Þjóðviljinn - 10.12.1972, Blaðsíða 7

Sunnudagur 10. desember 1972 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
Silja Aðalsteinsdóttir skrifar um barnabœkur
,Margfaldarinn, er ekki svo?’
Augu gula skuggans
Leyndardómiir
Mayanna
Ilöf.: Ilenri Vernés
Þýft: Magnús Jochumsson
Leiftur, 1972, 120 og 136 bls.
Tvær bækur um Bob Moran
hafa komið út i ár, þær 23. og 24. i
bókaflokknum. Eins og segir i
undirtitli eru þetta drengjasögur
um afrek hetjunnar Bob Moran;
ósennilegar ævintýrasögur og litt
spennandi, þvi vullvist er orðið að
ekkert bitur á Bob.
1 fyrri bókinni á Bob i erjum við
fornan fjanda sinn, gula skugg-
ann, sem býr til gefvimenn,
finnur upp ógeðsleg morðtól,
pinir visindamenn til að hjálpa
sér við það og hatar mannkynið
aldeilis óskaplega. Svo er vinur-
inn ódrepandi, þvi um leið og
hann deyr hér lifnar hann aftur
þar. Er þetta ágætt dæmi um
f j ö1dafram 1 eiðs 1 u - og
margföldunarsniði á þessum
bókum. Lýsingin á þessari
margfeldni gula skuggans er
þættir Jóns
Axlaskipti á tunglinu nefnist
bók eftir Jón Skagan sem Skarð
h.f. gefur út.
Séra Jón Skagan kemst svo að
orði um bókina að hún geymi
þætti sem að efni til eru minn-
ingar úr eigin lifi og myndir úr
sögu lands og þjóðar. Sumir
þessara þátta hafa verið fluttir
i útvarp en aðrir hafa ekki áður
raunar eitt hryggilegasta dæmið,
sem ég hef séð um vitleysuna sem
börnum er boðið upp á gð lesa. 1
siðari bókinni segir frá férðalagi
inn i frumskóga Mið-Ámeriku i
leit að fjársjóðum Mayánna
Heimur bókarinnar er heimur
lögreglu og glæpons, hetju og
skrúks. Engin aðalpersöna lifir
venjulegu fjölskyldulífi, sizt Bob
sjálfur sem virðist ekki eiga
neina ættingja. Persónusköpun er
engýi, hér eru eintómar stereó-
týpur,staðlaðar manngerðir. Bob
og félagar hans eru háir menn og
myndarlegir, rammir að afli,
snjallir og ó svo göfugir. Allt
gera þeir i þágu friðar og
menningar, jafnvel drepa menn
og berja, sem i þeirra tilfelli
heitir að leggja lif sitt i hættu.
Andstæðingar þeirra eru auðvitað
verstu þrjótar, og til dæmis upp á
útlitið má taka þessa lýsingu úr
siðari bókinni: ,, Hann var hár
vexti að sjá og skrokkurinn eins
og flaut innan i allt of viðum
fötum úr gráu poplini. Hann hafði
fá hár á höfði, magur i andliti
með brotið nef, ljóseygur með
nærri hvita augasteina og sorg-
komið fyrir almennings heyrn
eöa sjónir. ,,Sem útkjálka-
barn”, segir höfundur”, var ég
snemma hneigður fyrir sögu og
opinn fyrir sérstæðum við-
burðum. Það sögulega verður
jafnan miklu sögulegra þar sem
tilbreytingin er litil og fáir at-
burðir gerasL*1
Bókin er 154 bls.
mæddan munnsvi eins og hálf-
lokað höggsár. Allt minnti útlitið
á likamann (!) og svart háls-
bindið fullkomnaði samlik
inguna”. betta erusamvizkulausir
morðingjar og menningaróvinir,
en huglausir ef eitthvað fer
úrskeiðis
Athyglisvert er, að allir
þrjótarnir i fyrri bókinni eru
Asiubúar, og eru þeir sýndir sem
gersamlega tilfinningalausar
drápsvélar. Sömuleiðis kemur
fram hefðbundin litillækkun á
Indiánum i siðari bókinni, þeir
tala ennþá sama bjagaða málið
og i barnabókum, sem ég las ung:
,,Ég vita þú og vinir þinir ekki
vilja ill. En Cham þekkir mann,
konur.. okkar þjóð hata hvita
menn...” Sömuleiðis má ennþá
freista þeirra með speglum, ef
einhver hefur áhuga á þvi!
