Dagur - 02.10.1991, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Miðvikudagur 2. október 1991
í loftmyndasafni Landmælinga íslands eru um 130 þúsund myndir:
Fljúgandi myndavélar í ómetanlegri heimildasöfnun
Það er ekki ofsöjgum sagt að
loftmyndir af Islandi hafa
gríðarlega mikið heimildagildi
og þær gegna mikilvægu hlut-
verki við t.d. byggðaskipulag,
rannsóknir, kortagerð og
margt fleira. í loftmyndasafni
Landmælinga Islands að
Laugavegi 178 í Reykjavík eru
Hús fyrir
ferða-
þjónustn
Verð aðeins kr. 1.350.000
sé pöntun staðfest fyrir
20. okt. nk.
Hafið samband.
.TRÉSMIÐJAN A\
MOGILSF.uy
Svalbarðsströnd,
sími 96-21570.
ú
nLn

mmr
Fasteignatorgið
Glerárgötu 28, II. hæö
Sími 21967
* Brekkugata:
2ja herbergja íbúð á
jarðhæð, 60,0 m2 í þríbýlis-
húsi. Góð staðsettning.
+ Þórunnarstræti:
4ra herbergja íbúð á
jarðhæð, 98,5 m2 í þríbýlis-
húsi. Þarfnast nokkurrar lag-
færingar. Gott verð. Góður
staöur.
+ Dvergagil:
( smíðum Seljast tilb. undir
tréverk.
3ja herbergja á einni hæð,
99,8 m2 auk bílskúrs 26,0
m2. Raðhús.
4ra herbergja á einni hæð,
135,2 m2 auk bílskúrs 26,0
m2. Raðhús.
4ra herbergja á einni hæð,
139,5 m2 auk bílskúrs 26,0
m2. Raðhús.
5 herbergja á einni hæð,
143,4 m2 auk bílskúrs 26,0
m2. Parhús.
Teikningar og allar nánari
upplýsingar veittar á skrif-
stofunni.
* Vegna mikillar sölu vantar allar
gerðir fasteigna á skrá. Skodum
og verðmætum eignir samdægurs.
GAGNKVÆHT TRAUST - TRAUST WÓNUSTA
Opið:
10.30 til 12.00
13.00 til 18.00
Sölustjóri: Tryggvi Pálsson
Heimasími 21071
Ásmundur Jóhannsson hdl.
um 130 þúsund loftmyndir frá
þessari öld. Óhætt er aö segja
aö þetta sé eitt veglegasta og
mikilvægasta Ijósmyndasafn
landsins.
Sögu loftmynda má rekja aftur
til síðustu aldamóta, en með
fyrsta fluginu í flugvél árið 1903
opnuðust nýir möguleikar í þeim
efnum. I fyrri heimsstyrjöldinni
tóku menn loftmyndir úr bæði
loftskipum og flugvélum. Með
því að raða saman loftmyndum
mátti fá yfirsýn yfir mjög stór
svæði og þjónuðu myndirnar hin-
um hernaðarlega tilgangi oft bet-
ur en eldri kort. í framhaldi af
þessu áttuðu menn sig á mikil-
vægi loftmynda við kortagerð. Á
árunum milli stríða urðu miklar
framfarir í smíði loftmyndavéla
og nýtingu myndanna við njósna-
starfsemi og kortagerð.
Loftmyndir af íslandi
Fyrstu loftljósmyndir af íslandi
voru teknar árið 1919, en það var
árið 1937 sem danska landmæl-
ingastofnunin, Geodætisk Insti-
tut, tók fyrstu loftmyndirnar af
landinu vegna kortagerðar. Fram
kemur í bók Þorvaldar Bragason-
ar og Magnúsar Guðmundsson-
ar, „Landmótun og byggð í
fimmtíu ár“, að allt til ársins 1950
hafi loftmyndir verið teknar á
vegum erlendra þjóða, Dana,
Breta, Þjóðverja og Bandaríkja-
manna. En það sama ár hóf
Ágúst Böðvarsson töku loft-
mynda fyrir Landmælingar
fslands, sem þá voru deild innan
Vegagerðar ríkisins, en urðu
sjálfstæð stofnun árið 1956.
