Þjóðviljinn - 14.02.1963, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 14. -le'bfQar 19(53
ÞJ«ÐVILJINN
SlÐA 3
Myndin er tekin í Hughes-flugvélaverksmiðjunum í Kaliforníu,
sem smíðuðu hið nýja bandaríska endurvarpstungl, Syncom, en
nafn þess er dregið af „synchronous communication satellite", sem
gefur til kynna að umferðartími gervitunglsins sé sá sami og jarð-
arinnar. Á myndinni er verið að Ieggja síðustu hönd á gervi-
(Mynd frá USIS).
er
tunglið og fullprófa tæki þess.
Hefur sama umferðartíma og jörðin
Nýtt bandarískt
endurvarpstungl
CANAVERALHÖFÐA 13/2 — í kvöld luku vísindamenn
og aðrir starfsmenn í tilraunastöðinni á Canaveralhöfða
við allan undirbúning undir tilraun til að koma nýju end-
urvarpstungli, Syncom, á braut unihverfis jörðina, sem á
að verða slík að umferðartími þess verði sá sami og jarð-
arinnar, 24 klukkustundir. Ætlunin var að tunglinu yrði
skotið á loft skömmu eftir miðnætti.
Til þess að gervitungl hafi
sama umferðartíma og jörðin
þarf það að snúast umhveríis
hana í 35.700 km hæð. Þetta
verður fjarlægð Syncoms frá
jörðu, ef tilraunin gengur að
óskum. Tunglið mun þó ekki
alltaf verða yfir sama stað á
jörðinni, því að braut þess á
að halla um 30 gráður frá mið-
baug, og það mun því séð frá
jörðu flytjast á milli 30 gráða
suðurbreiddar og 30 gráða norð-
urbreiddar .
Þetta Syncom-tungl er aðeins
það fyrsta af mörgum slíkum
sem ætlað er að skjóta á loft
á næstunni. En þegar full
reynsla er fengin er ætlunin að
þrjú slík tungl a.m.k. verði á
stöðugum brautum umhverfis
jörðina og mun þá hægt að eiga
um þau hvers konar fjarskipti
milli hvaða staða sem er á
jörðinni.
Þetta fyrsta Syncom-tungl er
90 kíló á þyngd og líkast tunnu
í laginu. Það er búið ýmsum
tækjum og þó fyrst og fremst
endurvarpstækjum fyrir tal- og
ritsíma. Hins vegar hefur það
ekki endurvarpstæki fyrir sjón-
varp, en síðari tungl þessarar
gerðar verða að sjálfsögðu búin
þeim. Takist að skjóta Syncom-
tunglinu á rétta braut með Thor-
Delta eldflauginni verður ein-
hvern næstu daga byrjað á til-
raunum með endurvarp um það
frá New Jersey í Bandaríkjun-
um til Lagos í Nígeríu, en í
höfninni þar liggja nú bandrísk
herskip sem búin eru tækjum til
að taka við sendingunum.
Bylfingin í írak
Mótspyrna enn í
flestum borgum
BAGDAD og TEHERAN 13/2 — Allt bendir til þess að
byltinganmönnum í írak sé enn veitt mótspyrna í flestum
borgum landsins nema í höfuðborginni Bagdad, þar sem
svo virðist sem Aref ofursti og félagar hans hafi bælt nið-
ur alla andstöðu.
Fréttir sem frá landinu berast
eru mjög mótsagnakenndar, en
haft er eftir flóttamönnum sem
komu í dag til Teheran að þá
hefði enn verið barizt í bæjum
eins og t.d. Basra og Kazemein.
Að sögn er byltingarmönnum
einkum veitt andstaða í síðar-
nefnda bænum og svo virðist
sem andstæðingar þeirra leggi
allt kapp á að verjast þar, en
þar er sagt höfuðvígi kommún-
ista í landinu.
Aref ofursti, forseti bylting-
arstjómarinnar, sagði í dag í við-
tali við egypzku fréttastofuna,
að markmið byltingarinnar væri
eining þjóðarinnar, frelsi og fé-
lagslegt réttlæti innan þeirra
marka sem múhameðstrú setur.
