Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1995, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 16. JANÚAR 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNUSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RViK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deildir: (91 )563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SiMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Skilahoð frá Kanada
Heimsókn kanadíska sjávarútvegsráðherrans Brians
Tobins varð áhrifameiri en menn áttu von á. Fyrir það
fyrsta neitaði Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra að hitta Kanadamanninn og Davíð Oddsson forsæt-
isráðherra tók undir þau mótmæh og kom ekki á fyrir-
lestur Tobins eins og til stóð. Þessi mótmæh formanna
stjómarflokkanna stöfuðu af ótímabærri staðfestingu
Brians Tobins á forræði Noregs yfir fiskimiðum við Sval-
barða og í Smugunni. Hann tók afstöðu með Norðmönn-
um 1 viðkvæmum deilum við íslendinga.
Kanadamaðurinn hefur ekki gefið fullnægjandi skýr-
ingar á þessum stuðningi við Norðmenn og hefur raunar
gert tilraunir til að gera htið úr þeim eftir að hann varð
var við viðbrögð íslendinga.
í öðm lagi hefur heimsókn hins kanadíska sjávarút-
vegsráðherra vakið athygh vegna skeleggs málflutnings
hans gegn ofveiði og aðvörunarorða sem hann hefur
komið á framfæri hér á landi í þeim efnum. Vafalaust
hefur hávaðinn vegna mótmæla íslensku ráðherranna
hjálpað til að beina kastljósinu enn frekar að Tobin og
þannig, fyrir kaldhæðni örlaganna, má segja að vegna
„móðgunar“ okkar manna hafi málflutningur hans kom-
ist betur til skila. Fleiri sóttu fyrirlestur hans og fjölmiðl-
ar gerðu ummælum hans og atferh gleggri skil en ella.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra var gestgjafi
Tobins og enda þótt Þorsteini hafi ekki verið skemmt
með uppákomum samstarfsmanna sinna í ríkisstjóm-
inni, getur hann verið ánægður með komu Tobins og þá
athygli sem heimsóknin vakti. Sá hlær best sem síðast
hlær. Heimboðið átti fuhan rétt á sér og þeir kohegamir
höfðu erindi sem erfiði í því tilliti að enn og aftur beind-
ist athyglin að því hættuástandi sem fylgir kæruleysi og
bráðlæti í þorskveiðum.
Brian Tobin er fuhtrúi þjóðar sem situr uppi með
horfinn þorskstofn. Á fengsælum miðum Nýfundnalands
í fimm hundmð ár tókst kanadískum fiskimönnum að
hundsa svo ráð fiskifræðinga og misþyrma svo lífríki
sjávar að þar hafa þurrkast gjörsamlega út fisktegundir
þorsks, flatfisks og karfa, að þær veiðar eru aflagðar með
öhu.
Brian Tobin varar íslendinga við sömu örlögum. Hann
vih að íslendingar læri af mistökunum í Kanada og tal-
aði tæpitungulaust til okkar. Einmitt vegna þeirrar
reynslu sem Kanadamenn hafa upplifað í sjávarútvegs-
málum var og er ástæða til að gefa orðum hans gaum.
í því sambandi er sérstaklega eftirtektarvert að heyra
fuhyrðingar hans um að kvótinn hafi átt sinn þátt í því
að grafa fiskveiðunum við Nýfundnaland sína gröf. Kvót-
inn knúði fiskimenn til að kasta smáfiski og landa fiski
frarn hjá vog. Kannast einhver við þessar fuhyrðingar
héðan að heiman? Kannast einhver við þá tilhneigingu
að hafa ráð fiskifræðinganna að engu?
Það er jafnframt ljóst að með komu sinni th íslands
hefur hinn kanadíski sjávarútvegsráðherra án efa öðlast
betri skilning á viðhorfum okkar, bæði með að hlusta á
upplýsingar Þorsteins Pálssonar og íslenskra sjávarút-
vegsmanna og mótmæh annarra ráðherra, sem hugnast
ekki einhhða stuðningur Kanada við yfirráðastefnu
Norðmanna á fiarlægum miðum.
