Þjóðviljinn - 28.11.1967, Blaðsíða 4

í
4 SÍÐA — ÞJÓÐVXLJTNN — Þriðjudagtw 28. növember 1963.
Otgeíandi: Sameiningarfloidair alþýðu — Sórialistaflofck-
urinn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, (áb-9, Magnóe Kjartarœeon,
Sigurdur Guðmundsscai.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj.: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar. prentsmiðja Skólavörðustíg 19.
Sími 17500 (5 linur) — Áskriftarverð kr- 105.00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 7.00.
Tvö frumvörp
þau fvö frumvörp, tengd gengislækkuninni, sem
þegar hafa verið lögð fyrir alþingi veita mjög
skýra vísbendingu um það hvers eðlis svokallað-
ar hliðarráðstafanir ríkisstjómarinnar verða.
J^yrra frumvarpið var samþykkt á laugardaginn
var og hefur þegar hlotið staðfestingu íorseta.
Það f jallaði um viðskipta- og gjaldeyrismál, og þar
voru þau ákvæði að heildsalar og aðrir innflytj-
endur mættu tafarlaust hækka verð á vörubirgð-
um sínum ef þeir hefðu tekið lán erlendis til kaupa
á þeim og ekki greitt þau. í annan stað voru á-
kvæði um það að skipafélög mættu hækka farm-
gjöld á vörum sem koimnar eru til landsins til þess
að standa undir skuldum sínum erlendis. Hér er
um að ræða alger nýmæli; í sambandi við fyrri
gengislækkanir hefur aldrei verið leyft að hækka
verð á birgðum sem komnar voru til landsins. Og
hér er um býsna háar upphæðir að ræða; stutt
vörukaupalán innflytjenda námu um 700 miljón-
um króna þegar gengið var fellt. Þessi lán tóku
innflytjendur erlendis vegna þess að þeir högn-
uðust á því, vextir ytra voru miklu lægri en hér,
t.d. aðeins örlítið brot af íslenzkum bankavöxtum
í Sovétríkjunum þar sem olíufélögin hafa haft að-
gang að verulegu Rússagulli. Þegar innflytjend-
ur tóku þessi lán var þeim sagt að þeir yrðu sjálfir
að bera alla ábyrgð, þeir iengju hvorki baktrygg-
ingu ríkissjóðs né banka — þarna átti að koma til
framkvæmda sú ábyrgð einstaklingsins sem er
hluti af marglofuðu framtaki hans. Ef menn hafa
frelsi til þess að græða á gjaldeyrisviðskiptum
verða þeir einnig að taka á sig hættuna af töpun-
um. En þá sjálfsvirðingu eiga íslenzkir kaupsýslu-
menn ekki. Um leið og gengið var fellt fóru þeir
fram á að fá að velta gengistapi sínu yfir á almenn-
ing, og ríkisstjórnin varð þegar við þeirri mála-
leitan. Þess vegna hækkuðu birgðirnar í verði þeg-
ar í gær, og auðvitað verður þess enginn kostur að
fylgjast með því að birgðir sem búið er að greiða
erlendis hækki ekki einnig í verði.
H“ frumvarpið mælir svo fyrir að eftir lsta des-
ember skuli felld niður lagaákvæði um frekari
vísitölubætur á kaup. Þær stórfelldu verðhækkan-
ir sem fylgja gengislækkuninni eiga semsé að
leggjast á launfólk bótalaust. Hér er um að ræða
mjög stórfellda ,árás á lífskjör verkafólks, opin-
berra starfsmanna, viðskiptamanna almanna-
trygginganna og annarra sem eiga afkomu sína
undir launagreiðslum. í margar vikur hafa full-
trúar launamanna átt viðræður við ríkiss'tjómina,
lagt áherzlu á að vísitölugreiðslur væru ófrávíkj-
ánlegur réttur samtakanna og krafizt þess að efna-
hagsráðstöfunum ríkisstjómarinnar væri hagað
svo að sá réttur héldist óskertur. En öllum slíkum
kröfum hefur verið hafnað — launafólk á að bera
áhrif gengislækkunarinnar bótalaust, á meðan
heildsalar og kaupsýslumenn fá að velta byrðun-
, um af sér og hreppa auk þess ný tækifæri til gróða-
söfnunar sem alltaf fylgja efnahagslegum koll-
steypum. — m.