Landmælingar íslands hafa nú
í vörslu sinni um 130 þúsund loft-
myndir af íslandi. Þar af hafa er-
lendir aðilar tekið um þriðjung
myndanna og afhent þær Land-
mælingum íslands til varðveislu.
Landmælingar hafa annast töku á
hinum tveim þriðju hlutum
safnsins. Á hverju ári síðan 1950
hefur stofnunin tekið myndir af
afmörkuðum svæðum landsins og
því eru til myndir af öllu landinu,
teknar á mismunandi tímum.
Með því að bera þær saman sjást
greinilegar breytingar á náttúru-
fari landsins og hvernig byggð
hefur breyst í tímans rás.
Meðfylgjandi myndir af Húsa-
vík teknar 1945, 1960 og 1990
sýna glöggt þær miklu breytingar
sem þar hafa orðið á síðustu 46
árum.
Æ fleiri nýta
sér loftmyndir
Að sögn Þorvaldar Bragasonar
hjá Landmælingum er reynt að
taka reglulega myndir af yfir-
borði landsins, þannig að í safni
stofnunarinnar séu alltaf til
nýlegar myndir. „Það eru teknar
háflugsmyndir af öllum byggðum
svæðum á fimm ára fresti. Af há-
lendinu og öðrum óbyggðum
svæðum eru að jafnaði teknar
myndir á tíu ára fresti. Auk þess
er miðað við að taka myndir af
einstaka stöðum eða svæðum á
þriggja ára fresti m.a. vegna
skipulagskortagerðar.“
Þorvaldur leggur á það mikla
áherslu að almenningur noti sér
myndasafn Landmælinga íslands,
enda sé það þeirra hlutverk að
þjónusta landsmenn.
Hann segir að jafnaði séu unn-
in um 1000 verkefni fyrir aðra
heldur en Landmælingar. Þar af
eru um 500 verkefni fyrir ein-
staklinga. Á síðari árum hefur,
að mati Þorvaldar, orðið greini-
leg aukning í notkun almennings
á loftmyndum og af því megi
álykta að almenningur sé æ með-
vitaðri um gildi loftmynda.
Til margra hluta
nytsamlegar
Loftmyndirnar nýtast til margra
hluta. Nefna má jarðfræði- og
landfræðiathuganir, byggða-
skipulag, kortagerð, skipulag
sumarbústaðahverfa, örnefna-
söfnun, iandamerki, landskipti
og landsölu, almenningsveitur og
línulagnir, vega- og gatnagerð,
virkjanaframkvæmdir, gróðurat-
huganir, veiði og margt fleira.
Þorvaldur segir að nær allar
loftmyndir sem teknar hafi verið
af íslandi séu á einum stað í safni
Landmælinga íslands og þar sé
hægt að ganga að þeim. Víða er-
lendis séu loftmyndir hins vegar
geymdar á mörgum stöðum og
því örðugra að verða sér úti um
þær loftmyndir sem menn leiti
að.
„Ég vil hiklaust segja að þetta
ljósmyndasafn sé eitt merkasta
safn landsins. Það geymir upplýs-
ingar, sem í rauninni er ekki hægt
að fá í sama mæli. Okkar sjón-
armið er að þetta séu gögn, sem
almenningur hefur möguleika á
að nýta sér til ýmisskonar verk-
efna,“ segir Þorvaldur.
Landmælingar íslands eiga sér-
hæfðan og fullkominn loftmynda-
tökubúnað og í tvo mánuði á
hverju sumri leigir stofnunin
flugvél til myndatökunnar. Loft-
myndir eru teknar eftir fyrirfram
ákveðnum fluglínum, með veru-
legu yfirgripi milli mynda. Meg-
inhluti myndanna í safni
Landmælinga er svart-hvítur, en
á síðari árum hefur aukist taka
litmynda og innrauðra mynda.
