þá eins
og nú, sprekin í sverðinum í
mýrunum eru frá eldri tíma.
Mýrablettir, snjóþungar lægðir,
gil og urðir hafa sumsstaðar
klöfið skóglendið í misstóra
lundi og ofantil hafa hlíðarnar
verið skóglausar, en þó miklu
jafnbetur grónar en nú.
f jarðabókinni er oft talað um
rifhrís, en hvað er átt við með
því orði? í Grasnytjum, hinni
frægu bók Björns Halldórsson-
ar í Sauðlauksdal, er rifhrís skil
greint, sem smávaxið birki og
aðgreint frá fjalldrapa. í jarða-
bókihni ér líka sérstaklega
greint frá nytjum af fjalldrapa
(t. d. í Haga) og hann bersýni-
lega talinn annað en rifhrís.
Verður þá Ijóst, að birkikjarr
hefur vaxið þar sem rifhrís er
nefnt. Hinar smáu birkihi'íslur
voru rifnar upp til eldsneytis og
kjarrið þannig smásaman eyði-
lagt með öllu. En lengi geta smá
hríslur leynst og komið í Ijós ef
land er friðað. Skógviðarbróðir,
þ. e. bastarður birkis og fjall-
drapa, vex enn á stöku stað þar
sem skógur er löngu eyddur,
t. d. í utanverðri Hámundar-
staðahlíð, nálægt Garnagili.
Nú er byrjað að rækta nýjan
Árskóg í landareign Litla-Ár-
skógs, rétt utan við Þorvalds-
dalsá, neðan við brúna. Gengst
ungmennafélag sveitarinnax' fyr
ir því verki. Hi'íslur hafa verið
gróðursettar við Árskógsskóla
og nokkra bæi á Ströndinni og
birkil’undur alinn upp af fræi á
Stóru-Hámundai'stöðum. Birki
fræ fýkur frá görðum og getur
borizt víða um nágrennið. Má
búast við að firma hi'íslur, vaxn
ar upp af slíku garða- eða trjá-
reitafræi í framtíðinni.
Smávaxið bii'kikjai'r helzt
enn við í Ólafsfjarðarmúla, yzt
við Svarfaðardal. (stærra er
kjarrið í Kóngstaðahálsi frammi
í Skíðadal). Handan fjarðarins
blasir við snjóþung Látraströnd
in. Þar eru lágvaxnar kjarrleif-
ar í hlíðum, allt frá Svínárnesi
og út fyrir Látra. Munar
minnstu að þessar kjarrleifar
séu samhangandi við skóglend-
ið í mynni Fnjóskadals. Víða
er þetta aðeins hnéhátt, niður-
nítt beitarkjai-r og sligað af snjó
þyngslum. En kjarrið er í greini
legum vexti síðan bæirnir á
Látraströnd fóru í eyði og vetr--»
ai'beit létti af landinu.
Ingólfur Davíðsson.
Hóras Vandergelder (Haraldur Gíslason) og frú Dollí Leví (Sig-
ríður Jakobsdóttir). (Ljósmynd: Pétur Jónasson).
„Hjónaspil” sýnt á Húsavík
5
orvalÉdéffir
Fædd 5. ágúst 1918 - Dáin 30. apríl 1968
KVEÐJA
Húsmæðraskólans
að Laugurn
Við gengum til hvílu við glaðværa kveðju þína
og grunlausar biðum við dags og að sól færi að skína,
sá dagur nam staðar, í dyrum morgunsins beið.
og drúpti þar höfði, og sólin fölnaði um leið.
Og námsmeyja hópurinn undrun og ótta sleginn
beið álengdar þögull og horfði niður á veginn;
í gær stóðst þú hugprúðan vörð um hinn veikasta reyr,
ein vomótt gekk hjá, og síðan — ekkert meir.
Þinn hlátur var sjálfsagður hlutur í dagsins önnum,
þitt hlýja bros eins og geislinn er rós og hvönnum,
með listfengri hendi þú lagðir hvem þráð í skil
og liljublóm draumanna vermdust af hjarta þíns yl.
Hvern annríkisdag, þegar klukkan í skólanum kallar
fer klökkvi um hugann, við söknum og munum þig allar
og vefum í dúka og lín okkar Ijúfustu þökk
úr litríkum minningum okkar um strenginn sem hrökk.
P. H. J.
Ax 'J
frá námsmeyjum
- Laugaskóla var slitið um síðustu helgi
(Framhald af blaðsíðu 8).