,Hvað dvelur Orminn fongu?*
I
Arið 1960 vom samfþykkt lög
á Alþingi um ferskfiskeftiriit,
þar sem sjö manna ráðd var
falið það verkefni til bráöa-
birgöa, að sjá um framkvæmd
á ferskfiskmati, annast eða sjá
um nauðsynlcga fræðslu í sam-
bandi við fiskVerkun og með-
ferð á fiski, að ógleymdu aðal-
verkefni ráðsins, sem var það,
að endurskoða gildandi reglu-
gerðir og lög um fiskmat, og
hafa lokið því á næstu tveim-
ur ámm eftir gildistöku lag-
anna. Þetta mikla verkefni er
í fjórðu grein nefndra Jaga
sem er svohljóðandi:
4. gr.
„Verkefni Fisfcmatsráðs, auk
þess, sem um getur í 3. gr. laga
þessara, em:
1. að endurskoða á næstu
tveimur ámm lög og reglu-
gerðir um fiskmat.
2. að úrskurða um ágreining,
er risa kann vegna fram-
kvæmdar ferskfisksmat, meðan
fyrmefnd lagaendurskoðun
stendur yfir
3. að hlutast til um, að upp
verði tekin hagnýt kennsla í
Stýrimannaskólanum og öðrum
framihaldsskólum Iandsins, þar
sem það á við, um hvers konar
fiskverkun, ennfremur að beita
sér fyrir almennri fræðslu um
fiskverkun og meðferð afila og
skipuleggja og framkvæma
hvers kyns áróður til þess að
auka skilning á og tilfinningu
fyrir vömvöndun.
4. að skipuleggja í samvinnu
við rannsóknarstofu Fiskifé-
lags Islands og láta framkvæma
tilraunir og rannsóknir, er miða
að bættri meðferð sjávarafla.“
Eins og fyx-sti liður fjórðu
greinar þessara laga gefur til
kynna, þá var höfuðverkefni
Fiskmatsráðs að endurskoða á
næstu tveimur ámm eftir
setningu laganna, lög og reglu-
gerðir um fisfcmat og þá nátt-
úrlega að gera tillögur um
breytingar á skipulagi og fram-
kvæmd þessara mála, ef þurfá
þætti. Nú, sjö áram eftir setn-
ingu ilaganna, þá hefur mér vit-
anlega hvergi komið fram op-
inberlega hvað unnið hafi verið
að framgangi þessa máls. Lögin
bera það greinilega með sér að
þeim er aðeins ætlað að greiða
fram úr aðsteðjandi vanda á
meðan heilarendurskoðun álög-
um og reglugerðum um fiskmat
stendur yfir, en ekki vera til
frambúðar.
Við eftirgrennslan hef ég kom-
izt að því, að það er engan veg-
inn sök þeirra manna sem
skipaðir vom i Fiskmatsráð,
að ekkert hefur ennþá komið
fram opinberlega, hvað þeir
leggja til að gert verði. Sann-
leikurinn mun vera sá, að þeir
hafa skilað tillögum sínum um
heildarskipulag fiskmatsins í
sjávarútvegsmálaráðuneytið fyr-
ir rúmlega tveimur árum, eftir
því sem ég hef fregnað.
,,Hvað dvelur Orminn langa?“
var spurt forðum. Nú spyr ég
ásamt fleirum: Hvað dvelurtil-
lögur Fiskmatsráðs í sjávarút-
vegsmálaráðuneytinu? Stefni
þessar tillögur til bóta og sam-
ræmingar á iheildarlöggjöf um
fiskmat og meðferð á fiski sem
ég efast ekki ran að þær hljóti
að gera, þó ég hafi ekiká séð
þær, þá væri ekki vanþörf á, að
málið flytti sig um set. tJr
ráðuneytinu og niður á Alþingi.
Ég tel ekki heppilegt að halda
slíku máli sem heildarskipulagi
fiskmatsins alltof lengi í milli-
bilsástandi, því við það hljóta
allir að tapa sem þama hafa
hagsmuna að gæta.
Það er 'ekki hægt að gera
kröfu til þess, að Fiskmatsráð
sem er algjör bráðabirgðastofn-
un, að það komi fræðsJumólum
fiskmats og fiskvinnslu í við-
unandi horf. Fiskmatsráð mun
að vísu hafa staðið fyrir þyí, að
flutt hafa verið nokkur fræðslu-
erindi við stýrimannaskólann
og fyrir matsmenn í frystihús-
um á þeim ámm sem ráðið er
búið að starfa, en það verður
að telja aðeins sem vísi að við-
leitni á þessu sviði, lengra nær
það ekki.
