Þjóðviljinn - 19.03.1960, Blaðsíða 6

ÍO
ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 19 marz 1960
nmnnunnutí
VILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
RitstJórar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Slg-
urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn,
afgreiðsla. auglýsingar, prcntsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Bími
17-500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 35 á mán. — Lausasöluv. kr. 2.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
Viðvörun
«.BS
iiu:
Uvers vegna kýs alþýðufólk yfir sig afturhalds-
stjórn? Svarið er ekki eitt eða einfalt en
mikinn þátt í því á blekkingaáróður sem ætlað
er að telja fólki trú um jafn fáránleg öfugmæli
í stjórnmálum og að sagt væri að svart sé hvítt,
afturhaldsflokkur sé framfaraflokkur, auðvalds-
flokkur sé að minnsta kósti flokkur allra stétta,
ef ekki hreint og beint verkalýðsflokkur. Stund-
um er ekki gengið alveg svona langt í áróðrin-
um, enda þótt nazistadeild Sjálfstæðisflokksins
sé enn hugstæð sú kenning þýzku nazistanna
að þeim mun hrikalegri sem áróðurslygi er, þeim
mun fleiri trúi henni.

T umræðunum á Alþingi fyrir. nokkrum dögum
sýndi Einar Olgeirsson fram á með skýrum
rökum að cfnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar
hlytu að leiða fátæktina yfir íslenzka alþýðu.
Hann minnti á, að þetta er í raun og réttri viður-
kennt af hagfræðingum þeim sem undirbúið hafa
ráðstafanirnar ásamt ríkisstjórninni og í mál-
flutningi ráðherranna. En þeir segðu ekki beint
í athugunum sínum að það verði að koma á
aftur fátækt hjá allri alþýðu á íslandi. í stað
orðsins fátækt notuðu þeir fínni orð, orð sem
ekki fælu eins í sér sár og þungbær hugsana-
sambönd eins og orðið fátækt gerir enn fyrir
mikinn hluta íslenzku þjóðarinnar. Með því að
laga þetta í hendi sér er það ekki orðin fátæktin
grimm og sár sem þessir sérfræðingar og ríkis-
stjórnin vilja nú að stefnt sé að, heldur „kaup-
getuleysi", „minnkandi kaupgeta almennings“
eða eitthvað sem lítur álíka fræðilega út. Á
sama hátt er sérfræðingum ríkisstjórnarinnar og
ráðherrunum alveg ljóst, að efnahagskerfi þeirra
kallar á atvinnuleysi, að atvinnuleysi er óhjá-
kvæmilegur þáttur í> slíku kerfi, en það er ekki
nefnt þvf nafnj heldur talað varlega um sam-
drát.t framkvæmda, minnkandi fjárfestingu,
frjálsa verzlun, aðhald um lánveitingar og hækk-
un vaxta.
Tttt
uu
T7inar Olgeirsson varaði ríkisstjórnina við. Hann
benti henni á að alþýða, sem tekizt hefði með
harðri baráttu að bægja sárustu fátæktinni frá
heimilurn sínum undanfarin átján ár, myndi ekki
láta það yfir sig ganga án þess að verjast að
ríkisstjórn landsins gerði.ráðstafanir til að koma
á sárri fátækt og atvinnuleysi, eins og löngum
var hlutskipti íslenzkrar alþýðu. Og hann var-
aði ríkisstjórnina við því að sú barátta kynni að
verða hörð. Einar minnti á fyrri árásir aftur-
haldsins í Sjálfstæðisflokknum á kjör verka-
manna eins og til dæmis hina níðingslegu árás
á kaupið í atvinnubótavinnunni, sem verka-
menn hrundu í bardaganum 9. nóvember 1932.
Og nu væri íslenzk alþýða betur undir það búin
að hrinda slíkum afturhaldsárásum.

