Dagur - 20.05.1993, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Fimmtudagur 20. maí 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
ÓLIG. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Fjármunum Akureyrar-
bæjar kastað á glæ
í blaðinu í dag er birt svar frá Jóni Björnssyni, fé-
lagsmálastjóra Akureyrarbæjar, við fyrirspurn Pét-
urs Jósefssonar, fasteignasala á Akureyri. Fyrir-
spurn Péturs var á þá leið hvort til væru í fórum
bæjarins fullbúnar byggingateikningar af dagvist-
arstofnun; teikningar sem hefðu aldrei verið not-
aðar. í svari Jóns kemur fram að fyrirspurn Péturs
á við rök að styðjast. Sagan sem að baki liggur er í
senn merkileg og lærdómsrík og verður rakin hér í
stuttu máli, samkvæmt svari félagsmálastjóra:
Fyrir tæpum 12 árum ákvað félagsmálaráð Ak-
ureyrarbæjar að reisa dagvistarheimili vestan Þór-
unnarstrætis. Þar sem fyrirhugað byggingarstæði
var og er áberandi í bæjarmyndinni, ákvað félags-
málaráð að vanda til byggingarinnar að öllu leyti.
Með því fororði fól félagsmálaráð Valdísi Bjarna-
dóttur arkitekt það verkefni að hanna og teikna
dagvistarheimilið, „og það var að ég held mat
allra sem kynntu sér, að hún hefði hannað af-
burðahúsakynni fyrir þessa starfsemi," segir fé-
lagsmálastjóri í svargrein sinni. En skömmu síðar
virðist hafa komið babb í bátinn. Þeir sem að
framkvæmdinni stóðu, þ.e. bæjaryfirvöld, vöknuðu
allt í einu upp við þann vonda draum að fyrirhug-
uð bygging yrði væntanlega mun dýrari en dag-
vistarstofnun með „hefðbundnu yfirbragði". Þegar
bæjaryfirvöldum varð sú staðreynd ljós, var snar-
lega hætt við að hefja framkvæmdir. í svari félags-
málastjóra kemur fram að félagsmálaráð hafi ítrek-
að lagt það til við bæjarstjórn Akureyrar að hafist
yrði handa við bygginguna, síðast á árinu 1987,
en án árangurs. Að lokum hafi ráðið gefist upp við
að leggja þetta til og farið aðrar leiðir.
í títtnefndri svargrein Jóns Björnssonar félags-
málastjóra kemur fram að hér var og er um að
ræða fullbúnar byggingarteikningar, ásamt burðar-
þols- og frárennslisteikningum að „fjögurra deilda
dagvist". Með þessar teikningar var sem sagt
aldrei gert annað en að deila um hvort byggja ætti
eftir þeim! Líklegt má telja að það hafi kostað Ak-
ureyrarbæ 5-6 milljónir króna að eignast þessar
teikningar. Hér er því um umtalsverða sóun á fjár-
munum bæjarbúa að ræða.
Sú spurning hlýtur að vakna hvort það stjórn-
kerfi er gott sem leyfir mistök af þessari stærðar-
gráðu. Bæjarbúar hljóta að spyrja hvort bæjaryfir-
völdum hafi ekki verið það ljóst þegar í upphafi að
umrædd bygging yrði í dýrari kantinum. Ljóst er
að ef hliðstæð atburðarás hefði átt sér stað annars
staðar en „hjá hinu opinbera", eins og stjórnkerfi
ríkis og sveitarfélaga eru gjarnan nefnd, er fullvíst
að einhver hefði þurft að gjalda fyrir mistök sín.
Ekki verður séð að nokkur aðili innan stjórnkerfis
Akureyrarbæjar hafi fengið svo mikið sem tiltal
þótt nokkrum milljónum króna af takmörkuðu ráð-
stöfunarfé bæjarins hafi verið kastað á glæ með
þeim hætti, sem rakinn hefur verið. Sú staðreynd
er umhugsunarverð, ekki síður en þetta mál í
heild sinni. BB.
Búvörulagabreytingiii
Mikil umræða hefur farið fram að
undanfömu um breytingu á bú-
vörulögum sem var til umfjöll-
unnar á Alþingi nú á vordögum.
Að stofni til var málið stjómar-
frumvarp en eftir að landbúnaóar-
nefnd hafði fjallað um málið og
gert við það nokkrar breytingatil-
lögur vildu nokkrir ráðherrar rík-
isstjómarinnar ekki kannast við
það og neituðu að standa að af-
greiðslu þess. Þar fóru fremstir í
flokki utanríkisráðherra, sem hót-
aði stjómarslitum ef málið næði
fram að ganga, og fjármálaráð-
herra, sem taldi að meó breytinga-
tillögunum væri gengið á verksvió
sitt.