Berum við okkur saman við
Norðmenn, sem verður að telj-
ast eðlilegt þar sem þeir em
stærstu keppmautar okkar á
mörkuðunum, þá sjáum við
fyrst stöðu okkar í réttu ljósi.
Þeir láta kenna meðferð á fiski
við alla sína fiskimannaskóla,
þeir reka fiskiðnaðarskóla, þeir
hafa safnað og varðveitt
margra áratuga reynslu á þessu
sviði og skráð hana. Þeir eiga
fullkomna kennslubók um allar
greinar fiskvinnslu sinnar, þeir
eru að stofnsetja útgerðar- og
fiskvinnsluháskóla, og þeir gefa
út árlega margskonar leiðbein-
ingar um meðferð aflans og
vinnslu hans. Við getum ekki
borið okkur saman við neitt af
þessu.
Þetta er sorgleg staðreynd,
sem búin er að valda okkur
miklu tjóni og sem við sjáum
ekki fyrir endann á, svo lengi
sem þetta ástand varir. Því tel
ég nú, að kominn sé tími tiil að
tillögur Fiskmatsráðs sjái dags-
ins Ijós í fmmvarps formi á
Alþingi. Ég geri því ekki skóna,
að tillögumar séu ekki fram-
bærilegar, þar sem að þeim
hafa unnið margir mætir pienn,
þó því verði hinsvegar ekki
neitað að sumir þessara góðú
manna hafa máske litla fag-
þekkingu á mati eða fiskverk-
un, >ó þeir sóu vel lærðir á
ýmsum öðmm sviðum. En þá
em aðrir sem hafa bætt það
upp. Það ætti öllum að vera
ljóst, að allra hluta vegna er
ekki heppiilegt að búa við milli-
bilsástand í jafn þýðingarmikl-
um atvinnuvegi sem fiskiðnaði
landsins. Þess vegna er kom-
inn tími til að tillögur Fisk-
matSráös sjái dagsins ljós, og
að þessum málum verðj mörk-
uð sú leið frá löggjafans hendi
sem hæfir nútímanum og nán-
ustu framtíð. Enda hlýtur það
að hafa verið tilgangur löggjaf-
ans með fyrrgreindri lagasetn-
ingu. að koma þessum málum í
heild í betra form, heldur en
notazt hefur verið við með litl-
u:m breytingum frá því fiskiðn-
aður og fiskmat hófst í núver-
andi mynd.
II
Ég þykist hafa nokkum rétt
til þess að vekja athygli á þessu
máli, vegna forsögu þess. Og
forsaga málsins er þessi: Ég
vakti athygli Lúðvíks Jóseps-
sonar, þegar hamn var sjávar-
útvcgsmálaráðherra, á því, að
þörf væri mikilla umbóta á
sviði fiskiðnaðarmála okkar,
sérstaklega hváð við kemur
nýja fiskinum og meðferð hans.
Þar taldi ég og tel mestu vera
ábótavant í okkar fiskiðnaði.
Þetta álit mitt byggðist á
margra ára starfi mínu sem
fiskimatsmanns, þar sem ég gat
rakið ýmsa veigamikla galla
hinnar fulilunnu fiskiðnaðar-
vöm til upphafs síns, nýja
fisksins.
Lúðvik Jósepsson var tví-
mælalaust athafnasamur sjáv-
arútvegsmálaráðherra, sem vildi
fcoma þessum mólum í beitra
horf, og í samráði við fiskfram-
leiðendur hófst .hapn handa um
umtoætur. Ég var ráðinn á
miðju ári 1958 til frekari rann-
sókna á ástandinu, jafnhliða
þvi sem ráðherra fól mér að
koma leiðbeiningum á fraim-
færi þar sem þorfin var mest
aðkallandi. Um haustið skipaði
svo sami ráðherra fjölmenna
nefnd fiskfraimleiðenda og
sölusamtaka ;þeirra ásamt for-
stöðumamni Rannsóknarstofu
Fiskifélagsins og fiskmatsstjóra
tiil að athuga hvað tiltækilegt
væri að gera til að koma af
stað umbótum. Ég tók einnig
þátt í störfum þessarar nefndar,
svo að mér er allt þetta mál
vel kunnugt frá. upphafi. Þessi
nefnd hafði ekki lengi setið að
störfum, þegar það var ákveðið
að koma af stað -tilraunamati á
nýjum fiski í verstöðvum hér
við Faxaflóa og í Vestmanma-
eyjum á vetrarvertíðinni 1959.
