Þjóðviljinn - 02.03.1977, Blaðsíða 4

I — SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 2. mars 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Útgefandi: Útgáfuféíag Þjóöviljans. Útbreiöslustjóri: Finnur Torfi Hjörleifsson.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann Auglýsingastjóri: Úlfar Þormóösson
Ritstjórar:Kjartan ólafsson Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Svavar Gestsson Sföumúla 6. Simi 81333
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson. Prentun: Blaöaprent hf.
Umsjón meö sunnudagsblaði:
Arni Bergmann.
Einn skömmtunarstjóri
Annar skömmtunarstjóri
Nú er Morgunblaðið farið að halda þvi
fram i forystugreinum dag eftir dag að
verkalýðshreyfingin á íslandi vilji banna
innflutning á ávöxtum og fleiri
nauðsynjavörum, en koma þess i stað á
laggirnar einu allsherjar haftakerfi, svo
sem hér tiðkaðist á fyrra skeiði sam-
stjórnar núverandi stjórnarflokka fyrir
20-30 árum.
Þessi boðskapur Morgunblaðsins er
auðvitað ekkert annað en hreinn heila-
spuni þeirra Morgunblaðsmanna, og
annarra forkólfa Sjálfstæðisflokksins,
sem óttast nú ekkert meira en hinn
almenna stuðning, sem kröfur verkalýðs-
samtakanna um rúmlega 100 þúsund
króna lágmarkslaun og fulla verðtrygg-
ingu launanna njóta.
Þeir tæplega 100 fulltrúar verkalýðs-
samtakanna, sem sátu kjaramálaráð-
stefnu ASÍ i siðustu viku leyfðu sér að
benda á i ályktun að nokkrar ráðstafanir
þurfi að gera til að heildsalastéttin, sem
nú fær þeim mun meiri hagnað i sinn hlut
eftir þvi sem hún flytur inn dýrari vörur
geti ekki ausið ótakmarkað úr nær tómum
gjaldeyrissjóði þjóðarinnar, en siðan sé
komið til verkafólks á eftir og sagt, að
ekki sé hægt að greiða hér nema helming
þeirra launa sem sjálfsögð þykja á öðrum
Norðurlöndum, af þvi gjaldeyrisstaðan sé
svo slæm!
Kjaramálaráðstefnan benti á, að gera
þurfi ráðstafanir til að beina eftirspurn-
inni að innlendri framleiðslu. Slikt eru
ekki bara hagsmunir verkafólks heldur
þjóðarbúsins i heild. Þessi krafa verk-
alýðshreyfingarinnar er þvi sjálfsögð.—-
í samþykkt kjaramálaráðstefnunnar er
talað um að setja i þessu skyni nokkrar
hömlur um eins árs skeið á innflutning
vörutegúnda, sem sannanlega má fram-
leiða hér innanlands á jafn hagstæðu
eða hagstæðara verði, og á vörutegundir,
sem ekki teljast til brýnna nauðsynja.
Hér er ekki verið að heimta bann á einar
né neinar almennar neysluvörur.
Það er ekki stefna verkalýðshreyf-
ingarinnar að reyra allt þjóðfélagið i höft
og bönn, með svipuðum hætti og forkólfar
Sjálfstæðisflokksins og Framsóknar-
flokksins beittu sér fyrir um miðja þessa
öld.
En eitt er það, að bjóða heildsalastétt-
inni að valsa gjörsamlega ótakmarkað
með gjaldeyri þjóðarinnar, svo þokkaleg
sem meðferð gjaideyrisins nú er i hennar
höndum, og annað hitt að vekja upp hinn
gamla draug núverandi stjórnarflokka,
kerfið, sem neyddi menn til að sækja auð-
mjúkir um opinbert f járfestingarleyfi, ef
þeir ætluðu að setja girðingu um lóðina
sina, og rak fólk i jafnvel næturlangar bið-
raðir, ef það ætlaði að kaupa sér föt.
Það er Sjálfstæðisflokkurinn en ekki
verkalýðshreyfingin, sem á heiðurinn eða
skömmina af þvi að hafa haldið sliku kerfi
upp á landi hér árum saman.
Það er hins vegar eitt að flytja inn epli
og banana, annað að flytja inn litasjón-
vörp og t.d. allt erlenda kexið, sem fyrir-
tæki forsætisráðherrans mokar inn i
landið.