Oíkisstjórnin og blöð hennar kalla slík ummæli
hótanir. En það eru þau ekki, heldur við-
vörun til manna sem halda að hsegt sé að skipa
þjóðfélagsmálum á íslandi eins og verkalýðs-
hreyfingin sé ekki til. — s.

tír landafræðikeiinshistund í sovézkum barnaskóla
Hverjir læra hér?
Einn vetrarmorgun heim-
sækja nokkrir útlendingar,
flestir blaðamenn, heimavist-
arskóla nokkum í útjaðri
Moskvu- Skólastjórinn, Alex-
ander Pétrof, segir, að skólar
sem þessir, þ.e.a.s. heimavist-
arskólar í borgum, séu tiltölu-
lega nýtt fyrirbæri, og hafi
þeir yfirleitt verið stofnaðir
um og eftir 1956. Séu þeir nú
60 talsins í Moskvu, en eigi
þeim að fjölga mikið á næstu
árum.
Þetta er gagnmerkur skóli.
Hér eru 400 nemendur í
átta bekkjum, níunda og tí-
unda bekk vantar enn sem
komið er. Hálfan daginn læra
þeir, hálfan daginn lesa þeir,
eða sinna sínum hugðarefn-
um. I hverjum bekk eru tveir
leiðbeinendur, sem vinna
fimm tíma hvor, annar sér
um kennslu, hinn sér um
heimavinnu, skemmtiferðir og
fleira.
Dagurinn líður sem hér
seg'r:
Kl. 7: farið á fætur, tekið
til í herbergjum, morgunleik-
fimi, síðan morgunverður. Kl-
8.30—1 e.h. kennslustundir.
Síðan hádegisverður og úti-
vist til kl. 4—5, þá er snætt,
síðan lesið undir næsta dag.
Hálfátta er kvöldverður, farið
að sofa um tiuleytið. Annars
ií.ða kvöldin á ýmsa vegu í
þessu húsi: á m'ðvikudögúm
eru kvikmyndasýningar, á
föstudögum hreingerningar,
önnur kvöld starfa frístunda-
hópar. Þeir eru fjölmargir:
hér eru ljósmjmdahópar, eðl-
isfræðihópar, íþróttaflokkar,
blómaræktunarhópar. Menn
geta líka verið úti eftir kvöld-
mat. Um hádegi á laugardög-
um fer hver heim til sín og
kemur aftur á mánudags-
morgun, enda hefst kennsla
þá nokkru síðar en venjulega.
Þetta er auðsjáanlega
strangur dagur- En krökkun-
um ætti að minnsta kosti ekki
að leiðast.
Skólar sem þessir eru fyrst
og fremst stofnaðir til þess
að létta undir með heimil-
um. Því eru umsækjendur frá
barnmörgum heimilum látnir
ganga fyrir. Og því fleiri sem
börnin eru á heimilinu, því
minna er borgað fj'rir nem-
andann sem þangað kemur.
Sumir borga 100 rúblur á
mánuði eða meir, aðrir aðeins
A0 rúblur. Fimmti hluti nem-
endanna þarf ekkert að
borga. Ilér fá börnin allt sem
þau þarfnast, föt líka. Það
er því eðlilegt, að aðsókn er
mjög mikil að skólanum, og
ekki hægt að fullnægja nema
tæpum helmingi inntöku- .
be:ðna- En þetta lagast von- • j
andi, þegar fleiri heimavistar-
skclar verða reistir, segir
Pétrof.
Uppeldismál
Hvaða refsingu er beitt í ■
skólanum ?
Pétrof svarar: Mesta r.éfs- T
ingin (fyrir utan brottrekst-
ur) er sú, að nemandinn er
sendur heim eftir foreldrum
sínum og síðan er skotið á
alvarlegri ráðstefnu um hegð-
un hans. Önnur refsing er sú,
að nemandinn fær ekki að
fara heim einhverja he'.gi-
Annars eru smáyfirsjónir ■
ræddar . á bekkjarfundum og
á píónerafundum. Auðvitað
reynum við að beita refs'ng-
um sem minnst. Það er irrklu
áhrifameira að hrósa börnum
fyrir það sem þau gera vel,
TVEIR SKÓLAR I MOSKVA II.
en refsa fyrir það sem miður
fer. Fátt hefur jafn góð áhrif
á börn og uppörvun.
