Þjóðviljinn - 06.06.1968, Blaðsíða 3

Fimimfcudagui" 6. júní 1968 — ÞtfÖÐVTiLJIN'N — SlÐA J
Sfldin er komin á djúpmiðin
— segir Hjáimar Vilhjálmsson, fiskifræðingur
□ Sfld er senn komin á djúpmiðin austur af landinu
og ættu veiðiskip að fara út á miðin næstu daga, sagði
Hjálmar Vilhjálmsson fiskifræðingur í viðtali við Þjóðvilj-
anm í gær.
□ Hjálmar kom í höfn annan hvítasunnudag á haf-
rannsóknarskipinu Áma Friðrikssyni eftir fjögurra vikna
leiðangur til þess að kanna hvernig sáldin muni haga sér
í surnar.
□ Hjálmar leggur upp í nýjan leiðangur á Áma Friðr-
ikssyni á morgun.
Tvö slkip tótou Þáifct í þassum
teiðangri — Áwiii Firðrikssan og
Haifþór og var leitairsvæðið aust-
norðaustur af Lainiganesi — 400
mílur norður til suðurs og 330
rniílur austur til vesturs. Það er
frá 8 gr. v.l. allt að 5 gr. a.l. og
frá 63 gr 30 n. br. og norður fyr-
ir 70 gr. n. br. Er þetta á finnimita
hundrað mílur frá Langanesi
norður í Duimlhs/hafi.
Seánni hluta maí lóðuðu þeir á
talsverða síld, en hún var í stölk-
um og fremur smáum torfum á
150 til 200 faðma dýpi að degim-
■■■■■■■■■ í \
um — lyfti sér yfir lágnættið og
fundu þá síld á alit að 50 faðma
dýpi.
Var þessi' síld á 50 mílna
breiðu belti á 66 gr. 50‘ n. br. að
68 gr. norður og milli 2 gr 30‘ og
4 gr. austur.' '
Um máðjan maí lóðuðu þedr
ennfremur á síld um 280 milur
norðaustur af Færeyjum og
reyndist það góður torfublettur.
Færeyimigar höfðu verið að leita
þama fyrri hluta mafimóiniaðar og
veiddu þá kolmunna og makríj.
Framan af maí urðum við líka
varir við lóðningar og hefur það
sennilega verið kolmunni frem-
ur en síld.
Vænita má síldar úr þessu á
djúpmiðum austur af landinu og
er stofnimn aðallega 7,8 og 9 ára
sfld og hefur svona gömul sfld
tilhneigingu til að ganga vestar
þrátt fyrir óhagstætt hitastig i
sjónum norður í hafi.'
Ekiki höfum við orðið varir
við ákveðna síldargöngu enmfþá
og ffiá þó búast við slflku næstu
daga á djúpmiðum fyrir Austur-
landi.
Seinniihluta maí hafa Faerey-
ingar veitt síld norðaustu-r af
Shetlandseyjum, en hún er frem-
ur stygg þar. Þá hafa Norðmenn
veitt stora millisfld undan Finn-
mörku seinnihluta maí — 4 til fi
síldar i kg. Þessi síld er horfin
og má búast við bessari sfld á
imiðim fyrir austan seinnihluifca
sumars.
Tvímælalaust ættu veiðiskip að
fara að tygja sig og fara út .á
miðin niæstu daga, sagði Hjálmar
að lokuim.
Virkjun SmyrSabjargarár í
Suiursveit hafin í sumar
HÖFN, Homafirði. — í sum-
ar verður hafizt handa um
virkjun Smyrlabjargarár í
Suðursveit og er það fyrsta
vatnsaflsstöðin sem Raf-
magnsveitur ríkisins þyggja,
eftir að þreyting varð á
skipulagi þeirra með sam-
þykkt Orkulaga. Virkjunin
verður 1200 kw að stærð.
Rafmagnsveitustjóri ríkisins
Valgarð Thoroddsen og Gísiii
Björtnisson rafveitustjóri í Höfin
skýrðu frá þessu á fundi með
fréttamanniuim á Höfln fyrir helg-
ina.
