Þjóðviljinn - 24.12.1954, Blaðsíða 28

1 2*
Westminster Abbey.
og kunnugt er og getur þar
engra jarteina.
Nú er Tower aðallega her-
minjasafn, en auk þess er víg-
ið hinn ágætasti vottur fornr-
ar byggingarlistar.
Við göngum um sali Hvíta-
turns og virðum fyrir okkur
forn hertýgi frá ýmsum tím-
um, allt frá sverðum nor-
rænna víkinga til vopna 19.
aldar. Hermannalíkön frá
ýmsum tímum standa þar í
löngum röðum, grá fyrir járn-
um, og sjálfur Hinrik VIII.
situr þar rauðskeggjaður með
alvæpni á gunnfáki sínum og
hefur dregið upp hjálmgrím-
una og horfir ógnaraugum
yfir salinn. Hér getur að
líta pyntingatæki af ýrns-
um tegundum, og út í einu
horninu hangir einliverskonar
grind eða gálgi, gibbet, og
hefur lítil stúlka tekið sér
þar stöðu. 1 „vippu“ þessari
voru lík líflátinna sakamanna
hengd út almenningi til sýn-
is og aðvörunar. Kannski hef-
ur dinglað í auglýsingatæki
þessu einhver fátækur vesa-
lingur, sem átti sér litla,
svanga stúllcu, og varð það á
að stela sér rollubjálfa eða
skjóta eitt af véiðidýrum lá-
varðar síns til þess að seðja
hungur hennar. Sú litla hlær
út undir eyru og kærir sig
kollótta um slíka smámuni.
Hr Hvítaturni er farið í
Blóðturninn (The Bloody
Tower), en þar segir sagan,
að tveir konungssynir,' börn
að aldri, hafi verið myrtir
sofandi í rúmi sínu af leigu-
morðingjum. Sök þeirra var
sú, að þeir stóðu til ríkiserfða,
en aðra langaði í ríkiseplið.
1 Wakefieldturni eru krúnu-
djásn Breta geymd. Getur þar
að líta fjölda a.f kórónum,
veldissprotum og öðrum kjör-
gripum, alsettum gulli og
gimsteinum. Fékk ég glýju í
augun af allri dýrðinni og
leitaði út úr kastalanum fram
á árbakkann,. þar sem stór-
um, fornum fallbyssum var
raðað. Daprar hugsanir sett-
ust að mér, enda var ég
staddur á stað mikiila örlaga.
Hugurinn hvarflaði ósjálfrétt
til fortíðarinnar og kallaði
fram svipmyndir þeirra at-
burða, sem hér höfðu gerzt
og mér voru kunnir. Mér þótti
sem ég sæi á eftir Sir Thom-
as Moore og þjáningarbræðr-
um hans ganga lotlega upp
á Towerhæðina, og hinar
sögufrægu drottningar reikuðu
að höggpalli á Towerflötinni.
Mér varð hugsað til alls þess
fólks, sem hér hafði lifað,
stolt og stærilátt á hæsta
tindi hefðar og metorða, og
hinna, sem hér sátu á neðstu
þröm mannlegrar smánar.
Svona vefst tilveran undar-
lega og fjarstætt saman á
litlum bletti, og timinn hleður
öllu í einn og sama köst.
*
Við litla bryggju niður und-
an Tower bíða bátarnir, ef
einhver skyldi vilja sigla, og
hvern langar ekki til þess í
góðu veðri, þegar sólin glamp-
ar árfiötinn. Fjöldi manna
stendur þarna og bíður eftir
fari. Við sláumst í hópinn,
kaupum farseðla til West-
minst.er-bryggju og stígum á
skipsfjöl. Eftir skamma stund
er komið á leiðarenda. Hér
or gengSS A land og haldið til
Westminster Abbey, sem er
forr.t og mikið guðshús og
einn helgastur staður í öllu
Bretaveldi. Kirkju er hér fyrst
getið í skjölum frá 10. öld, og
var hún endurbyggð um þær
mundir, því að danskir víking-
ar höfðu brennt kirkju þá<
sem fyrir var á staðnum, otf
sagnir herma, að Sebert kon*
ungur (d. 616) hafi látið reisa
í öndverðu. Aðrar sagnir
herma, að hér hafi Arthur
Haraldur Sigurðsson:
A
FERLI
I
L0MD0N
I»að var á heitum og björt-
f um sumardegi nær miðjum
i ágústmánuði síðast liðnum.