Gervitunglamyndir
ryðja sér til rúms
Mikið er að gerast í heimi loft-
myndanna. Tækninni fleygir
fram og menn hafa ekki við að
tileinka sér það nýjasta. Eins og á
öðrum sviðum hefur tölvan kom-
ið til og auðveldar úrvinnslu
gagna. En annað kemur til.
Gervitunglamyndir ryðja sér til
rúms og sú tækni verður ódýrari
og aðgengilcgri með hverju
árinu. Erlendis hefur notkun
gervitunglamynda vaxið á síðustu
tveim áratugum, einkum í veður-
fræði, kortagerö og ýmisskonar
rannsóknum á landi. Hérlcndir
kortagerðarmenn, vísindamenn
og aðrir hafa haft aðgang að
gervitunglamyndum frá banda-
rísku Landsat gervitunglunum.
Auk þess gefa myndir frá sænsk-
franska gervitunglinu Spot góðar
upplýsingar um yfirborð íslands,
sem nýtast vel til kortagerðar.
„Gervitunglamyndir eru að verða
mjög aðgengilegar og tilhneiging-
in er sú að menn nota þessi gögn
til þess að fá yfirsýn yfir stór
svæði. Þar koma gervitungla-
myndirnir að góðum notum,"
segir Þorvaldur Bragason. Hann
bendir á sem dæmi að þær sýni
glögglega skil milli gróinna og
ógróinna svæða landsins og hjálpi
þannig við uppgræðslustörf.
Unnið að nýjum
kortagrunni
Landmælingar íslands er ríkis-
stofnun, en um helmingur tekna
hennar eru svokallaðar sértekjur
af sölu loftmynda, korta o.fl. Á
þessu ári er velta stofnunarinnar
um 120 milljónir króna.
Hér að framan hefur fyrst og
fremst verið getið um loftmynda-
tökur og það sem þeim viðvíkur í
starfsemi Landmælinga. Korta-
gerðin er trúlega sá þáttur starf-
seminnar, sem almenningur
verður hvað mest var við. Góð
kort af íslandi eru hins vegar ekki
unnin nema fyrir hendi séu góðar
loftmyndir af landinu. Þessir
tveir þættir eru því nátengdir og
verða vart aðgreindir.
Gerð staðfræðikorta af íslandi
er í sífelldri endurskoðun og af
þvf leiðir að nauðsynlegt er að
taka loftmyndir ótt og títt af
landinu. Ágúst Guðmundsson,
forstjóri Landmælinga íslands,
bendir á að kortagrunnur sá sem
til er af íslandi sé ófullnægjandi
og því standi nú fyrir dyrum að
vinna ný og betri grunnkort af
öllu landinu í mælikvarðanum 1 á
móti 25.000. Þetta er stórt verk-
efni og kostnaðarsamt og óvíst er
hversu langan tíma það tekur.
Ágúst segir að það ráðist að
miklu leyti af fjárveitingum til
verksins. óþh
Sigurður Jóhannesson sextugur
í dag er sextugur einn af okkar
traustustu félögum, Sigurður
Jóhannesson aðalfulltrúi hjá
Kaupfélagi Eyfirðinga.
Sigurður gekk ungur að árum í
Framsóknarfélag Akureyrar og
hefur starfað þar yfir þrjátíu ár
með miklum ágætum. Éins og
kunnugt er lét Sigurður af starfi
bæjarfulltrúa á Akureyri árið
1990, fyrir síðustu bæjarstjórnar-
kosningar. Hann vildi fara að
minnka við sig störfin, enda starf
bæjarfulltrúa mjög erilsamt og
tímafrekt. Sigurður er samt enn
gamli góði félaginn og tekur virk-
an þátt í féiagsstarfinu eftir sem
áður.