Hvað sem hður dehunum um móttökur þær sem Brian
Tobin fékk hér á landi, má með nokkrum sanni segja
að bæði þau og heimsóknin hafi gert sitt gagn. Ráðherr-
amir hafa oft gert verr í ágreiningi sínum. Þetta var í
rauninni indælt og árangursríkt stríð!
Ehert B. Schram
„Magnaukningin og einfaldleikinn getur því miöur ekki lengur fært okkur fram á veginn i sama mæli og
áður,“ segir Jóhann Rúnar m.a.
Stjórnmálalegur vandi
íslenskt samfélag er á krossgöt-
um. Ástæða þess er fyrst og fremst
miklir umbrotatímar í heiminum
sem lýsa sér meðal annars í aukn-
um efnahagslegum samruna þjóða
og miklum efnahagslegum fram-
vexti í Asíu og Austur-Evrópu.
Hvemig munum viö mæta harön-
andi samkeppni sem í vændum er?
Munum við fylgja hinum nýja
heimi eftir í hagvexti eða dragast
aftur úr í lífsgæðum?
Gamlirtímar
íslenskt hagkerfi átti margt sam-
eiginlegt með hinu austur-evr-
ópska. Að vísu voru hér frjálsar
kosningar með tilheyrandi lýðrétt-
indum o.s.frv. En meginmáh skipt-
ir hvemig hlutimir eru en ekki
hvað þeir em kallaðir. Hagkerfiö
hefur verið mjög miðstýrt. Ríkis-
valdiö er eignaraðih að mörgum
stórfyrirtækjum á okkar mæh-
kvarða, að bankastarfsemi og aö
ýmsum opinberum lánasjóðum.
Ríkisvaldið hefur með ítökum í
hagkerfinu ráöið mestu um fram-
þróun þess. Meö áherslum og ríkis-
ábyrgðum hefur það getað beint
sparnaði þjóöarbúsins eftir
ákveðnum leiðum í gegnum banka-
og sjóðakerfið í aukinn fiskveiöi-
flota, fiskeldi, loödýrarækt, metn-
aðarhtinn landbúnað, orkufram-
kvæmdir, íbúðarhúsnæði og opin-
berar byggingar.
Líkt og í Austur-Evrópu gat þessi
mikla miðstýring aukið þjóðar-
framleiðsluna þegar rétt skilyrði
voru fyrir hendi, s.s. meðan þjóðin
var að vinna sig frá fátæku bænda-
samfélagi eða að stækka landhelg-
ina og þannig auka aflamagnið.
Eða meö öðrum orðum meðan
magnið skipti máh en ekki gæðin
eða viðskiptaumhverfið. En
tímarnir og möguleikamir hafa
breyst. Magnaukningin og einfald-
leikinn getur því miður ekki lengur
fært okkur fram á veginn í sama
mæh og áður.
Kjallarmn
Jóhann Rúnar
Björgvinsson
hagfræðingur
Nýir tímar
Tímar aukins markaðs- og við-
skiptafrelsis eru runnir upp, tímar
hugmyndaauöginnar og þeirra ein-
stakhnga sem sinna fyrst og fremst
nýsköpun en ekki erlendri heild-
sölu. Tímar bankakerfisins að lána
til vel útfærðra og rökstuddra
framleiðsluhugmynda á grundvelh
arðsemismats en ekki á grundvelh
steinsteyputrygginga. Á þessu
sviði ríður á að vinna sig frá stöðn-
uöum hugsunarhætti og skapa rétt
skilyrði svo efnahagsaðilar fái sem
best notið sín.
Hið miðstýrða hagkerfi og stjóm-
málastarf hafa óhjákvæmilega
mótað hvort annað. Til starfa hafa
verið kallaðir hagsmunagæslu-
menn, sem þrýsta á um lána- og
fjármagnsfyrirgreiðslu heim í hér-
uð, um vega-, hafna-, skóla- og
sjúkrahúsaframkvæmdir, og nú
allra síðast jafnvel til kvótakaupa.
