Þjóðviljinn - 08.11.1940, Blaðsíða 3

PJOÐVILJINN
Föstudagui’ 8. nóvember 1940.
brjálæðinga. Við vitum' t. d. að
það hefur reynzt mögulegt með
opinberri vakningarstarfsemi og
„heimspeki” að telja þýzku þjóð-
inni trú um að fallbyssur séu betri
en smjör, og áróðursvizka af því
tagi eru reyndar einkunnarorð
allra heimsvaldasinna á tímuim
eins og þessum. En þegar kapítal-
istar hafa ekki lengur nein tök á
að fæða né klæða múg sinn, hvorki
heima jfyrir né á vigstöðvunum,
þá upprennur sú stund, að magi
þjóðanna mim koma þeim í skiln-
ing um það sem þeim var ofvax-
ið að skilja með höfðinu: að milli
málstaðar mannkynsins og málstað
ar kapítalismans er engin brú og
að ekkert kraftaverk getur skap-
að brú milli þessara tveggja mál-
staða. Þann dag rn.unu kapítalist-
ar sjá að soldátar þeirra eru ekki
iengur lægstu þrælar jarðarinnar,
heldur sterkasta vald heimsins.
Og þessir blekktu menn munu
kasta af sér helsi og tötrum þræls
ins og taka sér herrahlutverkið.
Það voru þau hlutverkaskipti sem
gerðust í Rússlandi í síðustu
heimsstyrjöld 1917 og urðu und-
anfari októberbyltingarinnar.
Við munum enn um skeið verða
að þola að agentar auðfélaganna,
kapítalistamir, heimsvaldasinn-
arnir, leggi undir sig útvarpstæki
okkar með sínu sálarlausa idíót-
iska pexi um það hvemig þeim
gangi að sprengja skip og hús í
austri og vestri. Enn munum við
lengi vel heyra þá flytja okkur
kvölds og morgna hugvekjur sín-
ar um það, hvemig hafi tekizt að
etja þjóðum hverri gegn annarri
eða svelta og limlesta eitthvert
fólk í norðri og suðri. En
það er hollt að vera minnugur
þess, að af kapítalismanum eigum
við slíkra tíðinda að vænta — og
engra annarra. Við vitum að styrj
öld sú sem nú stencluir er stríð
kapítalismans gegn mannkyninu
og þessvegna hlustum við yneð
mátulegri fyrirlitningu á hinar
Hlægilegu og ósmekklegu tilraun-
ir agentanna tii að telja okkur
trú um að þeir heyi stríðið af ein-
hverjum hugsjónaástæðum. Það
er hægt að þekkja sósíalista á
því, að hann lætur aldrei ánetj-
ast af áróðursrugli kapítalist-
anna, hann þekkir þá æfinlega
hvaða 'lygahjúpi sem þeir klæð-
ast, og eins þótt þeir birtist með
pálma í hendinni, í kápu friðar-
engilsins sjálfs. Sósíalisti er auð-
þekktur á því að hann tekur mál-
stað allra þjóða, undantekningar-
laust, gegn kapítalistum og heims
valdastefnu þeirra.
Hin sósíalistisku ráðstjómar-
lýðveldi, ríki verkamanna, mennta
manna og bænda, standa eins og
að líkum lætur utan við þetta
heimsvaldastríð, lofa ræningjmn
heimsins að leika þennan fagra
og skemmtilega leik sinn á eigin
ábyrgð, í fullri vissu þess að rök
þróunarinnar muni fyrr en varir
stöðvia þá á eðlilegan hátt. Ráð-
stjómarlýðveldin hafa vitaskuld
engin tök á að fara í opinbert
stríð gegn öllum auðvaldsríkjum
heimsins, sem fljótt á litið virðist
vera ;hin eina rökrétta þátttaka
þeirra í stríði, heldur láta sér
nægja að horfa á þetta óða
skrímsli, heimskapítalismann, éta
sig sjálfan upp, falla á sínum eig-
in verkum.
Það sem Ráðstjómarríkjunum
ber skylda til í þessu heimsvalda-
stríði, ekki aðeins gagnvart sjálf-
um sér, heldur framtíð sósialism-
ans í heiminum, er að gæta vel
landámæra hins sósíalistiska rík-
is, koma í veg fyrir að kapítalist-
um takist í stríðsæði sínu að
skapa sér aðstöðu til árása á þessi
Eramhald á 4. síð»,
í dag kl. 2 Yz hefst minningarathöfn í Fríkirkjunni um j
þá 10 sjómenn sem fórust með togaranum Braga.
Þjóðin tekur þátt í þessari minningarathöfn, með
virðing fyrir starfi þeirra, sem fórust og með samúð með eft
irfarandi ástvinum.