Fæðiskostnaður pilta varð kr,
82.50 á dag og stúlkna kr 72.20.
Guðmundur Gunnarsson var
í ársleyfi en í hans stað kenndi
Birgir Jónasson stúdent frá
Akureyri. Páll H. Jónsson lét af
störfum hjá SÍS, flutti aftur í
Reykjadalinn og hafði nokkra
stundakennslu við skólann.,
Nú er unnið að því að full-
gera hluta af heimavistarhúsi,
sem undanfarið hefur verið í
byggingu. Ei' ætlunin að í sumr
ar verði unnt að nota nemenda
herbergin til gistingar. í þess-
ari byggingu er ein kennai'a-
íbúð. Þar verður einnig rúm
fyrir póstafgreiðslu og lítil
kennslustofa fyrir eðlisfræði.
Þar verður og sett niður dísil-
rafstöð fyrir skólann. En gamla
vatnsaflsstöð skólans við
Reykjadalsá 'hefur verið lögð
niðui'.
Veginum til Húsavíkur hefur
vei'ið haldið opnum, en það er
gei'legt vegna hinna nýju, upp-
hlöðnu vegarkafla. Hey í-eynast
vel en veturinn er mjög gjafa-
frekur og kjai'nfóðurkaupin
gífui'leg. En þau leiða til þess,
að víða hafa eyðzt þeir fjár-
FYLGJAST MEÐ
VÖRUVERÐI
í SÍÐASTLIÐNUM mánuði
kaus Fulltrúaráð Vei-kalýðsfé-
laganna á Akui'eyri nefnd til að
fylgjast með verðlagi á Akur-
eyri, og vera verðlagsstjóra til
aðstoðar í þeim efnum. Nefndin
hefur þegar haldið einn fund
með verðlagsstjóra, og standa
vonir til að starf þetta megi
bera jákvæðan árangur.
Nefndina skipa þau Guðrún
Jónsdóttir, Helgamagrastræti 4,
Ása Eúíksdóttir, Helgamagi-a-
sti'æti 6 og Baldur Svanlaugs-
son, Bjarkarstíg 3. Vai'amaður
þeirra er Jón Ingimarsson.
Frá Fulltrúaráðinu.
munir, sem þurfa til áburðar-
kaupa nú í vor. Byggingar
vex'ða ekki miklar hjá bændum
á þessu ári eða aði'ar fram-
kvæmdir. Og ekki lítur út fyi'ir
miklar vegafi'amkvæmdir þótt
bætt sé álögum á bílaeigendur.
í vetur hafa fimm manns lát-
ist í hreppnum, nú síðast Ólafía
Þorvaldsdóttir vefnaðai'kenn-
ari frá Akureyri, sem kennt
hefur við Húsmæðraskólann
síðustu þrjú ár.
Inflúensan er farin að stinga
sér niður hér í sveit og má bú-
ast við erfiðleikum af hennar
völdum á mesta annatíma bænd
anna, sem nú fer í hönd. G. G.
Frá Vestfirðingafélag-
inu á Akureyri
STJÓRN félagsins vill hér með
koma á framfæri þakklæti til
allra þeira stai-fshópa og ein-
staklinga, sem létu fé af hendi
rakna til sjóslysasöfnunarinnar.
Alls söfnuðust kr. 45.700.00
hjá eftirtöldum starfshópum og
einstaklingum:
Hjá starfsfólki Utgerðai'félags
Akureyi'inga h.f. kr. 8.050.00,
hjá stai'fsfólki Slippstöðvarinn-
ar h.f. kr. 6.000.00, hjá stax-fs-
fólki KEA á Oddeyi-ai'tanga kr.
3.600.00, hjá starfsfólki Baugs
h.f. o. fl. ki\ 3.800.00, hjá starfs-
fólki Ullarþvottastöðvar SÍS kr.
1.600.00, hjá stai-fsfólki Ullar-
verksm. Gefjunnar kr. 1.200.00,
hjá stai'fsfólki Skógerðar Iðunn
ar kr. 3.550.00, hjá starfsfólki
Skinnaverksm. Iðunnar kr.
1.850.00, hjá starfsfólki Fata-
vei'ksm. Heklu kr. 6.750.00, hjá
starfsfólki Skattstofunnar o. fl.
kr. 1.3000.00, hjá Bæjarfógeta-
embætti og Útvegsbanka kr.
2.100.00, hjá starfsfólki Súkku-
laðivei'ksm. Lindu h.f. kr.