! að huí'ð var hrundið upp á
litlu hóteli við Russel Square
3 London. Þar var kominn
Peter G. Foote, íslenzkukenn-
ari Lundúnaháskóla, og var
erindi hans að sýna mér fá-
vísum og konu minni eitt-
5ivað af dýrð borgarinnar.
Hvað viljið þið sjá ? spyr
Pétur, en svo mun hann oft-
! ast nefndur í kunningjahópi
á íslandi.
Væri ekki gaman að sjá
Tower, hinn fornfræga kast-
ala á Temsárbökkum, sem af
sumum hefur verið kallaður
,,vagga brezka heimsveldis-
ins“. En bíðum við. Hvar er
Hambrosbanki? Þengað verða
flestir íslendingar, sem til
Lundúna komá, að leggja leið
■ sína til þess að fá greiddar
tnismunandi ríflegar ávísanir
! frá bönkunum heima. Nú
! jftefst löng leit á kortinu, og
Soks kemur það upp úr kaf-
: inu, að þessi ágæta stofmm
| er rétt í leiðinni, aðeins
skamftian krók að fara, og
] ifaezt að gera eina ferð að
Ifavorutveggju. Fyrst er auð-
j %'ítað farið til Hambro karls-
! ins og hann krafinn um aur-
I sma, og í kaupbætir gefur
| Itanft' okkur skrá yfir allar
: Kneiri háttar skemmtanir og
! sðrar lystisemdir, sem heims-
! 'iorgin býður upp á þessa. vik-'
. vna. Með þetta veganesti er
xaldið áfram niður að ánni
<g komið að hliðum kastal-
i ans. en þá er um sjö hlið inn
%.ð ganga, unz komið er að
?Jnu allra helgasta, Hvíta-
tirni, í miðju virkisins. Hér
faka á móti gestum hermenn
! 'ír setuliði kastalans, því að
• jpetta eru herbúðir. Varla eru
I emðsmenn þessir líklegir til
! æfreka á vígvelli. Klæddir eru
! þeir ramfornum búningum íir
I rullbúnu skarlati og eru á-
rekkastir jólasveinum. Þeir
1 %'ísa mönnum til vegar og
i egja þeim hina skuggalegu,
l en miklu sögu kastalans.
é tundum kvað það bera við,
að tuttugu þúsundir manna
Jfeomi hingað í heimsókn á ein-
c.m degi.
To%\'er er æva forn að stofni
cg hóf Vilhjálmur sigurvegari
rerð hans árið 1078, skömmu
j eftir að hann braut England
' i ndir sig, en áður voru hér
j;-ifar af gömlum borgarvegg
:í ómverskum frá því á annarri
:ld. endurbættum af Alfreð
konungi mikla skömmu fyrir
. ’íOO. Sjást enn nokkrar min’j-
ar af múrum þessum.
j Hvítiturn (The White Tow-
' er) er elzti hluti kastalans,
í.á sem Vilhjálmur gerði og
tók smiði hans tuttugu ár.
Lundúnabúar voru þessum
franska valdaræningja miðl-
i ngi eftirlátir um sinn, og
j -fkki þótti úr vegi að líta eft-
ir siglingum á fljótinu og
fylgjast nieð þvi, hverjir væru
þar á ferð. Siðar var gerður
tvöfaldur veggur virkisgarða
um Hvítaturn. Er á þeim
fjöldi smærri turna, sem hver
heitir sínu nafni, og myndar
samfella þessi nær ferhyrnt
svæði á árbakkanum. Bygg-
ingar þ'essar eru frá ýmsum
timum og var þeim lokið á 14.