Um hvað snýst málið?
I því frumvarpi sem lagt var fram
í upphafi var kveðið á um það að
allur innflutningur á búvörum,
unnum sem óunnum og tilsvar-
andi vörum, væri háður samþykki
landbúnaðarráðherra. Þá var
ákvæði þess efnis að þrátt fyrir
fyrrgreind ákvæði geti ráðherra
heimilað innflutning í samræmi
við ákvæði í fríverslunar- og
milliríkjasamningum sem Island
er aðili að. í þessu sambandi er
vert að geta þess að þetta mál
varðar ekki einungis samninginn
um EES. Til að mynda eru engin
ný ákvæði í honum varðandi inn-
flutning á unnum kjötvörum. Þær
unnu kjötvörur sem nú eru fluttar
inn, með allt að 20% kjötinni-
haldi, eru fluttar inn samkvæmt
veru okkar í EFTA og bókun 6,
sem er sá vióskiptasamningur sem
við höfum nú við EB. Það var því
margra hluta vegna afar brýnt að
setja um þaó skýr ákvæði í lög að
það væri landbúnaðarráðherra sem
færi með þessi mál.
Breytingar landbúnaðar-
nefndar
Landbúnaóarnefnd Alþingis, þar
sem sá er þetta skrifar á sæti, lagði
mikla vinnu í málið. Meðal annars
var kallaður til ráðgjafar sá lög-
fræðingur sem væntanlega þekkir
búvörulögin hvað best af starfandi
lögfræðingum í dag. Þá voru kall-
aðir til viðtals fulltrúar utanríkis-,
landbúnaðar-, viðskipta- og fjár-
málaráðuneyta ásamt fulltrúum frá
búnaðarsamtökum og Fram-
leiósluráði landbúnaðarins.
A grundvelli þessarar vinnu
byggði nefndin síðan tillögur sín-
ar, en helstu breytingamar eru eft-
irfarandi:
1. Við innflutning á vörulíkjum
innlendra búvara þarf samþykki
landbúnaðarráðherra.
2. Ráðherra getur kveðið á um
leyfilegan sölutíma á kartöflum,
nýju grænmeti, sveppum og blóm-
um í þeim tilfellum þegar þessar
vörur eru undanþegnar leyfisveit-
ingu vegna þess að innlend fram-
leiðsla er ekki til staðar. Þetta er
gert til þess að innflytjendur geti
ekki safnað birgðum sem endast
langt fram á þann tíma að innlend
framleiðsla er komin á markaðinn.
3. Kveðió er á um að það sé
landbúnaðarráðherra sem ákvarði
töku jöfnunargjalda við innflutn-
ing samkvæmt samningum sem
við höfum gert.
4. Landbúnaðarráðherra getur
ákveðið meó reglugerð af hvaða
hráefnum úr landbúnaði skuli vera
heimilt að endurgreióa verðjöfn-
unargjöld við útílutning.
Nánari útfærsla
Með þessum breytingum var
nefndin fyrst og fremst að útfæra
Jóhannes Geir Sigurgeirsson.
nánar þaö sem hún taldi vera and-
ann í frumvarpinu eins og það lá
fyrir. Sú ákvörðun lá áður fyrir í
tollalögum að fjármálaráðherra
legði á jöfnunargjöld við innflutn-
ing. í tillögunum er lagt til að það
verði gert í samráði við landbún-
aðarráðherra. Hann ákveði út-
færslu á gjaldtökunni og sam-
þykki ekki innflutning nema
heimildum um töku jöfnunar-
gjalda sé beitt. Hér ber að taka
það skýrt fram að ráðherra hefur
ekki sjálfdæmi um gjaldtökuna.
Það fer eftir ákvæóum í þeim
samningum sem um er að ræða
hverju sinni.
Þá er sett í lagatexta það
ákvæði í samningnum aö heimild-
ir til töku jöfnunargjalda eru tví-
virk; þ.e.a.s. aó einnig er heimilt
að beita þeim við útflutning á vör-
um með landbúnaðarhráefnum
þannig að samkeppnisstöðu sé
ekki raskað vegna mismunandi
verðs á þeim þætti framleiðslunn-
ar. Þetta ákvæði er algjört grund-
vallaratriði ef menn meina eitt-
hvað með tali um að vió munum í
framtíðinni geta flutt út unnar
matvörur úr landbúnaðarhráefn-
um.