2.000.00, hjá Auðai'systrum kr.
1.700.00, hjá stai'fsfólki B-deild-
ar FSA kr. 900.00, hjá ýmsum
einstaklingum kr. 1.300.00.
LEIKFELAGAKUREYRAR:
ÓVÆNT HEIMSÓKN
Leikstjóri: Gís
LEIKFÉLAG Akureyrar frum-
sýndi leikritið „Óvænt heim-
sókn“ eftir J. B. Priestley .s.l
fimmtudagskvöld 2. maí. Leik-
stjóri var hinn landskunni leik-
húsmaður Gísli Halldórsson. —
Leikhúsið var þéttsetið og sýn-
ingunni ágætlega tekið.
Priestley, sem nú er kominn
á áttunda tug ára sinna, er
einn af kunnustu rithöfundum
Breta og síður en svo óþekktur
hérlendis, því að ýmis leikrit
hans hafa verið sýnd hér á
sviði og leikin í útvarp. Hann
hefur jafnvel verið á sviðinu í
Samkomuhúsinu áður. „Óvænt
heimsókn" er eitt af „tímaleik-
ritum“ hans, sem hann samdi á
beztu árum ævi sinnar á fjórða
tug aldarinnar. Hið bezta þeirra
mun vera „Tíminn og við“, sem
leikið var í Reykjavx’k fyrir
nokkrum árum. Priestley hafði
orðið fyrir áhrifum frá stærð-
fræðingnum Dume, sem ritaði
bækur um eðli tímans. Eitt af
gi'undvallaratriðum í kenning-
um hans var, að tíminn liði
ekki, hann stæði kyrr, heldur
værum það við, sem hi-eyfð-
umst gegnum hann. Hann hélt
því fram, að unnt væi'i „að
stökkya milli stöðva" í tíman-
um — og það er bragð Priest-
ley’s í leikritum hans.
Þótt óvænt heimsókn sé eitt
af tímaleikritum Priestley’s og
okkur sé í leikslok gefið í skyn,
að „stokkið hafi verið milli
stöðva", skiptir tíminn í í'aun-
inni ekki miklu máli í efni leik-
í'itsins. Það fjallar ekki um
tímann. Hin óvæntu leikslok
skipta þess vegna minna máli.
Þau eru jafnvel vafasamur
gróði. Draga þau ekki beinlínis
úr spennu áhorfandans, þegar
hann rís úr sæti, að sýningu
lokinni? Leikritið fjallar um
sekt mannsins. Það er ein óslit-
in predikun frá upphafi til
enda. Gagnrýnandi af árgerð
1968 mundi vafalaust telja px-ed
ikunina bei'a listina ofurliði,
enda ber hún mjög keim af
hugmyndum svonfendra alda-
mótamanna. Hún er snjöll og
snotur, lætur vel í eyra. Allir
geta fallizt á hana, en hún er
dálítið óljós, hana skoi-tir ákveð
ið markmið og gengur ekki
lengra en svo, að hún vekur
ekki óþægileg viðbrögð. Það er
eins og áhorfandanum sé strok-
ið í framan með rökum og svöl-
um þvottapoka. Ungan leiki'ita-
höfund 1968 dreymh' um, að
i Halldórsson
verk hans orki eins og hnefa-
högg í andlit samtíðarinnar.
Vaknaðu, maður, það er glas.
Þeir eru komnir í fæðingarleik
með bombuna. Akureyi'skir
leikhúsgestir skilja, hvað hér er
átt við, ef þeir bera sáman
„Óvænta heimsókn“ og „Bied-
ei-mann og bi'ennuvargana“. —
Þessi leikhúsvei'k skilur annað
og meira en hálfur annar ára-
tugur. Heil heimstyrjöld og
kjarnorkusprengjan er á milli
þeirra.
Þótt eitthvað kunni að vera
til í þessu, eru Akureyringar
vax-la svo nýtízkulegir, að þeir
kunni ekki að meta Priestley,
enda hefur hann mai'ga kosti.
Hann kann sitt fag. „Óvænt
heimsókn“ er það, sem Enskur-
inn kallar „a well-made play“.
Bygging leikritsins er snjöll og
manngei'ðir þess sannar og sjálf
um sér samkvæmar í öllum
þeirra margslungnu viðbrögð-
um. Priestley er alltaf beztur,
þegar hann er raunsæastur,
þegar hann hefur fast land
undir fótum. Það er þegai'. hann
heimtar að neyta vængjanna, að
honum daprast stundum flugið.