Á löngum ferli sínum sem
félagi í Framsóknarfélagi Akur-
eyrar komst Sigurður ekki hjá
því að gegna trúnaðarstörfum
fyrir félagið, þótt hann sæktist
ekki eftir slíkum störfum. Hann
var lengi í stjórn félagsins og
m.a. formaður um nokkurt
skeiö. Þá gegndi Sigurður marg-
víslegum trúnaðarstörfum fyrir
Framsóknarflokkinn. Hann var
einn af varaþingmönnum flokks-
ins í Norðurlandskjördæmi
eystra árið 1962, er kosið var til
þings og sat á þingi um tíma árið
1965. Áhugi Sigurðar beindist þó
meira að málefnum Akureyrar-
bæjar og varð hann varabæjar-
fulltrúi árið 1966 og síðan bæjar-
fulltrúi 1970-1974. Hann settist í
bæjarstjórn að nýju árið 1978 og
sat þar óslitið til ársins 1990.
Hann átti einnig sæti í bæjarráði
um sjö ára skeið, frá 1983-1990.
Auk bæjarfulltrúastarfsins sat
Sigurður í ýmsum stjórnum og
ráðum á vegum bæjarfélagsins og
er þar af mörgu að taka. Hann
var m.a. stjórnarformaður Tón-
listarskóla Akureyrar á annan
áratug, átti sæti í stjórn Fjórð-
ungssjúkrahússins, í stjórn
Útgerðarfélags Akureyringa og í
stjórn Veitustofnana á Akureyri,
svo eitthvað sé nefnt. Af framan-
sögðu má ljóst vera að störf
Sigurðar Jóhannessonar fyrir
Framsóknarflokkurinn eru bæði
mikil og góð og fáir, ef nokkur,
hafa starfað lengur fyrir flokkinn
hér í bæ.
Á þessum tímamótum í lífi
Sigurðar senda félagar í Fram-
sóknarfélagi Akureyrar honum
bestu hamingjuóskir í tilefni
sextugsafmælisins og óska honum
og fjölskyldu hans alls hins besta
á ókomnum árum.
Svavar Ottesen.
Sigurður Jóhannesson, aðalfull-
trúi hjá Kaupfélagi Eyfirðinga, er
sextugur í dag.
Fáum dylst að Sigurður hefur
löngum haft í mörg horn að líta á
sviði félagsmálanna. Þrátt fyrir
það skoraðist hann ekki undan er
til hans var leitað um mitt ár 1989
að taka við stjórnarformennsku í
Dagsprenti hf. Á þeim tíma áttu
fyrirtækin tvö sem rekin eru und-
ir þessu nafni, Dagur og
Dagsprent, í verulegum rekstrar-
erfiðleikum sem fyrst og fremst
mátti rekja til of mikilla fjárfest-
inga og skuldsetningar vegna
þeirra. Starf stjórnarformanns í
fyrirtækinu gat því engan veginn
talist eftirsóknarvert og Sigurðar
og annarra stjórnarmanna biðu
mörg og erfið úrlausnarefni.
Hin nýja stjórn, sem kjörin var
í byrjun sumars 1989, tók strax til
óspilltra málanna við að finna
leiðir til að tryggja rekstur Dags-
prents hf. Af framsýni og festu, í
nánu samráði og samvinnu við
starfsfólk fyrirtækisins, tókst
henni að afstýra aðsteðjandi
vanda og koma rekstrinum í við-
unandi horf. í þennan starfa fóru
ófáar vinnustundir en enginn
stjórnarmanna taldi það eftir sér
að sitja marga og langa fundi,
kvöld og helgar, án þess að
þiggja svo mikið sem krónu fyrir.
Slík hugsjónaelja er fágæt og
eftirbreytniverð í þjóðfélagi þar
sem gjarnan er innt eftir verald-
legri umbun fyrir minnsta viðvik.
Stjórn Dagsprents hf., undir
traustri og markvissri handleiðslu
Sigurðar Jóhannessonar stjórn-
arformanns, hefur auðnast að
stýra fyrirtækinu áfallalaust um
ólgusjó viðskiptalífsins, á um-
brotatímum þar sem öldur eru
fleiri og hærri en oft áður. Fyrir
það kunnum við, starfsfólk fyrir-
tækisins, Sigurði og öðrum
stjórnarmönnum bestu þakkir.
Við sendum Sigurði Jóhannes-
syni og fjölskyldu hans hugheilar
óskir í tilefni dagsins.
Fyrir hönd starfsfólks Dags og
Dagsprents,
Bragi V. Bergmann.