Þjóðviljinn - 14.02.1963, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 14. iebrúar 1963
ÞJÓÐVILJINN
SÍÐA 7
Skúli Guðjónsson á Ljótunnarstöðum skrifar um útvarpið
Götuslóöinn
og
hlibargötur
Veturinn líður. Það er kom-
ið fram í aðra viku Þorra.
Dagskrá Útvarpsins þokast á-
fram viku eftir viku og minn-
ir næstum á þungfært, hæg-
fara dýr, sem þokast áfram
sama götuslóðann, viku eftir
viku og ár eftir ár. Þennan
götuslóða sáum við það ganga
í fyrra, hittiðfyrra og árið þar
áður.
Og þó, kannske misminnir
okkur um sumt. Ef til vill fer
skepnan ekki alltaf sömu
slóðina. Ef til vill þræðir hún
sfundum hliðargötur, sem
ligg.ia utan við slóðina frá því
í fyrra á stöku stað.
Dálítið leiðinlegur
í fyrra var t.d. mikið fjallað
um trú í miðdegiserindum
sunnudaganna, stundum heim-
speki, stjörnufræði og jafnvel
sögu. En nú er það tækni og
verkmenning, allt frá vetur-
nóttum og til þessa dags. og
nú síðast um gatnagerð.
Lítið hefur maður heyrt af
þessum erindum. En hið litla
sem hlustað var á finnst manni
yfirleitt. að verið hafi frekar
þurrt og strembið og frekar
leiðinlegt áheyrnar. En líklega
er ekki hægt að tala um tækni
og verkmenningu, nema vera
dálítið leiðinlegur.
Mér hefur alltaf fundjzt. að
þeir menn, sem búa yfir mik-
illi þekkingu, geti aldrei miðl-
að öðrum af þekkingu sinni
nema vera dálítið leiðinlegir,
meðan þeir eru að útdeila
þekkingunni, þótt þeir gefi
kannske verið allra manna
skemmtilegastir. þegar þeir
mæla ekki í nafnj hennar.
Það er engu líkara en að
þeir haldi, að þekkingin muni
bíða álitshnekki í augum hinna
þekkingarsnauðu, sé hún færð
í þokkalegan og aðlaðandi bún-
ing. Þá muni enginn taka mark
á henni, og að hún muni verða
skoðuð sem hvert annað grín.
Bókvitið í askana
í fyrra vorum við frædd um
listir. Nú hafa listirnar verið
lagðar á hilluna, en í þeirra
stað fáum við mjög yfirgrips-
mikla fræðslu um ríki Ránar.
Þetta tvennt, tæknin og fisk-
arnir í sjónum. sem forsjár-
menn Útvarpsins virðast hafa
hejllazt svo af í haust er ieið,
er þeir efndu til vetrardag-
skrár. gæti bent til þess að
þeir hinir vísu menn myndu
hafa viljað láta þjóð'nni^ i té
fyrst og fremst það bókvit.
sem i aska yrði látjð.
Skyldi þetta hafa verið hugs-
að, sem einn liðurinn í því að
búa þjóðina undir væntaniega
inngöngu í Efnahagsbandalag-
ið. sem virtjst vera svo ná’.æg
einmitt í þann mund, sem
vetrardagskráin var í uppsigl-
ingu? Það var einmitt um svip-
að leyti sem útvarpið var allt
af að fræða okkur um þann
mikla skilning, sem við ættum
að fagna hjá forráðamönnum
þessa bandalags.
Hefði átt að sleppa
o,<ýrslunni
En nú hafa Bretar verið
hraktjr öfijgir frá samnjngun-
um um sína inngöngu í banda-
lagið og útvarpið hafði það
eftir vorum ágæta Gylfa ein-
hvern daginn. að hann ætlaði
að gefa skýrslu, og er senni-
iega búinn að því nú, þótt far-
ið hafi fram hjá mér, því ég
heyri sjaldan kvöldfréttir hinar
fyrri.
En skynsamlegast hefði samt
verið fyrir ráðherrann, að
gefa enga skýrslu. Þegar menn
hlaupa á sig, eiga þeir ekki að
bæta gráu ofan á svart með
því að gefa skýrslu. Gefi þeir
enga skýrslu, fyrnist með tím-
anum yfir flónskuna.
Fræðilegt efni
skemmtilegt
Svo vikið sé aftur að erinda-
flokkunum um tækni og verfc-
menningu og úr ríki Ránar.
eru þeir með öllu góðra gjalda
verðir og sjálfsagt að fyrirgefa,
þótt sumir fliytjendanna séu
meiri fræðimenn en rithöfund-
ar.