Utanríkisráðherrapn, Shabib,
sagði á fundi með blaðamönnum
í Bagdad að byltingarstjómin
myndi ekki þola neins konar er-
lenda íhlutun í innanríkismál Ir-
aks. Stjómin myndi gera allt sem
í hennar valdi stæði til að efla
einingu arabaþjóðanna og hann
taldi að hægt væri að komast að
málamiðlun í deilu Iraks og Ku-
waits. Hann staðfesti að bylt-
ingarstjómin ætlaði ekki að
hrófla við gerðum samningum
við hin erlendu olíufélög.
Samband íraskra stúdenta er-
lendis, sem hefur aðalstöðvar
sínar í London, sagði í dag að
meira en 5.000 manns hefðu lát-
ið lífið í byltingunni og gaf hinni
nýju stjóm einkunnina „blóðþyrst
einveldi'. Sambandið skoraði á
menn í öllum löndum að beita
Kommuiiistar í
Indlandi for-
dæma stefnu Kína
NÝJU DELHI 13/2 — Kommún-
istaflokkur Indlands fordæmdi í
dag í langri yfirlýsingu stefnu
kínverskra kommúnista sem voru
sakaðir um að hafa brotið gegn
lögmálum marx-lenínismans og
hafa bakað framfaraöflunum í
Indlandi óbætanlegt tjón með
hemaðaraðgerðum sínum. Lýst
er á hinn bóginn yfir fullum
stuðningi við utanríkisstefnu
Sovétríkjanna.
Nambúdiripad, leiðtogi komrn-
únista í Kerala, sem verið hef-
ur framkvæmdastjóri indverska
flokksins hefur sagt því starfi
lausu. Ekki hefur ástæða verið
tilgreind, en talið að hann sé
á öndverðum meið við meiri-
hluta miðstjómar flokksins í af-
stöðunni til Kína.
MannskæÓ
Asíuinflúensa
vestan hafs
1 austurfylkjum Banda-
ríkjanna gengur nú far-
aldur mannskæðrar inflú-
ensu af því tagi sem
kennd hefur verið við
Asíu og hafa a.m.k. 20
manns látið lífið. Loka hef-
ur orðið fjölda skóla vegna
mikilla fjárvista bæði nem-
enda og kennara. Þannig
höfðu 7.200 nemendur og
kennarar í skólum í Louis-
ville í Kentucky tekið veik-
ina á mánudag.
Annað hvert bam
deyr á fyrsta ári
NEW YORK 13/2 — Helmingur
allra bama sem fæðast í heim-
inum deyr úr hungri þegar á
fyrsta ári. Þessi ógnarlega stað-
reynd var kunngcrð í aðalstöðv-
um SÞ í New York í dag i til-
efni þess að hafin er svonefnd
„vika frelsis frá hungri“.
í boðskap frá framkvæmda-
stjórn matvælastofnunar SÞ
(FAO) og bamahjálparsjóði sam-
takanna (UNICEF) er skorað á
þær þjóðir sem vel eru stæðar
að leggja meira af mörkum til
baráttunnar gegn sultinum i
. °iminum.
I boðskapnum segir að af öll-
um þeim hörmungum sem stafi
af hungri og næringarskorfi sé
sú hryggilegust sem komi niður
á milljónum og aftur milljónum
bama, sem verði fórnarlömb fá-
tæktar og jafnframt fáfræði. I
vissum hlutum heims deyr ann-
að hvert barn rétt eftir fæðing-
una. Af um 800 milljónum bama
í hitabeltinu og á nálægum svæð-
um jarðar þjáist helmingurinn af
skorti á eggjahvítuefnum og öðr-
um mikilvægum næringarefnum.
Óteljandi eru þau börn sem kom-
ast á legg en bera alla ævina
merki næringarskorts í uppvext-
inum.
sér gegn því að enn fleiri ír-
askir borgarar yrðu teknir af
lífi af hinum nýju valdhöfum.
Hlutlaus ríki
bera saman ráð
GENF 13/2 — Fulltrúar hlut-
lausu ríkjanna á afvopnunarráð-
stefnunni í Genf komu í dag á
fund til að bera saman ráð sín
og komu þeir sér saman um að
bíða enn um sinn áður en þeir
legðu fram ákveðnar tillögur á
ráðstefnunni um bann við kjarna-
sprengingum. Vitað er að hlut-
lausu ríkin leggja meginkapp á
að fá stórveldin til að semja
um slíkt bann, þar sem vitað
er að nú ber lítið á milli þeirra
í því máli.