Fiskframleiðendur buðust til að
leggja frain fé sem til þessa
þurfti, þegar ráðherra fór fram
á það. Þetta tilraunamat á ver-
tíðinni 1959 var því algjörlega
kostað af framleiðendum, þegar
undan er skilið kaup mitt sem
greitt var af sjávarútvegsmála-
ráðuneytinu. Ég vann svo að
þessu tilraunamati á vertíðinni
1959 ásamt efnaverkfræðingi
frá Rannsóknarstofu Fiskifé-
lagsins og fiskmatsmönnum
sem ráðnir vom til að annast
matið í hinum ýmsu verstöðv-
um. Jafnlhliða þessari vinnu,
sem þó var ærið nóg starf,
vann ég að margháttaðri leið-
beiningastarfsemi: 1 fyrsta lagi
í meðferð á nýja fiskinurn og í
öðm lagi viðvíkjandi verkun
aflans. Samstarf okkar allra
sem að þe«u unnum á verfSð-
inni 1959 reyndist ekki verr en
það, að fulltrúum framleiðenda
sem í óðumefndri nefnd vora,
þótti sjálfsagt að þessi stairf-
semi yrði aukin og henni haldið
áfram. Þetta er forsaga þess að
lögin um ferskfiskeftirilit vom
sett.
Þessu til viðbótar get ég svo
bætt því við, að það var áreið-
anlega meining þess ráðherra
sem þessar umbætur setti af
stað, að þetta yrði upphafið að
stórfelldri sókn til meiri vöra-
vöndunar á öllum sviðum í
fiskframleiðslu okkar. Þá trú
létu líka í ljósi við mig að það
gæti orðið fyrst svo vel hefði
tekizt með byrjunina, þeir Jó-
hann heitinn Jósefsson sem þá
var forvígismaðúr í samlagi
skreiðarframleiðenda og Krisitj-
án heitinn Einarsson forstjóri
S.I.F. En báðir þessir menn
vom fulilir af lifandi áhuga á
framgangi þessa máls, og vil ég
að það komi skýrt fram nú, því
mér vitanlega hefur þess hvergi
verið getið opinberlega.
Með allt þetta í huga, þá er
því ekki að leyna, að mér þyk-
ir seinagangur þessa máls hafa
orðið meiri en efni standa til,
og miða ég þá við raunvemlegt
ástand þessana mála í dag, þ.e.
meðferðina á fiskhráefninu frá
því það kemur um borð í veiði-
skip og þar til fisfcurinn er
kominn á vimnsluborð fisk-
vinnslustöðvar. Það var álit
þessara tveggja mætu manna,
sem ég vitna til hér að fram-
an, að ástandið í fiskfram-
leiðslu okkar væri ekki nógu
gott, en það væri hægt að stór-
bæta það. Ég er þpim algjör-
lega sammála í því.
SNJÓHJÓLBARÐAR
MEÐ NÖGLUM
sem settir eru í, með okkar íull-
komftu sjálívirku neglingarvél.
veita fyllsta öryggi í snjó ög
hálku.
■ /
Nú er allra veðra von. — Bíðið
ekki eftir óhöppum, en setjið
C0NTINENTAL hjólbarðá, með
eða án nágla, undir bílinn nú
þegar.
Vinnustofa vor er opin alla daga
frá kl. 7,30 til kl. 22.
Kappkostum að veita góða þjón-
ustu með fullkomnustu vélum
sem völ er á.
GÚMMÍVINNUSTOFAN h.f.
Skipholtí 3S — Sími 3-10-SS.
BÓKARASTARF
Starf bókara í skrifstofu sakadómara
Reykjavíkur er laust til umsóknar.
Umsóknir sendist skrifstofu dómsins að
Borgartúni 7 fyrir 1. desember n.k.f þar
sem gefnar eru nánari upplýsingar um
stafið.
YFIRSAKADÓMARI.
\
r
A
\
\