Þórbergur Þórðarson
Sem dæmi upp á, hvernig
hægt er að fjalla um fræðjleg
efni á skemmtilegan hátt,
mætti nefna Búnaðarþátt Guð-
mundar Jósafatssonar á Brands-
stöðum, er fluttur var 4. þ.m.
Þó að viðfangsefnið væri að-
eins byggingar í svehum og auk
þess morandi í tölum og út-
reikningum, tókst Guðmundi að
segja það sem hann vildi sagt
hafa á mjög skemmtilegan
hátt, á kjarnmiklu og mynd-
ríku sveitamáli, og stundum
næsta fornu.
Guðmundur óhreinkaðj að vísu
ekkj sitt ágæta málfar með því
að taka sér í munn orðið við-
reisn. Eígi að síður var er-
indi hans einn óvefengjanlegur
áfellisdómur. studdur tölum
Framkvæmdabankans. yfir við-
reisninni, eða þeirri hlið henn-
sem veit að byggingamálum
sveitanna.
Minnisvarðinn sem
reisa ætti strax
Þættirnir um daginn og veg-
inn hafa verið mjög hversdags-
legir, síðustu vikurnar. Veður-
far og aftur vaðurfar, gamalt
og nýtt veðurfar hefur verið
upphaf þeirra allra. Andrés
Kristjánsson bar fram þakkir
til bandarískra flugmanna fyr-
ir ötula aðstoð við sjúkra-
flutninga. En hinsvegar taldi
hann ekkert athugavert við
það að við skulum vera svo
fátækir mitt í allsnægtunum
sem svo oft er minnzt á að
við höfum ekki enn getað afl-
að okkur þeirra tækja, sem til
þarf til þess að koma sjúku
fólki úr afskekktum byggðum
undir læknishendur.
Fyrir þessi afrek hi-nna
bandarísku vildi Andrés láta
reisa þeim minnisvarða, er sú
stund rynni upp. að þeir hyrfu
af landi brott. Út af fyrir sig,
er ekki nema gott eitt um það
að segja, að maðurinn skuli
þó geta látið sér detta 2 hug,
að sú stund kunni einhvern
tíma upp að renna, að hinir
erlendu menn hverfi brott af
landinu.
En værj nú ekki ráð að reisa
þeim bandarisku minnisvarð-
ann strax, með því að kaupa
þyrlur og annast okkar sjúkra.
flutninga sjálfir og leysa gesti
okkar frá þeim háska. sem
þessu starfi kvað vera sam-
fara?
Áheyrileg eða
bragðdauf
Þáttur Axels Thorsteinssonar
var sérstaklega bragðdaufur og
fjallaði að því er mig minnir
um erlenda ferðamenn. Nú
síðast kom Sigvaldi Hjálmars-
son með mjög frómar og í
rauninni vel meintar hugleið-
ingar um jöfnun lífskjara og
góðleik í garð náungans. Var
þetta í rauninni hin snotrasta
hugvekja.
Erindi Guðna Þórðarsonar,
Umhverfis jörðina, eru einkar
áheyrileg, enda fjallað um efni,
sem er okkur yfirleitt fjarlæg-
ara og ókunnara en t. d. Norð-
urlönd, eða Ítalía og Grikk-
land.
Af erindum. sem verða að
teljast merkileg sökum þess
hve þau hafa verið leiðinleg,
má sem dæmi nefna erindi
Auðar Eir Vilhjálmsdóttur um
kirkjuna og þjóðfélagið. Eng-
um dylst þó, að kona þessi er
mjög vel þenkjandi og bezta
sál. En það var slíkur mæðu-
og uppgjafartónn í höfundi
þessa erjndis, að hlustandinn
hlaut að fyllast samúð og óska
þess með sjálfum sér, að höf-
undur mætti ná sér meir á
strik og gera viðfangsefni sínu
betri skil, þá er fram gengi
erindið. En sú von brást. Les-
arinn náði sér aldrei á strik.
Þetta var allt svo óendanlega
vonlaust.
En eftirminnilegast er þó,
hve kona þessi gerði mikið að
því að tjá hlustendum þá
elsku. er hún hafði á Kristi.
var sú elska slík, að hún
minnti einna helzt á móðurást.
Fleira1 mætti til tína til sönn-
unar því að dagskrá síðustu
vikna hefur verið venju frem-
ur flatneskjuleg, en skal þó
ógert látið að sinni.
Gnæfir upp yfir
hversdagsleikann
En upp yfir hversdagsleik-
ann i öllu sínu umkomuleysj
gnæfir Þórbergur, eins og
foldgnátt fjall.
Maður greip andann á lofti
og hélt sér hefði misheyrzt,
þegar það var tilkynnt í dag-
skránni, að Þórbergur ætti að
lesa íslenzkan aðal. Gat þetta
verið rétt?