Leikritið gerist á einu kvöldi
í stofu hjá auðugum og þekkt-
um kaupsýslumanni í Yorks-
hire. Fjölskyldan er að fagna
indælum atburði. Dóttirin og
ungur kaupsýslumaður af sama
sauðahúsi hafa dregið upp
hringana. Húsið er þrungið af
sigurgleði. Þá er það, að þeim
berst fréttin um, að ung og
óþekkt stúlka hefur fargað sér.
Framvinda leiksins fjallar svo
um, hver beri ábyrgð á, að
þetta líf hefur slokknað.
Júlíus Oddsson leikur Birling
kaupsýslumann hressilega og
af góðri nákyæmni. Sigurveig
Kristjánsdóttir leikur konu
hans með miklum ágætum.
Þetta hlutverk er áreiðanlega.
það langbezta, sem Sigurveig
hefur sýnt hér á leiksviði.
Henni fataðist aldrei tökin á
þessari konu, sem er lifandi
tákn smáborgarans, fjötruð í
hroka sínum og þröngsýni,
stai'blind á öll sjónai-mið, nema
þetta örlitla skráargat á harð-
læstx-i hurð eigingirninnar. Leik
arinn gæti fallið í þá freistni
að gera þessa manneskju að
illmenni eða hreinum bjána.
Sigurvgig gerði hana mannlega.
Það var góður leikur. Dóttur-
ina og unnusta hennar leika
þau Guðlaug Hermannsdóttir
og Sæmundur Guðvinsson og
bæði prýðilega. Soninn í fjöl-
skyldunni leikur Ólafur Axels-
son. Þetta er eitt af ei-fiðari
hlutverkum leiksins, en Ólafur
skilaði því með ágætum. Það
er gaman að sjá, hvað Ólafur
hefur vaxið sem leikai'i á fáum
árum. Frammistaða hans í vet-
ur skipar honum í fremstu röð
Akureyi-skra leikai'a. Laufey
Einarsdóttir leikur þjónustu-
stúlku, smáhlutverk. Loks er að
nefna sjöunda nafnið á hlut-
verkaskránni, Goale lögreglu-
fulltrúa, sem Guðmundur Gunn
arsson leikur. Þetta er mesta og
á ýmsa lund vandasamasta hlut
vex'kið, burðarás sýningarinnar.
Guðmundur, sem hefur svo
margt vel gert á þessum sömu
fjölum, kiknaði ekki undir þess
um vanda. Hann var traustur
og sýndi ákveðinn myndugleik
samfai'a þeirri hófsemd, sem
hlutverkið krefst.
Þá eru hlutvei'kin talin, en þó
ótalinn sá aðili, sem hér karm
þó að eiga mestan hlut. Það er
leikstjórinn, Gísli Halldórsson.
Sviðsetning hans virðist með
ágætum. Ákveðni og festa, ná-
kvæmni og vandvii'kni ein-
kenna hana, enda mun fremxn'
reyna á þessa eiginleika í
„Óvæntri heimsókn“ en hug-
kvæmni og hraða. Leikhúsgest-
ir hér mundu áreiðanlega fagna
því mjög, ef Gísli Halldórsson
sæi sér fært að sinna frekara
stax'fi með L. A.
Það er vafalaust í'étt stefna
hjá L. A. að fá leikstjóra að
sunnan sem oftast. Það gefur
okkur ekki aðeins góðar sýn-
ingar, heldur hefur það mikl-
um mun víðtækari áhrif. Starf
þessara leikstjóra er ekki sízt
það að kenna leikurum okkar
þá tækni, sem þeim er knýj-
andi nauðsyn á að öðlast. Á
þennan hátt getum við ef til
vill smánx saman eignast dálít-
inn hóp ungra, áhugasamra og
samstæðra leikhúsmanna. Þeir
mundu svo mynda þann kjarna
leikfélagsins, sem standa hlýtur
undir starfi þess á komandi ár-
um. Þetta er meii-a menningar-
atriði fyrir bæinn en margur
gerir sér Ijóst.
Leikr'itið „Gísl“ olli hér tals-
verðum deilum, sem skipti
mönnum í flokka, með og móti.
Því sundurlyndi mun vart til
að dreifa um „Óvænta heim-
sókn“. Hún er leiksýning fyrir
alla. Vonandi láta þessir „allir“
sig ekki vanta í leikhúsið á,
(Fnamhald á blaðsíðu 7). j
*•