Mörg ár eru liðin síðan hugir
manna tóku að beinast að
Smyrlabjargará sem hugsanlegu
vatnsfaili til rafodkuvininsilu fyr-
ir héraðið og hafa héraðsbúar
umidir ötulli forysitu Gísla Bjöms-
sonar rafveiitusitjóra lagt siig fram
um að hrinda þessu móli í fram-
kvæmd.
Raflmagnsveitur ríkisins hófu
reikstur hér í hóraðinu. 1959. Hafði
þá verið ákveðið að virkja
Smyrlabjargará og vélar lceyptar.
Þessum framlkvæmdum var firest-
að þá, en þess í stað kieyptu
Rafmiagnsrveiibumar dieseistöð sem
hreppurinn átti á Höfn og hótfu
að byggja upp Homafjarðarveitu
með lagningu á rafmaigni um
Mýrar, Nes og Suðursveit og end-
urbyggin-gu á veitukerfinu i kaup-
túninu, en.nfrem.ur var bygigð á
Höfln ný og öfllug dieselrafstöð.
Rafmagn frá Homafjarðarveitu
nær því til 4 hreppa sýslumnar,
að undanskildum nokkrum bæj-
um í Suðursveit. öræfin og Lóns-
sveit hafla aftur á mótd ekki raf-
magn frá saimveituim.
1 greinargerð sem Valgarð
Smyrlabjrgarfoss í Suðursveit.
Thoroddsen fllutfci á fréttamanna-
fundiiinum, sagði hann m.a. að
uindirbúninigi undir fraimkvæmdir
við virkjun Smyrlabjargaráv væri
þegar lckið og byrjað yrði efti
helgina að leggja háspennulín-
una fá virkjuiniinni ti'l Homa-
fjarðar. Á sama tíma verður
auglýst efltir tilboðum í bygging-
arframkvæmdir við vii’kjuinina og
vegagerð upp að stífllugerð verð-
ur þá einnig hafiin. Framfcvæmd-
araðilar um aillt verkið verða
.verktaikar, þ.e. við sjálf bygg-
i ngarman nvirkin, stöðvarhúsið,
þrýstivatnspípur og stífllu, en
Raflmagnisveituir rfkisdns annast
htosvegar sjálflar niiðursetningu
alilra vóla, uppsetniinigu hásipennu-
línu og tenigivirkjana. Vegagerð
rfkisins ánnast vegalaigningu.
Ætluniin er að vinna aillt verk-
ið í tveimur áföngum, þanniig
að sjálfri stffilugerðinni verði
lokið næsta sumar. Þó or gert ráð
fyrir að nokkur fraimilieiiðsila geti
haflizt fyrri hlu.ta næsta árs, en
það verður taikmarkað orkumagn,
þar tdl lokið er að fúllu við
stiíflluna.
Stærð þeissarar virkjunar verð-
ur 1200 kw og er það um tvöfalt
það maign, sem núvenandi diesel-
rafistöð á Höfin flramileiðir, en
hún vierður látin stamda, sem
vararafetöð. — Þ. Þ.
Fundur um síld-
arverðið í gær
Yfimefnd verðlaigsráðs sjáv-
arútvegBins situr nú dagieiga á
fundum að ræða bræðslusíldar-
verðið í sumar, og hófst síð-
asti fundiur kl. 4 í gær. Sam-
kvæmt reglugerð er nefndinni
geirt skylt að ljúka störfum fyr-
ir 10. júní. í nefndinmi eiga sæti
tveir íulltrúar seljenda og tveir
fuilltrúar kaupenda, og auk
þeirira formaður nefndarinnar,
Jónas Haralz, skipaður af rík-
isstjóminni.
BELGRAD 5/6 — Uppreismar-
stúdentar í BeHgnad héldu þvi
fram í dag að þeir hefðu tekið
allar háskóladeildir til að leggja
áherzlu á kröflu sína um aukið
lýðræði inmam háskólans og mót-
mæli gegn ruddalegri framkomu
lögreglunnar.