Það er ekki fátítt að þjóð vor verði að gjalda Ægi mik-
ið afhroð. Um það er ekki að sakast. Oss skortir “sakarafl
við sonarbana”. Yfir veðri og báru ráðum við ekki, en stríð
ið með öllum þess afleiðingum, er mannaverk. Þeir 10 sjó-
menn sem þjóðin minnist í dag hafa ekki fallið fyrir ofur-
mætti náttúruaflanna, heldur fyrir mannlegum öfliun.
Svo víst seip það er, að oss skortir sakarafl við Ægi,
þá er hitt jafn víst, að við hvert og eitt, eigum nokkum
mátt til að vinna gegn þeim öflum, sem sjómcnnimir á
Braga féllu fywr.
Þau eftirmæli sem þeim hæfa bezt, er starf fyrír frið
og bræðralag.
fiagvar Agúst Bjarnason
Sigurmann Eiríksson Guðmundur Einarsson
1. stýrimaður. 1. vélstjóri.
Ingvar J. Gnðm.s.
2. vélstjóri.
Þorbjöm Bjömsson
matsvoinn.
Ingimar Sölvason
1 of tskey tamaður.
Elías Loftsson
háseti.
Ingimar Kristinsson
háseti.
Eárus Guðnason
háseti.
Sveinbj. Guðmundss.
háseti.
Mennírnír sem tórust með ,,Bra$a'
Þegar sú sargarfrétt barst hmg-
að að siglt hefði verið á togarann
„Braga“ og bonum sökkt, en aðeins
3 menn af 13 manna áhöfn hefðu
bjargazt, urðu flastir hljóðir. Því
allir vissu að þetta vom fyrstu Is-
lendingarnir, sem féllu á orustu-
velli liinnar villtu styrjaldar, fyrir
þjóð sína og föðurland, saklausir og
óflekkaðir af styrjaldaraðgerðum,
hnigu þeir í valinn, sáttir við alla
og ekki með hefndarhug til neins.
klenzka sjómannastéttin liefur með
faarðfengi siruii og áræði, þrátt fyr-
ir margvíslegar ógnir, flutt bæði
oinstaklingum og Þjóðarheildinni
geysimikinn auð, sem hefur kost-
að liaua feikilegt erfiði og áhyggj-
ur og oft eins og í þetta skipti,
lífið að auki. Hvemig.ejr þeim
þakkað? Hver getuT reiknað það
þjóðartap, þegar fórnin er svona
stór, að 10 hraustir og dáðmiklir
drengir falla í hinn víða sæ og
verða að skilja eftir sig syrgjandi
konur og föðurlaus böm?
Einn þessara tíu var Ingvar Á-
gúst Bjarnason skipstjóri. Það var
aðeins hans lík sem náðist og var
flutt heim með togaranum Hauka-
nesi, ásamt 2 félögum hans, sem
af k'omust. 1 dag verður hann bor-
inn til grafar og um leið fer fram
minningarathöfn þeirra allra í
fríkirkjunni.
Ágúst, eins og hann var venju-
lega kallaður, var fæddur að Hellu
koti á Stokkseyri, sonur merkis-
hjónanna Bjarna Þorsteinssonar,. er
lengi var fengsæll og happa-formað
ur á Stokkseyri, og konu hans
Guðrúnar Jónsdóttur, sem siðustu
árin dvaldi á heimili sonar s:ns og
andaðist þar síðastliðinn vetur.
Hann ólst upp hjá foreldmin s:n-
um og stundaði fyrst sjóróðra
heima með föður símun á opnum
róðrarskipum,' en fór siðan á tog-
ara. Hann gekk á Sjómannaskólann
1917—18 og útskrifaðist þaðan.
Fékk hann brátt stýrimannsstöðu
og siðar varð hann skipstjóri á
togaranum Gulltoppi, eign Blóndals-
félagsins iog 1930 tók hann við skip
stjóm á togarajmm Braga, pegar
Geir Th. keypti hann hingað til
lands, iog hefur hann verið skip-
stjóri á hcxnum síðan, og að síð-
ustu fylgt honum til hinztu hvíldar.
Ágúst var jafnan aflasæll og hepp
inn með skip sitt, þangað til petta
kom fyrir, og var pað ekki sök
hans eða annarra á Braga.