Og kannske höfðu hinir visu
feður í útvarpinu einmitt haft
dagskrána venjufremur lélega,
svo að yfirburðir Þórbergs
nytu sítn þeim mun betur. En
slík nærgætni við Þórberg
hefði þó verið með öllu á-
stæðulaus. Þó að meðalmennsk-
an hefði orðið svol'ítið ofan við
meðallag, myndi hún ekki hafa
orðið þess umkomin að varpa
skugga á Þórberg.
Og í kvöld, 4. febrúar, hefur
Hrútafjörðurinn. þetta þýðing-
arlausa pláss, allt í einu og
fyrirvaralaust hafizt upp í að
vera miðdepill tilverunnar. Þór-
bergur hefur leitt okkur á vit
Elskunnar sinnar, ýmist upp í
herbergi, eða út í lautirnar í
Túninu í Bæ. Hann hefur sagt
okkur frá því hvemig hinir
visu menn þeirra tílma rök-
ræddu um stöðulögjn og hann
hefur rökrætt við Kristínu á
Fjarðarhorni um það, hvort
guð væri í syndinni.
Og meðan við eigum von á
því, að Þórbergur komi til okk-
ar á vegum útvarpsins, tvisvar
í viku. munum við reyna að í-
klæðast gervi kærleikans og
trúa öllu, vona allt, umbera
allt. og fyrirgefa allt.
En þótt við kunnum stund-
um að gleyma þessum góða á-
setningi, mun óhætt að treysta
því, að meðan íslenzkur aðall
endist, mun hann reynast okku
mikil og giftudrjúg hjálp til að
gleyma því sem okkur kann að
finnast leiðinlegt og þreytandi
útvarpsefni, miklu fyrr, en
ella mynd’, nyti ha"= ekki vi'
Skúli Guðjonsson
\
Eru tvisvar tveir f jórir?

\
\
i

i
Nútímaþjóöfélag er
vissuiega oröið allflókiö
fyrirbæri, enda þótt með
mismunandi hætti sé í
hinum ýmsu löndum
jarðarinnar.
Jafnvel okkar pínulitla
íslenzka þjó'öfélag viröist
oröiö gestaþraut sem ó-
framúrráöanleg er hinum
sprenglæröustu sérfræö-
ingum, hvaö þá sauösvört-
um almúganum. Alltaf er
einhver fjárinn á seyöi
sem vefst fyrir speking-
unum aö útlista og
lækna, ef ekki einhvers-
konar kreppa, þá ein-
hverskonar bólga — eins
og til dæmis veröbólgan
sæla sem nú er aö gera
oss að spaugilegu viö-
undri mitt í allri viöreisn-
inni.
Nú skyldi maöur þó
ætla að í voru hámennt-
aöa lýöræöisþjóöfélagi
legöu ríkisleiðtogar og
stjórnlistarmenn feikna-
legt kapp á aö gera þegn-
unum — háttvirtum kjós-
endum sínum — sem
ljósasta grein fyrir eöli
og samsetningu og til-
gangi þessa merkilega
fyrirtækis sem þeim hef-
ur verið trúað fyrir aö
beina til farsældar.
Manni gæti meira aö
segja virzt að eitt af
brýnustu námsefnum
barna og unglinga ætti
aö vera það að kryfjg,
ekki einungis">'uppruna
þess og þróun til mergj-
ar, heldur umfram allt
núverandi ástand þess og
framtíöarmöguleika.
En hvaö segja staö-
reyndirnar? — Jú jú —
æskulýöurinn lærir sína
átthagafræöi, sína hriflu-
jónasarsögu, kannski
eitthvert ágrip af svokall-
aöri félagsfræð'i og ég
veit ekki hvaö og hvaö.
Hann veit upp á sína tíu
fingur aö Egill inn af-
renndi skyldi fara á hring
meö víkingum og að
Gunnar bóndi laust frú
sína kinnhest einn mik-
inn út af hvítmeti —
kannski grunar hann
líka sitthvað um svarta-
dauða og móðuharðindi.
En smeykur er ég um að
hann viti næsta smátt
um þaö hvaðan kreppa
kemur, af hverju verö-
bólga stafar, hvernig
stendur á erlendri her-
setu í landinu, hverjir
það eru sem raunveru-
lega sníöa þjóöfélagi hans
örlögin í dag, hvaöa aö-
ferðum þeir beita og aö
hvaða marki þeir stefna.
Nei takk, elskuleg börn
og unglingar — slík
þekking tilheyrir ekki al-
OKKAR
Á MILLI
mennri menntun nútíma-
þegns í lýðræðisþjóðfé-
lagi, heldur heyrir hún
undir pólitík, eiginlega
kommúnisma, og er frá
hinum vonda!