Stúdentar lýstu þvi yflir að
margir prófessorar hefðu beðizt
lausnar í samúðarskyni vlð
stúdemta.
I \ i
4. umferð Fiskemótsins \
r ■
■
■ Fjórða umferð Fiske-skákmótsins var tefld í gær- ■
, ■
kvöld. IJrsIit urðu sem hér segir: Byrne vann Addison, ■
Ostojic vann Ándrés, Taimanov vann Benóný, Bragi og ■
Guðmundur biðskák og liefur Bragi heldur betra tafl, :
Freysteinn og Uhlmann biðskák og hefur Uhlmann betra. ■
Jóhann á jafnteflislega biðskák við Szabo, Friðrik og
Ingi biðskák og hefur Friðrik peð yfir; Jón og Vasjúkov ;
eiga biðskák með jafnteflismöguleikum. ■
■
■
■ Biðskák Ostojic og Uhhnanns frá 1. umferð fór aft- :
■
ur í bið. ■
■
^ ■
Engmn er óhultur á götum stórborga Band aríkjanna, sízt af öllu sjáifur æðsti maður
þeirra, Johnson forseti (hvítur hringur er um hann á myndinni) — fillir aðrir sem á
myndinni sjást eru lögregluþjónar eða örygg isverðir forsetans. (Myndin úr „Der Spiegel")
Það má til sanns vegair færa
að hruin hins bandaríska
heimsveldis hafi hafizt föstu-
daginn 22. nóvember 1963
þegair John F. Kennedy vár
myrtur í Dallas. Það var ekki
aðeins sviplegt fráfall hins'
un-ga forseta sem varð til að
grafa undan því áhrifavaldi.
og trúnaðartrausti sem Banda-
ríkin höfðu aflað sér víða
um heim, einnig meðal manna
sem bæði saga og eðli hins
bandaríska auðvaldsþjóðfé-
lags hefðu átt að hafa kennt,
að ekki var þar allt sem sýnd-
isrt, heldur var það hinn Ijóti
eftirieikuir, miorð grunaðs
morðingja í höndum varða
réttvísinnar og hinn fárán-
legi og um leið hörmulegi
skrípaileikúr sem þá tók við
og lyktaði með grunsamleg-
um dauða morðingja hins út-
hrópaða morðingja áður en
mál hans væri rannsakað og
útkljáð fyrir dómstólum, yf-
irklór Warren-nefndarinnar
samkvæmt sérstakri pontun
forsetaembættisins til að dylja
’ bandarísku þjóðina og reynd-
ar almenning um allan heim
þess sem raunverulega hafði
gerzt, það samsæri . þagnar-
inniar sem. jafnvel nánustu
ættingjar hins myrta forseta
töldu sér skylt vegna sæmd-
ar þjóðar sinnar að taka
þátt í — öll þessi afskræm-
ing þeirra dyggða sem menn
höfðu eignað hinu banda-
ríska lýðveldi vegna upphafs
þess varð til að opna augu
flestra þeirra sem fram að
þeim tíma höfðu talið það
sjálfkjörið til forystu í „sam-
tökum frjálsra þjóða“.