Mikið er um ofbeldi ibókunum,
þótt sjálfsagt séu lýsingar ekki
eins óhugnanlegar og i mörgum
öðrum bókum af þessari gerð. t
fyrri bókinni er lýst bardaga við
gervimann: Rétt áður hafði
þessi falski Gústaf Hems litiðriit
eins og maður , nú var þessi
gervináungi ekki annað en stjórn
laust villidýr, blóðþyrst og aðeins
til eyðileggingar. Hann réðst á
einn dakóitann og lúbarði hann
svo, að hann féll örendur og
sundurtættur á gólfið” Bob
sjálfur reiðist við óboðinn gest i
siðari bókinnit ,,Á þröskuldinum
reyndi Higgins að losa sig. Honum
heppnaðist það, en hnefi Morans
skall þá undir höku hans, svo að
hann féll aftur á bak og lenti þvert
yfir ganginn, þar sem hann sat
flötum beinum upp við vegginn”.
Svo brúkar Bob munn við mann-
inn eftir þessa meðferð og segir:
„Reynið bara að draga upp
skammbyssu, Higgins, og ég skal
þá næla yður fastan við vegginn
eins og hvert annóláns (svo)
fiðrildi...” betta kemur svo fram
siðar, þegar Higgins er fórnað
guðunum: ,, barna var Higgins
negldur fastur með bakið að
veggnum. Silfurstikillinn hafði
stungizt gegnum likama hans og
kom oddurinn út i hæð við
magann. Limir hans héngu
slapandi og höfuðið slútti fram
með hökuna á bringunni.”
Nú hef ég vonandi bent á
ýmislegt, sem mælir gegn þess-
um bókum. bó er það lang- lang-
versta eftir það er málfarið Ekki
veitég hvernig frumtextinn er, en
mér sýnist hann alls staðar
skina hrár i gegn. Setningaskipan
og orðaröð er viða ákaflega
óislenzk, og stundum er eins og
þýðandi kunni alls ekki islenzku.
Ég tek dæmi af handahófi: „Ætlið
þið að hjálpa mér, er ekki svo?”
„Úr ávölum kinnum hennar,lýta-
lausum vörum, litlu nefi, eilitið
uppbrettu, ljómandi svörtum
augum i andliti, sem allt var
umlukið dökku hári með lausum
lokkum, og úr þessu andliti las
Bob sem sagt ekkert annað
en hreinskilni...” Maður er
vanur þvi að ýmislegt sé lesið i
augum fólks i sögum en ég hef
fátt séð lesið úr kinnum og
nefi hingað til. Oft koma fyrir
ófullburða setningar á borð við
þessa „bessi margfaldari, sem
kost i samband við aðra stöð
herra Mings og fæddi af sér nýjan
Gula skugga, sem var að öllu leyti
eins og maðurinn, sem var ný-
dáinn.”
Hið eina góða , sem bækur
þessar hafa að geyma, ef til vill
fyrir utan spennandi frásögn, er
nokkur fræðsla, einkum i sérstök-
um fræðsluköflum aftan við
sögurnar. Er þar nánar greint frá
efni, sem kemur fyrir i bókinni
eða bókin fjallar um. Getur þetta
bækur
haft nokkurt gildi, ef lesandi
hefur áhuga á slíku.
betta er þegar orðið langt mál,
en ég get ekki stillt mig um að
bæta þvi við að ég er alveg hissa á
þvi, hvað þessar bækur hafa
gengið lengi. Helzt er ég á þvi að
hér ráði mestu söfnunarnáttúra
sú, sem ég minntist á i sambandi
við Nancy- bækurnar. bað er
ómögulegt að eiga ekki allar
bækurnar, ef maður á eina. En
bezt er að eignast aldrei þá
fyrstu.
Silja Aðalsteinsdóttir.
Geirfugla
saga með
myndum
Okkar einlægur Geir fugl -
barnabók fyrir fullorðna, heilir
kver, sem bókaútgáfa Jón Axel
Egils helur látið frá sér fara.
Hér mun um að ræða einskonar
pólitiskt gaman i formi mynda-
sögu og eru söguhetjur flestar
fuglakyns. Kver þetta er röskar
40 siður og eru teikningar á hverri
þeirra.
Minningar og sagna-
Skagans
Nýtt hverf i - ný verzlun
KRON VERZLUN
Með þessari nýju verzlun við Norðurfell
í Breiðholti, stækkar enn verzlunarsvæði
KRON - og þjónustan nær til enn fleirri.
KAUPFÉLAG REYKJAVÍKUR 0G NÁGRENNIS