Afstaða Framsóknar-
flokksins
Við fulltrúar Framsóknarflokksins
í landbúnaðamefnd tókum í upp-
hafí þá afstöðu að vinna að fram-
gangi málsins á Alþingi og geta
með því haft áhrif á þær breyting-
ar sem gerðar væru á málinu í
meðferð nefndarinnar. Það var
okkar mat að með framgangi
málsins væri verið að tryggja eftir
föngum að staðið væri á rétti ís-
lensks landbúnaðar við fram-
kvæmd milliríkjasamninga, bæði
þeirra sem gerðir hafa verið á
liðnum árum og einnig þess sem
við stöndum nú frammi fyrir,
samningnum um EES. Við skrif-
uðum því undir nefndarálit með
meirihluta nefndarinnar þar sem
lagt var til að það væri samþykkt
með fyrirliggjandi breytingatillög-
um.
Ánægjuleg sinnaskipti
í grein í dagblaðinu Dcgi um síð-
ustu áramót gerði Steingrímur J.
Sigfússon grein fyrir afstöðu sinni
til EES. Hann hóf greinina með
því að lýsa yfir undrun sinni á af-
stöðu okkar tveggja þingmanna
kjördæmisins sem sátum hjá við
atkvæðagreiðslu um málið. Jafn-
framt baðst hann undan því að
þessi athugasemd hans yrði gerð
aö frekara umræðuefni í fjölmiðl-
um. Ég varð við þeim tilmælum
en nú hlýt ég hins vegar aö lýsa
undrun minni yfir afstöóu Al-
þýðubandalagsins í því máli sem
hér er til umræðu. Fulltrúar þess
vildu ekkert af málinu vita. Töldu
það bæði óþarft og ótímabært og
lýstu því yfir í nefndaráliti að þeir
ætluðu að sitja hjá við afgreiðslu
þess. Það var síðan á síðasta degi
þingsins sem Alþýðubandalagið
breytti afstöðu sinni og kvaðst
mundu styðja málið og gerðust
meira að segja hörðustu talsmenn
þess að það fengi afgreiðslu. Ekki
dettur mér í hug aó halda því fram
að það hafi verið í nokkrum
tengslum við það hve viökvæmt
málið var orðið innan ríkisstjóm-
arinnar á þeim tíma. Að lokum um
þennan þátt málsins, rétt eins og
Steingrímur í sinni áramótagrein,
þá ætlast ég ekki til þess að þessi
orð mín verði tilefni frekari blaða-
skrifa um málið.
Eftirleikurinn
Tæknilega séó má segja þaó skipti
ekki öllu máli hvort þetta mál var
afgreitt nú í vor eða hvort þaó bíð-
ur til haustsins. Hitt er jafn ljóst
aó út frá pólitísku sjónarmiði
verður mun erfiðara að eiga við
það þá. Þegar mál eru komin á
þaó stig að ráðherrar eru farnir að
gera þau upp sín á milli í fjölmiðl-
um er sjaldnast von á farsælli
lausn.
Ég mun hins vegar ekki skorast
úr leik ef tilmæli koma til land-
búnaðamefndar um að flytja mál-
ið aftur í haust, komi ríkisstjómin
sér ekki saman um það. Hér er á
ferðinni mál scm er þaó mikil-
vægt, mál sem ekkert síður snertir
þá sem vinna við úrvinnslugreinar
landbúnaðarins í þéttbýlinu en
sveitafólkið og einnig möguleika
okkar til frekari þróunar á því
sviði. Meðal annars til útflutnings.
Meirihlutinn fái að koma
fram
Málið snýst auk þess um grund-
vallaratriði varðandi framkvæmd
á viðskiptasamningum. Hvort við
nýtum þá möguleika sem þar eru
til þess að skapa innlendri fram-
leiðslu sem eðlilegust samkeppn-
isskilyrði eða til handahófskennds
niðurrifs eins og viróist vera
stefna þeirra ráðherra sem mest
hafa beitt sér á móti málinu. Það
er því nauðsynlegt að sá meirihluti
sem sannanlega er fyrir málinu á
Alþingi fái að koma fram og ekki
mun ég gráta það þó að ríkis-
stjómin falli í leiðinni.
íslenskir bændur og vinnslu-
stöðvar þeirra hafa verið aó lækka
verð umtalsvert til neytenda á síð-
ustu árum. Frá árinu 1989 hefur
búvöruverð nánast staðið í stað á
sama tíma og framfærsluvísitalan
hefur hækkaó um 20%. Bændur
eru einnig búnir að samþykkja að
lækka verð enn frekar. Það er
skoðun mín að þegar upp verður
staðið hafí hér átt sér stað ein
mesta framleiðniaukning sem
þekkist á jafn stuttum tíma í at-
vinnusögu okkar.
Við þessar aðstæður eiga bú-
vöruframleiðendur siðferðilega
kröfu á að stjómvöld standi við
bakið á þeim varðandi fram-
kvæmd innflutnings í tengslum
við milliríkjasamninga.
Jóhannes Geir Sigurgeirsson.
Höfundur er þingmaóur Framsóknarflokksins í
Norðurlandskjördæmi eystra.