Síðan hefur margt á dag-
ana driíið, með þjóðar-
morðinu í Vietnam hafa
Bandaríkin fyrir fullt og allt
fyrirgert því trausti, sem þau
kunna enn að haía notið með-
al heiðvirðra en afvegaleiddra
manna, en engum sem fylgzt
hafði með vexti og viðganigi
hins bandaríska heimsveldis
gat dulizt að morðið í Dallas
fyrir hálfu fimmta ári m'ark-
aði tímamót: Eftir það tók að
halla undan fæti, og þurfti
í sjálfu sér ekiki að koma
neinum á óvart. Sagan þekk-
ir mörg önnur dæmii þesis að
ríkidæmi og herstyrkur hafa
ekki nægt heimsveldum til
viðhalds ef siðferðisstyrkur
þeirra var þrotinn, éf trú
þeirra á siðræna yfirburði
sina var biluð. Morðið ó
Kennedy forseta í Dallas
hristi feysknar stoðir hins
bandaríska lýðveldis, þær
létu enn undan almenningsá-
litinu í heiminum þegar Mart-
in Luther King var myrtur
í Memphis fyrir nokkrum
vikum og aftur kom upp rök-
studdur grunur um að morð-
ið hefði verið framið með vit-
und og vSja þeirra sem rétt-
vísinnar áttu að gæta. Bana-
tilræðið við Robert Kennedy
í Los Angeles er af sama toga
og mun hafa sömu áhrif, hver
sem hin opinbera skýring
verður á því og hver sem efit-
irmálin verða.
Því að eins og Vietnam-
stríðið opinberaði mörg-
um eðli hinnar bandarÍ9ku
heimsvaldastefinu sem heíðu
þó átt að vera búnir að upp-
GeSveikir menn
götva það fyrir löngu, hefur
hin pólitíska morðöld í
Bandaríkjunum síðustu miss-
eri og ár aðeins svipt hul-
unni af því helsjúka ofbeld-
isskipulaigi sem þjóðfélag hins
óhefta kapítalisma, hinna ein-
ráðu gróðasjónarmiða hefur
skapað í landi Jeffersons og
Lincolns. Það kann að vera
áróðurskeimur af þeim orð-
uim eims fréttaskýrandans í
Moskvuútvarpinu í gær að
banatilræðið við Robert Ken-
nedy væri „óraekur vottur
um hið alræmda frelsi auð-
valdsþjóðfélaganna: Frelsið
•til að drepa“ — en virðing-
arleysið fyrir mannslífinu er
þó engu síður frumatriði þess
skipulags sem setur söfnun
veraldlegra verðmæta öllu of-
ar og virðir engin siðalög-
mál sem brjóta í bága við
gróðahyggjuna. Það hafa ver-
ið færð fyrir því óyggjandi
röik að ekkert hafj reynzt
auðvailds'þjóðfélaginu í Evr-
■ópu og Norður- Ameh’ku á
uppvaxtarskeiði. þess jafn
mikil lyftistöng og þau óskap-
legu þjóðamorð sem voru út-
rýming frumbyggja Ameríku
og þeirra þræla sem fluttir
voru í þeirra stað frá Afriku
— og ógnvald'ar fyrri tíma
blikna hjá ráðamönnum auð-
valdsþjóðfélagsins á hnignun-
arskeiði þess, hvort sem þeir
völdu sér verksvið í Hiro-
shirna eða Auschwitz. Og
reyndar eru slíkar upprifjan-
ir sögunnar, hversu lær-
dóimsrikar sem þær geta ver-
ið, óþarfar. Það þarf ekki
annað en skyggnast svolítið
um í Bandiaríkjunum. þessu
höfuðvígi auðvaldsþjóðfélags-
ins í dag. Meira ein fjórðung-
ur allra Bandaríkjamanna,
eða sem samsvarar nær öU-’
um fulltíða mönnum þar i
landi, geymir riffil í skáp
eða skammbyssu undir kodd-
amim. Rúmlega þriðjungur
þeirra kvaðst í skoðanakönn-
un „National Opinion Re-
search Center“ hafa skotvopn
í fórum sínum „í sjálfsvam-
arskyni“. Og reyndar er ekki
ástæða til að vefengja ein-
lægni orða þeirra: Á þeim
árum sem liðin eru af þess-
ari öld er talið að 750.000
Bamdaríkjamenn, konur sem
karlar, ungbörn og öldung-
ar, hafi fallið fyrir morð-
vopnum. Það eru fleiri menn
en Bandaríkin hafa misst í
öUum þeim stríðum sem þau
hafa háð til þessa. Á fyrra
ári féllu fyrir morðingja-
hendi heima í Bandaríkjim-
um 10.920 menn; það var
meira manntjón en bandaríski
herinn hafði þá orðið fyrir
í Viefcnam á tveimur árum.