Minnzt afmælis
vináttusamnings
Sovét og Kína
MOSKVU 13/2 — í dag var
minnzt í Moskvuútvarpinu og
einnig í Isvestía, málgagni sov-
vétstjómarinnar, að þrettán ár
voru liðin frá því að vin-
áttusamningur Sovétríkjanna og
Kína var undirritaður. Hvorki
í útvarpinu né blaðinu var
minnzt einu orði á þann ágrein-
ing sem kominn er upp milli
forystumanna ríkjanna, en það
er ekki lengra síðan en á mánu-
dag að Pravda, málgagn Komm-
únistaflokks Sovétríkjanna, ræddi
það mál í forystugrein. Afmæl-
isins var einnig minnzt í Pek-
ing, en þar veittist formaður
kínversk-sovézka félagsins mjög
harðlega gegn júgóslavneskum
kommúnistum og öðrum endur-
skoðunarsinnum.
i
i
Kreppa í landi sem
erík/ónumó
erlendu fjórmagni
\
Furðulega lítið hefur verið
rætt um atburðina í Kan-
ada að undanfömu. Það væri
kannski réttara að segja að
það sem um þá hefur verið
sagt hafi verið orðað af furðu-
legri varfærni og tvístíganda.
Því hvaða skoðanir sem menn
kunna að hafa á innanríkis-
pólitíkinni þar í landi og
þeirri baráttu um völdin sem
nú á sér stað milli íhalds-
manna Diefenbakers og frjáls-
Ijmdra Pearsons, þá benda til-
drög hinnar skyndilegu stjóm-
arkreppu langt út fyrir þau
mörk.
Það sem þama hefur gerzt
er einfaldlega að Kanada-
stjórn féll vegna yfirlýsingar
frá Washington þar sem skýrt
var frá leynisamningum milli
stjóma Kanada og Banda-
ríkjanna um hemaðarmál. Að-
eins tveimur dögum eftir að
utanríkisráðuneyti Bandaríkj-
anna hafði gefið út yfirlýs-
ingu sína, var komin stjómar-
kreppa í nágrannalandinu.
Þetta var íhlutun í innan-
landsmál nágrannaríkis og ná-
ins bandamanns, sem bæði er
einstæð og uggvekjandi.
Tildrög þess að stjóm Kan-
ada sagði af sér og að
nýjar kosningar fara fram í
apríl eru þau að Bandaríkja-
menn vilja neyða Kanada til
að nota kjamavopn í land-
vömum sínum. Diefenbaker
forsætisráðherra og meiri-
hluti stjómar hans eru á móti
því. Ihlutun Bandaríkjanna
var ögrandi. Orðalag yfirlýs-
ingarinnar var slík, að Kan-
adamenn hlutu að bregðast
hm*t við. Það má segja að yf-
irlýsingin hafi beinlínis valdið
þvi, að ósjálfstæði Kanada
gagnvart hinum volduga ná-
granna verði eitt meginatriði
kosningabaráttunnar. Jafn-
framt hefur efnahagsítökum
þeim sem bandarískt fjármagn
hefur aflað sér í Kanada ver-
ið beitt í baráttunni. Sú ógn-
un að efnahagslegum refsiað-
gerðum verði beitt hefur einn-
ig greinilega haft sín áhrif á
kanadísku stjómina og al-
menningsálitið í landinu. Auk
landvama- og varalandvama-
ráðherra hefur nú einnig við-
skiptamálaráðherrann sagt sig
úr stjóm Diefenbakers. Það
er ekki auðvelt að eiga að
bera ábyrgð á efnahagslífinu
gagnvart þinginu í landi sem
er í klónum á erlendu fjár-
magni.
B
andaríkin svífast nú einsk-
greinilega að á því séu engin
tvímæli, hver ráði og eigi að
hennar áliti að ráða fyrir
samtökum vesturlanda. Innan
sviga mætti minna á að þær
afleiðingar sem nú bitna á
Kanadamönnum af því að
opna land sitt fyrir erlendu
fjármagni gætu verið ýmsum
til aðvörunar. Við eigum einn-
ig að læra af því sem gerist
handan Atlanzhafsins.