öld. Fyrir utan ytri múrana
var djúp virkisgröf, og fannst
þar mikið af mannabeinum
og flöskum, þegar gröfin var
þurrkuð á 19. öld. Þótti það
táknrænn fundur á þeim stað.
Er þar nú grasi gróinn völl-
ur. Yfir Tower svífa hrafnar
kolsvartir, og trúa ýmsir
Bretar því, að þegar þeir
hverfa á brott sé skammt að
bíða endaloka Bretaveldis.
Tower er kunnast sem
fangelsi. Hér voru þeir
geymdir, sem einhverra hluta
vegna voru . valdhöfunum
þyrnir i auga. Sumir af
mönnum þessum voru vafa-
laust meira eða minna sekir,
en stundum var brugðið til
augljósra tyllisaka eða laun-
morða, ef losna þurfti við
hættulegan keppinaut eða
baldinn andstæðing. Báti var
róið niður fljótið, og lilerar
Svikarahliðsins (The Trai-
tors’ Gate) opnuðust. Manni
var stungið inn, og hlerarnir
féllu aftur að stöfum, en við
tók lengri eða skemmri fang-
elsisvist með pyntingum,
kulda og hungri í fúlum neð-
anjarðarklefum. Farþegi
bátsins átti sjaldnast aftur-
lcvæmt, nema þá stuttan spöl
upp á Towerhæðina, þar sem
höggstokkurinn beið hans.
Stundum þótti ekki eigandi
undir því að fara svo langt
með fangann, og voru þeir þá
höggnir í kyrrþei á flötinni
fyrir vestan Hvítaturn. ,
Tower kann frá fleiru að
segja en kvöl dýflissunnar.
Hgnn var konungsborg, sem
skartaði öllu því glæstasta,
sem England átti. Hér glumdi
gleðin óstýrilátt á efri hæð-
unum,- samtímis kveinstöfum
og kvalaópum í kjöllurunum.
Auk þess var Tower um sinn
stjörnuathugunarstöð og
jafnvel dýragarður, og ber
einn turninn, Ljónaturn, nafn
í minningu þess.
f'
Margir ágætustu sona, Eng-
lands sátu í Tower og luku
ævi sinni á Tower Hill. Verður
aðeins fárra þeirra hér við
getið. Einn þeirra var Thom-
as Moore, og er hann nú sann-
heilagur með kaþólskum
mönnum og einn í hópi hinna
fyrstu lærifeðra sósíalismans,
og hafa þeir hvarvetna á hon-
um ágæti mikið. Hér lauk
einnig ævi Sir Walter Ral-
eighs, sem var sæfari mikill
og Bretar telja nú einn af
feðrum heimsveldis síns. Hér
á landi er nafn hans að
minnsta kosti kunnugt flest-
um reykingamönnum, því að
við hann er kennd alkunn
reyktóbakstegund, harla góð,
og má því segja, að Raleigh
sé með nokkrum hætti kominn
í tölu árnaðarmanna, enda
þykir liöfundi þessara orða
fátt tóbak taka lionum fram.
Anna Boleyn, móðir Elísa-
betar I. og clrottning Hinriks
VHI., sat í Tower siðustu
daga ævi sinnar og var háls-
höggvin á Towerflöt. Hefur
drottning þessi sem aðeins
var vanmáttugt peð í hrá-
skinnsleik ófyrirleitinna
stjórnmálamanna, orðið að
nokkurskonar píslarvotti ást-
arinnar og ritaðar því máli
til stuðnings margar jarteina-
bækur víða um lönd.
Síðastir manna sátu fangn-
ir í Tower Rudolf Hess, stað-
gengill Hitlers, og Gerlach,
sendimaður nazista á Islandi.
Þeir sluppu báðir lifandi eins
Gröf Maríu Stuart.