(Síðan hafa þau hlutföll að
vísu breytzt — en það er
ekki Band'aríkjamönnum sjálf-
um að þakka). Á hverjum
þremur sfcun.darfjórðunigum er
að jafnaði , flramið morð í
Bandaríkjunum — og þcrír af
hverjum fimm falla fyrir
byssuskotum. í stórbongum
Bandaríkjanma er enginn ó-
hiulfcur um líf sitt.
Það kann að vena orð að
sönnu þegar ambaissador
Bandaríkjanna á íslandi
kemst svo að orði í viðtali
við íslenzkt blað: „Ástæðuna
(fyrir endurteknum morðum
og morðtilraunum á stjóm-
málamönnum í Bandaríkjun-
um). tel ég vera þá. að það
hljóta alltaf að vera margir
geðveikir menn í 200 milj-
óna þjóð“. Sennilegri skýring
felst þó í þessum orðum eins
af samstarfsmönnum Roberts
Kennedys, Charles Evers, sem
hann mælti í gær í Los Ang-
eles: „Sérhver sá sem talar
máli bræðralagsins í þessu
landi verður ráðinn af dög-
um nema við breytum bjóð-
skipan okkar“. Charles Evers
er bróðir Medgars Evers. eins
af forystumönnum blökku-
manna, sem fyrir fimm árum
féll óbættpr fyrir morðingja-
hendi í Mississippi. Morðing-
inn fannst að- vísu og sök
bans var sönnuð, en enigum
lögum hins sérstæða bamda-
ríska réttarrikis varð yfir
hann komið. Um helmingur
alls þess fjölda sem myrtur
er í Bandaríkjunum er af
ættum blökkumanna, enda
þótt þeir séu aðeins rúmur
tíundi hiluti íbúanma. Margir
falla fyrir vopnum kynbraáðra
sinna, en haldi hvítur maður
á morðvopninu er allt eins
víst að. morðin.ginn sleppi
ekki aðeins við refsinigu, held-
ur vaxi í áliti þess samféla.gs
sem ól hann. Þótt aðeins
væru tekin slík dæmi frá
allra síðustu árum myndu
þau fylla marga dálka þessa
blaðs og verða þau því ekki
rakim hér, heldur vitnað í
skýrslu sem gefin var út 17.
okt. 1965 um starfsemi morð-
félagsinis Ku Klux Klan í
Alabama, en þar sa-gði að
sannazt hefði að félagið hefði
staðið fyxir 12 af 17 morðum
á blökkumönnum í fylkinu
sem upp hefði fcomizt um frá
því í september 1963. Engum
haíði verið refsað fyrir þessi
morð. í annarri skýrslu sem
gefin var út í Atlanta uin 35
morð á leiðtogum í mannrétt-
indaibaráttu blökkumanna á
árunum 1960-65 var sagt að
aðeins einn refsidómur hefði
verið kveðinn upp: Tíu ára
fangelsisvist fyrir morð á
blökkukonu. Dettur ekki ein-
hverjum í hug dómainiir sem
kveðnir haf a verið upp í Vest-
ur-Þýzbalaridi á undanföm-
um árum y|ijr stríðsglæpa-
mönnum nazísta? Vissulega
„hljóta ailtaf að vera margir
geðveikir menn í 200 milj-
óna þjöð“, en meðal þeirra
þjóða sem íslendiriigar vilja
telja til frændsemis og and-
legs skyldleika við er leitazt
við að gæta þeirra mianna d
þartilgerðum stefnunum. Þeim
er hvorki auðveldað sérstak-
lega með lögum að verða sér
úti um morðvopnin sem veita
eðli þeirra útrás rié vísað til
dómarasætis í sama skyni,
svo að ekki séu nefnd r
æðri embætti og virðingar-
stöðuir. — ás
■■■•■«■■■■■■■■■■■■«■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■<