Gengið um skólann
Okkar hlutverk er að laða
fram alla þá góðu eiginieika,
sem búa í hverjum ungling
eða barni, þótt þeirra gæti
máske lítið við fyrstu sýn.
Hér mætti minnast á eitt at-
riði. Við höfum sett upp svo-
nefnda póstkassa í bekkjún-
um. Ef nemandi tekur eftir
einhverju ágætu í fari bekkj-
arfélaga síns, skrifar hann
allt slíkt á miða og lætur í
kassann. Síðar. er svo kassinn
opnaður og rætt um innihald-
ið á bekkjarfundi.
Við sáum Ijósmyndastofu,
saumastofu, bókasafn og
smíðastofu. í saumastofunni
sátu f'mmtubekkjarstúlkur og
voru að kynna sér galdra
saumavélarinnar. í smíðastof-
EFTIR ÁRNA BERGMANN
Heimavistan
111II1111111m11111111111111■11111111:i]111111111111111111111> 1111II11M m I m 11111J111u1111111111111111■iII)11111n111i!i!11111miit m•11m11111
f...............................— -----------N
96. þáttur 19. niarz 1960
ISLENZK TUNGA
Ritstjóri: Árni Böðvarsson.
v____________________________________________y
ORÐÁBELGUR
Áður en kemur að aðalefni
þáttarins í dag, verður að
leiðrétta prentvillur sem urðu
í síðasta þætti, en sjáifur hef
ég ekki lesið próförk að þeim
hingað til, heldur annast
starfsmenn Þjóðviljans það.
I þættinum stóð: „Nafnorðið
mósa er í orðabók Sigfúsar“,
en átti að vera mósta, því að
mósta er samkvæmt henni til
austur í Breiðdal og merkir
þar „ryk í heyi“. Aðrar
prentvillur skiptu litlu máli
(dutlungakast fyrir duttl-
unga, því að duttlungar er
skylt so. að detta). Þess var
því ekki að vænta að lesend-
ur könnuðust við nafnorðið
mósa, því að það er ekki til í
þessari tilgreindu merkingu.
Jóhannes Ásgeirsson ritar
Jiættinum um þau orð sem ég
minntist á síðast og segir
m.a. að vestur í Dölum hafi
verið ýmist sagt: „Þetta var
mjög sjaldgæft“ eða: „Það
kom skjaldan fyrir“- Hann
segist og hafa heyrt eldra
fólk tala um skjaldhalnarföt
og sjaldhafnarföt- Og Þor-
steinn Magnússon frá Gilhaga
í Skagafirði segir m.a. um
orðið slijaldgæft: „En orðið
sjaldan sá ég fyrst í ljóðlínu
M. J., Guðsmanns líf er sjald-
an happ né hrös. Þá var ég
kominn undir tvitugt. Ég
spurði nokkra gamla og fróða
menn hvort þetta væri ekki
prentvilla, en þeim bar öllum
saman um að það væri ekki
prentviila, þó hitt væri al-
gengara i talmáli eða mæltu
máli. Eina vísu kann ég sem
eftir a!>dri höf. ætú að vera
um hundrað ára gömub Fyrri
heimingur hennar hljóðar
svo: Skurkar á söndum
skjaldan seinn, skeifna bönd
vill losa.“ Þorsteinn bendir á
að stuðlarir eru á sk, en ann-
ars þætti mér fengur að fá
vísuna í heilu lagi og vitn-
eskju um það hver talinn er
höfundur hennar. — Enn
minnist Þorsteinn á máltæk-
ið: „Það er nýtt, sem skjald-
an skeður“, en það er allgam-
alt og skal ég ekki fullyrðá