En getur þá ekki reikn-
ingslistin bjargaö? Æsku-
lýöurinn lærir þó alla
daga aö tvisvar tveir séu
fjórir, hami lærir meira
að segja prósentureikn-
ing, jöfnur og jafn-
vel kannski algebru. Er
ekki einsætt aö hin
algilda og óskeikula
tainafræöivVéröi 'afkvæm-
um vorum öruggur styrk-
ur á þroskaárunum, þeg-
ar þau þurfa aö fara að
reikna út efnaliagsástand
þjóöfélagsins meö tilliti
til þess aö geta nú notað
hinn heilaga kosningarétt
sem skynsamlegast?
Gott og vel. Hér erum
viö einmitt komnir að
meginfræðslulind full-
oröna þegnsins — hins
háttvirta kjósanda. Hon-
um er sem sé aöallega
innrættur hinn pólitíski
galdur meö óþrotlegum
tölustöfum. Öll vor
stjórnmálablöö og allar
vorar þingræður eru út-
úrflóandi af háleitri
reikningslist. Og tölurn-
ar hækka alltaf og
hækka. Milljarðurinn er
aö veröa vort evangelí-
um.
En þaö eru einhverjir
maökar í mysunni. í gær
sannaöi stjómarliöið þaö
meö óyggjandi tölum að
aldrei heföi þjóöfélaginu
veriö eins dásamlega
stjórnaö og nú. Síðastlið-
iö ár hefði meira sparifé
safnast en öll hin árin
síöan land vort byggöist.
í dag sannar stjórnarand-
staðan þaö meö enn
staðfastari tölum að
aldrei hafi þjóöfélaginu
veriö stjómaö eins hrak-
smánarlega og nú og að
eftir kosningarnar á kom-
anda sumri verði ný
gengisfelling látin gera
spariféö mikla aö engu.
Og þannig endalaus
talnaslagur ár eftir ár.
Útkoman af þessum und-
ursamlegu reikningsdæm-
um leiðtoganna veröur
svo smátt og smátt þessi:
háttvirtur kjósandi og
þegn, hvaö þá barniö eða
unglingurinn, hættir að
treysta á sinn prósentu-
reikning — jafnvel sjálfa
algebruna. Að lokum tek-
ur hann aö efast um aö
tvisvar tveir séu fjórir.
Hann steinhættir að
reyna að gera sér grein
fyrir efnahagsástandi
þjóðarinnar og reynir
bara þess í stað aö hrifsa
til sín sem hæstar tölur
sjálfur. Milljónir, helzt
milljarö í eigin vasa —
þaö er þaö síðasta sem
hann skilur og þorir að
treysta á.
Þannig kemst almenn-
ingur í einskonar stærð-
fræöilega andstööu við
þetta blessað þjóðfélag
sem hann hefur raun-
ar aldrei haft neinar
sannar spurnir af.
Hann hugsar sem svo:
þessir stjórnmálamenn
em ekkert annað en ým-
ist kreppusjúkir eða verö-
bólgnir talnaloddarar sem
fjandinn má hiröa í minn
stað. Og aumingja fólkið
glatar þannig lýöræöinu
sínu sem hreyfiafli fé-
lagslegrar framvindu.
Þaö kýs bara þann sem
slyngastur er aö hagræöa
háu tölunum.

l/ _
Leshefti handa byrjendum
Sílaveiðin nefnist leshefti
sem Ríkisútgáfa námsbóka hefur
nýlega gefið út eftir Björn Dan-
íelsson skólastjóra á Sauðár-
króki. Það er ætlað bömum
sem lært hafa undirstöðuatriðj
í lestri, en ekki náð þeirri leiknj
•?m barf til að lesa þyngra
r ’T rti betta er með
«"•' ■ t'au. sem mikið
. u noiuú .1' lestrarnám víða
erlendis, t.d. á Norðurlöndum.
Það er 32 bls. og í því ein saga.
sem miðuð er við áhuga og
skilning yngri barna. Sagan er
skrifuð á léttu máli og hefur
höfundar varazt að nota löng
og erfið orð. Gerð bókarinnar
er með nokkuð öðrum hætti en
algengast er um bamabækur
Til að auðvelda lesturinn er.;
línur stuttar og á hverri blaó-
síðu er mynd, sem á við efni
hennar. Myndimar hefur Hall-
dór Pétursson listmálari teikn-
að. Þær eru stórar og skýrar
og er gert ráð fyrir. að bömin
geti litað þær.
Setningu heftisins annaðist
Mþýðuprentsmiðjan h/f, én
'rent-un ri'ffset.prentsmiðjan Lit-
brá.