Þannig hefur hið miðstýrða hag-
kerfi ahð af sér hagsmunagæslu-
menn sem aftur hafa eflt miðstýr-
inguna. Þennan vítahring verður
að rjúfa.
Svo virðist sem stjómmálaflokk-
ar séu ekki reiðubúnir til að mæta
hinum nýju tímum. Þar innan dyra
eru menn bæði gamla og nýja
tímans. Þeir geta því miður ekki í
sameiningu tekið á og leyst brýn-
ustu framtíðarverkefni þjóðarinn-
ar til að mæta sem best hinni
harðnandi alþjóðasamkeppni.
Stjórnmálakerfið er í raun í patt-
stöðu, með þeim afleiðingum að
bæði landbúnaður og sjávarútveg-
ur eru í kyrrstööu. Einnig banka-
og sjóöakerfið. Þá eru uppi miklar
efasemdir um gildi aukinna mark-
aðs- og viðskiptatengsla við önnur
vestræn ríki, svo dæmi séu tekin.
Vandi okkar er því fyrst og fremst
af stjómmálalegum toga. íslenskir
stjómmálaflokkar eiga mikið starf
framundan, að snúa baki við
starfsháttum fyrri tíma og taka upp
vestrænni og árangurríkari vinnu-
brögð. Kötturinn verður að veiða
mýs ef halda á uppi góöum lífskjör-
um.
Jóhann Rúnar Björgvinsson
„Svo virðist sem stjórnmálaflokkar séu
ekki reiðubúnir til að mæta hinum
nýju tímum. Þar innan dyra eru menn
Dæði gamla og nýja tímans. Þeir geta
dví miður ekki í sameiningu tekið á og
eyst brýnustu framtíðarverkefni þjóð-
arinnar... “
Skoðanir annarra
Verkfallsréttur
„Hvað er þaö kallað á venjulegu máh þegar ein-
hver beinir vopni að saklausum manni og segir síðan
vö þriðja mann, „Borgaðu eða ég læt það bitna á
þessu fórnarlambi"? Þetta heitir ekkert nema kúgun,
fiárkúgun eða gíslataka. Það sem gerist hér er að
verkfahsréttur flestra opinberra starfsmanna er ekk-
ert annaö en lögleyfð gíslataka... Hvað er þá til ráða
í launabaráttu kennara og annarra opinberra starfs-
manna?... Leiðin sem ég tel réttasta er einfaldlega
gerðardómsleiðin. ‘ ‘
Baldur Sveinsson kennari í Mbl. 13. jan.
Sársaukafyllsta augnablikið
„Ég lagði um langan tíma stóran hluta af mínum
vinnudegi í hendur Jóhönnu Sigurðardóttur, ég
studdi hana, hvað sem á gekk, gerðist persónulegur
vinur hennar, gaf henni vináttu og persónulegan
stuðning. Ég mat það svo að sem eina konan í ríkis-
stjórninni þyrfti hún mjög á stuðningi að
halda... En á því augnabhki sem ég skildi að það
myndi aldrei neitt shkt koma á móti, þá held ég að
það hafi veriö eitt sársaukafyllsta augnabhk lífs
míns.“
Rannveig Guðmundsdóttir í Alþbl. Kópavogs.
Festa eða fýla?
„Sjávarútvegsráöherra, sem hefur athyghsverðan
feril að baki í Smugudeilunni, hefur brugðist við
með furöulegum hætti. Hann hefur átahð utanríkis-
ráðherra fyrir ákvörðun sína, og ásakað hann um
að „fara í fýlu“. Þetta er undarleg afstaða hjá íslensk-
um ráðherra, sem þar að auki fer með málefni sjávar-
útvegsins... íslenska þjóðin ætlast til þess, að ráð-
herrar hennar sýni festu í viðskiptum við aðrar þjóð-
ir. Hún ætlast ekki tii þess að þeir rétti fram hina
kinnina, þegar þeim eru réttir erlendir löörungar."
Úr forystugrein Alþbl. 13. jan.