★
M'
önnum kann að koma á ó-
dálkum skuli aftur vikið að
stjómarkreppunni í Kanada
og það mjög á sama hátt og
þegar hefur verið gert (s.L
föstudag). En ummælin hér
að ofan eru meginkaflamir úr
forystugrein norska borgara-
blaðsins Dagbladet frá því á
mánudag og þaðan er fyrir-
sögnin einnig komin. Þeir eru
birtir hér sem sýnishom af
því hvemig borgaralegir
blaðamenn skrifa sem enn
kunna að hugsa sjálfir, en
gleypa ekki ómeltan þann á-
róður sem tilreiddur er í Was-
hington. Slík skrif eru þvi
miður orðin með fádæmum f
málgögnum íslenzkra borgara.
Eða hver myndi eiga von á
að lesa í íslenzku borgarablaði
eftirfarandi lokaorð forystu-
greinarinnar í Dagbladet:
„Það fer orðið lítið fyrir sjálf-
stæði og lýðræði í löndum
(Nato)-bandamanna, ef þeir
verða að horfa upp á að rík-
isstjómum þeirra sé kollvarp-
að með yfirlýsingu frá stjóm-
arskrifstofu í Washington"?
ás.
-<5>l
Ölga á vinnumarkaðinum í Finnlandi
Opinberir starfsmenn boSa
verkfall frá mánaðamótum
HELSINKI 13/2 — Hin mikla ólga sem verið hefur á
vinnumarkaðinum í Finnlandi allt frá byrjun þessa árs
færist í aukana með hverjum degi og í dag boðuðu sam-
tök opinberra starfsmanna verkfall í ýmsum helztu starfs-
greinum frá næstu mánaðamótum.
Jámbrautarstarfsmenn, póst-
menn, tollþjónar, fangelsisverðir
og starfsmenn á geðveikrahælum
munu þannig leggja niður vinnu
1. marz, ef ekki hefur samizt
um kjör þeirra fyrir þann tíma.
Verkfallið nær til 23.000 manna,
en áður höfðu kennarar og lög-
regluþjónar boðað verkfall frá
sama tíma.
Samband verkamanna í bygg-
PARlS 13/2 — Franska stjórn-
in bannaði sjónvarpinu að senda
út dagskrá sem tekin hafði ver-
ið saman til að minnast orust-
unnar um Stalíngrad, sem olli
þáttaskilum í síðari heimsstyrj-
öldinni .Einn fulltrúa í öldunga-
deild franska þingsins telur sig
hafa heimildir fyrir því að sjón-
varpsdagskráin hafi verið bönn-
uð samkvæmt ósk vesturþýzku
stjórnarinnar.
ingariðnaðinum ákvað í dag að
verkfall þess sem hingað til
hefur verið takmarkað við Hel-
sinki og fjóra aðra stærri bæi
skyldi einnig ná til verkamanna
sem starfa að hitaeinangrun
hvar sem er í landinu, en þeir
munu vera eitthvað á sjötta
hundrað. Vinnustöðvun þeirra
getur að sjálfsögðu orðið áhrifa-
rík í þeim miklu kuldum sem
nú eru í landinu. Áður hafði
sambandið hafnað tilboði frá
vinnuveitendum um 5 prósent
kauphækkun.
Verkfall
strætisvagnastjóra
Engar horfur virðast á því
að skjótur endi verði bundinn
á verkfall strætis- og sporvagna-
stjóra í Helsinki, en það hefur
nú staðið í þrjár vikur. Byrj-
að er að segja upp verkamönn-
um í viðgerðarverkstæðum vagn-
anna.
Lyf jafræðingar
í verkfalli
í dag strönduðu einnig samn-
ingaviðræður milli lyfsala og
lyfjafræðinga og hafa hinir síð-
amefndu boðað verkfall frá
mánaðamótum.
Hins vegar hefur náðst sam-
komulag um kjör verkamanna
og kvenna í vefnaðariðnaðin-
um. Helztu atriði þess eru al-
menn fimm prósent kauphækk-
un og launajafnrétti fyrir kven-
fólkið sem mun fyrir lok árs-
ins 1965 fá sama kaup og karl-
mennimir.
Brezkir biaða-
menn í fangelsi
LONDON 13/2 — Tveir brezkir
blaðamenn, frá íhaldsblöðunum
Daily Mail og Daily Sketch voru
í dag dæmdir í sex og þriggja
mánaða fangelsi fyrir að neita
að gefa upp heimildarmenn að
greinum sem þeir höfðu skrifað
í blöð sín um Vassall-njósna-
málið.