Þjóðviljinn boðar ekki allsherjar hafta-
kerfi, en við fullyrðum, að hafi þetta
þjóðfélag ekki efni á þvi, að tryggja
vinnandi fólki á íslandi 100 þús. króna
mánaðarlaun fyrir dagvinnu, þá hefur það
enn siður, og miklu siður efni á þvi að
verja miljörðum króna i innflutning á lita-
sjónvörpum. Við viljum ekki liða
þjóðfélag, þar sem hinir betur settu með
allan lúxusinn fyrir bæta nú litasjónvarpi
við, meðan öðrum eru skömmtuð 70 þús. í
laun á mánuði fyrir fulla vinnu.
Hið gamla haftakerfi núverandi
stjórnarflokka var slæmur skömmtunar-
stjóri.
Nú eru þessir sömu stjórnarflokkar þó
að gera skortinn að enn verri
skömmtunarstjóra á fjölmörgum alþýðu-
heimilum á íslandi.
Ef valið stendur um það, hvort tryggja
eigi heildsölum rétt til að verja hund-
ruðum milljóna i ótakmarkaðan inn-
flutning litasjónvarpa ellegar hitt að
hækka lágmarkskaupið upp i 100 þús. kr. á
mánuði og fá það verðtryggt, — þá er ekki
vandi að velja milli kosta.
Rýmilegt viðskiptafrelsi og álitlegt
vöruúrval er mikilvægt, en lifvænleg kjör
og aflétting hóflauss vinnuþrældóms er þó
enn mikilvægari svo sem mál standa á
íslandi i dag.
k.
Enn ein
röksemdin
gegn
orkusölu
til stóríðju
Jónas Elfasson, prófessor
kemst aö athyglisveröri niöur-
stöðu f grein um raforkusölu og
stóriðju i Visi i gær. Þar fjallar
hann m.a. um þaö aö tvö sjónar-
miö séu uppi i orkusölu, annars-
vegar hagsjónarmiöið og hins-
vegar kostnaöarsjónarmiöiö. Hiö
fyrrnefnda er allflókiö.en miöast
viö aö selja alla orku sem aröbært
getur talist aö selja og stefna aö
þvi að aröurinn borgi áframhald-
andi uppbyggingu raforkukerfis-
ins. Hitt sjónarmiöið er
kostnaðarsjónarmiöiö, en sam-
kvæmt þvi greiöa notendur
kostnaðinn af framleiðslunni i
hlutfalli við notkun sina. Veröiö
til stóriöju hefur veriö selt sam-
kvæmt svonefndu hagsjónarmiöi,
en kostnaöarsjónarmiðiö ráöiö
veröinu til almennra neytenda,
sem þola mega örar verö-
breytingar og hátt verö. Hvorugt
þolir stóriöjan.
Niöurstaða prófessorsins af
hugleiöingum sinum i greininni er
áreiöanlega þess virði aö henni sé
gefinn gaumur, þótt hún kunni aö
vera umdeilanleg.
Hún er enn ein röksemdin gegn
stóriöjuákefö núverandi stjórn-
valda:
En þaö er staöreynd eigi aö
siður, að ofnotkun kostnaðar-
sjónarmiðsins hefði leitt til hærra
raforkuverðs tii almennings en nú
er. Með þvi að gera stóriðju-
samninga hefur tekist að koma
stórrekstriá i hinum islenska raf-
orkuiðnaði með þeirri hag-
kvæmni sem honum fylgir. Að þvi
kemur hinsvegar og við erum
mjög að nálgast þann tima, að
raforkuiðnaðurinn hefur enga
þörf fyrir frekari stóriðju-
samninga til að fjármagna nýjar
virkjanir, heldur getur gert það
beint úr eigin rekstri, þar eð ár-
legur vöxtur á almennum mark-
aði nálgast nú það mark að borga
stórvirkjanir hjálparlaust. Ef
landið væri samtengt i dag, þá
stæðum við raunverulega á þess-
um punkti.
Prentarar
ekki
hálfdrœtt-
ingar
Þjóöviljans
viötali við
i Odda aö
í laugardagsblaði
var frá Jjví skýrt i
prentsmiöjustjórann
útlendingar leituöu nú mjög eftir
prentun bóka hérlendis vegna
lágra vinnulauna. Þar var m.a.
birtur eftirfarandi samanburður:
Ástæöan fyrir þvi aö útlending-
ar leita oröiö i auknum mæli
hingaö meö prentun er augljós-
lega sú aö Island er láglauna-
svæöi. Kaup handsetjara og
pressumanna hér á landi er sam-
kvæmt taxta Prentarafélagsins
21.700 kr. á viku en vélsetjara
22.591 kr. Kaup prentara i Dan-
mörku er á milli 16 og 1700 krónur
danskar eöa rúmar 50.000 kr. is-
lenskar. Kaup prentara i Sviþjóð
er svipaö og kaup þaö sem fær-
eyingar buöu islenskum prentara
ef hann vildi koma til þeirra fyrir
stuttu; var um 1500 kr. eða sem
svarar 40 þúsund kr. isl. á viku.