Ágúst var kvæntur Guðrúnu
Einarsdóttur og varð þeim 7 bama
auðið. Einn son, Þórir að nafni,
sérstaklega efnilegan dreng, misstu
þau 6 ára, fimm mannvænlegir
drengir eru heima hjá móður sinni
sá elzti 17 ára. Dóttir þeirra, Elín,
er gift Áma Haraldssyni verzlun-
armanni. Ágúst var einu af þeim
mörgu mönnum sem rækja starf
sitt af sérsetakri alúð og sam-
vizkusemi, án alls hávaða og fyr-
irferðar. Hann var sérstakt prúð-
menni í allri umgengni, elskaður
og virtur af öllum, sem kynntust
honum og sérstaklega samverka-
mönnum hans, sem voru með lion-
Jim á hafinlu í hllðu ©g stríðu. Hann
var sérstaklega góður yfirmaður,
skapstilltur og gætinn, alltaf sí-
glaður og kátur og alltaf með gam
lUnyrði á vöruni og alltaf hinn góði
félagi, hvað sem á reyndi og
studdi hvert gott málefni, liver
isem í lifut átti. Hann var vinfastur
og tryggur i Lund, en lét þó aldrei
lilut sinn fyrir neinum, enda var
hann skapfestumaður og trúr á
verðinum, hvar sem hann var. Nú
er hann fluttur yfir landamærin
miklu og lifir þar einnig meðal ást
vina og vina eins og meðan hann
var hér. Hann hafði þá bjargföstu
trú, að hann eins og allir aðrir
mundu lifa þótt þeir dæju, lifa
fullkonmara og betra lífi. Það er
mikill harnnir kveðinn að ölhim
vinum hans, en þó inest að k'Onu,
hans og börnum, sem hafa misst
elskaðan eiginmann og föður, því
liann þreytfist aldrei á að gleðja
þau 'jg prýða heimili þeirra. En
það er þeim mikil harmabót, að
minning hains er hrein og hvergi
blettuð, hann lifir í huguin þeirra
Sameinast verkalýðsfélögin öll I
einu sambandi í haust?
Þannig spyrja menn og flestum
finnst að líkumar fyrir því, að svar
ið verði jákvætt séu miklar.
En skilyrðið fyrir að svo megi
verða er að fullkomið jafnrétti og
Iýðræði riki innan hins væntan-
lega sambands, og að pað sé ekki í
neinum skipulagslegum tengsluna
við stjómmálaflokk eða flokka;. Þaö
er engum efa bundið, að svo að
segja hver einasti verkamaður vill
Ipð i haust verði myndað slíkt alls-
herjar verklýðsamband. Það er
einnig jafn vist, að klíka sú sein
kölluð er Alpýðuflokkur, getur ekki
lengur haldið Alpýðusambandinu i
sínuui þrældómshúsum; tilraunir
pessarar klíku til að gera samband
verkal.' ðsiélaganna að heimili flokks
hagsmuna peirra, hafa mistekizt, og
verður naumast reynt nftur um
sinn.
Ekki er Stefán Jóhann og félagar
hans með öllu horfnir frá pvi,
að reyna að gera samband verka-
lýðsfélaganna að fótapurrku fyrir
vissa stjómmálaflokka, og nú hafa
þeir á prjónunum tilraun sem
að þvi miðar að veita hin-
um hreinu þjóðstjórnarflokkum öll
þau friðindi, sem Alpýðuflokk-
urinn hefur haft innan sam-
bandsins til þessa, en láta hina,
sem andstæðir eru þjóðstjóminni
og öllu hennar athæfi, búa áfram
við allt það réttleysi, sem hingað
til hefur bitnað á öllum þeim, sem
ekki hafa verið Alþýðuflokksmenn.
Óþarft er að taka fram að á þess
um grundvelli verða verklýðsfélög-
in ekki sameinuð i eitt samband.
Það eru líka allar líkur til að
þennan grundvöll megi rífa áður en
nokkuð er á honum byggt. Sá
verkamaður er naumast til, sem
er honum samþykkúr. Leiðtogar
Sjálfstæðisflokksins og Framsóknar
flokksins sjá alltof vel hver mála-
gjöld Alþýðuflokkurinn hefur feng-
ið fyrir réttindaránið, sem hann
hefur framið innan verkalýðssam-
takanna, til þess að þá fýsi að deila
slíkri ræningjastarfsemi með hon
um.
Það mun því mega fullyrða að
tillaga sú, sem gerð hefur verið í
nafni 13 manna nefndarinnar, um
að gefa þjóðstjómarflokkunum rétt
inn innan verklýðssamtakanna sé
andvana fædd, en ef með henni
kynni að leynast lífsmark, þá er
það á valdi verkalýðsins í Reykja
vík, og þá fyrst og fremst Dags-
brúnarverkamanna, að gera útafvið
hana. Dagsbrún verður að sýna
'jestu í þessu máli, hún verður að
leggja sinn hnefa á borðið og segja
afdráttarlaust:
Fullkoinið jafnrétti og lýðræði
er ófrávikjanlegt skilyrði fyrir ein
ingu verkalýðsins.
allra í framtíðinni sem hinn göf-
ugi og tryggi vinur, sem vildi aldrei
vamm sitt vita í neinit.
Þökk fyrir allt. Guð blessi þig í
pínu nýja heimkynni. Minning þín
lifir, „því orðstír deyr aldrei, hveim
sér góðan getur“.
Á. Gziðmjndssoii.