Ömurlegar
staðreyndir
um ísland
Samanburður á kjörum fólks
milli þjóölanda er háöur ýmsum
annmörkum og verður seint ná-
kvæmur. Þó má slá þvi föstu aö
verölag á brýnustu lifsnauðsynj-
um t.d. húsnæöi og matvælum er
ekki helmingi hærra annars-
staöar á Noröurlöndum en á ts-
landi. Skýrasta dæmiö um þaö er
án þess aö þörf sé á aö fara út i
talnadans, sú staðreynd, að þar
er almennt unninn átta stunda
vinnudagur. Enginn skyldi þó
halda aö um sældarlif sé aö ræöa
hjá verkafólki annarsstaðar á
Noröurlöndum, en þaö þarf þó
ekki aö leggja á sig gegndarlausa
vinnuþrælkun til þess að hafa I sig
og á.
1 Bandarlkjunum eru launakjör
i krónum reiknuð örugglega um
þrisvar sinnum hærri en á ís-
landi. Þaö vekur þvi athygli þeg-
ar Dagblaöiö birtir I fyrradag
verö á nokkrum algengum vöru-
tegundum úr bandarlskri stór-
verslun og skýringar á þvi hvers-
vegna sömu vörur eru þrisvar til
fjórum sinnum hærri I veröi
hingaðkomnar.
Ríkið veldur
verðbólgunni
Verö á ýmsum matvörutegund-
um hér á landi er þrisvar til fjór-
um sinnum hærra en verð á sömu
vörutegundum út úr búö I Banda-
rikjunum. Verömunurinn er svo
hrikalegur aö undrum sætir viö
samanburð. Þegar farið er I
saumana á veröútreikningum
kemur I ljós aö þaö er Islenska
rikiö sem hirðir langstærsta hlut-
ann af vöruverðinu. Rlkissjóöur
með sinar stóru álagningarliöi á
allan innflutning er þvi mesti
veröbólguvaldur á Islandi og á
stærsta sök á þvi að tslendingar
borga allt að fjórum sinnum
hærra verö fyrir sömu vöru en
Bandarikjamenn. Munurinn
veröur enn geigvænlegri þegar
þess er gætt aö laun I Banda-
rikjunum eru miklum mun hærri
en hér gerist.
Ein dós
af aspargus
Viö athuguðum lauslega
hvernig verð einnar þessarar
vörutegundar veröur svona rosa-
iega hátt hér á landi. Útreikning-
urinn er ekki nákvæmur, en viö
bárum niöurstööu okkar undir
starfsmenn á skrifstofu verðlags-
stjóra,og töldu þeir útreikninginn
ekki fjarri lagi, án þess þó aö þeir
könnuðu hann nánar.
Fyrir valinu i þessari könnun
varð aspasdósin, sem hér fæst i
velflestum búöum. Erlendis
kostar hún eins og áöur segir
120,77 krónur samkvæmt skráöu
sölugengi dollarans, en hér má
hún kosta 481 krónu.
Verðið verður þannig til sam-
kvæmt athugum okkar. Hver
liður er ónákvæmur en hlutföllin
raskast ekki mikið.
Innkaupsv.
Fragt, vátr.,
erl. kostn
Tollur 60%
Vörugjald
Smás.-álagn.
Heildstálagn.
Vestir, upp-
skipun,akstur
Söluskattur
104 kr. eöa 21,6%
30 kr. eöa 6,2%
80 kr. eöa 16,6%
39 kr. eöa 8,1%
112 kr. eða 23,2%
27 kr. eöa 5,6%
9 kr. eöa 1,9%
80 kr. eöa 16,6%
481 kr.
100%
Gœti ríkið
slegið af
Sé þetta dregið saman litur
dæmiö þannig út:
Innkaupsverö 21,6%
Ýmiskostn. 8,2%
Alagning 28,9%
Hluti rikisins 41,3%
Af þessu má sjá aö rikis-
álögurnar eiga stærsta þáttinn i
dýrtlöinni á Islandi. Rikiö kaup-
manna og heildsala stærri, þvi
álagning þeirra leggst á tollinn og
vörugjaldið alræmda. Það er þvl
fyrst og fremst rikiö sem hefur
þaö á valdi sinu að draga úr geig-
vænlegri verðbólgu hér á landi.