Þjóðviljinn - 15.04.1977, Side 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 15. aprll 1977
Þingvenjur brotnar viö um-
ræður um kísiljárnverið
Meirihluti iðnaðarnefndar skrifaði undir álit án þess að hafa kynnt sér af
stöðu heilbrigðiseftirlitsins til starfsleyfishanda verksmiðjunni á Grundartanga
Sigurður Magnússon, fulltnii
Alþýðubandalagsins i iðnaðar-
nefnd neðrideildar hóf umræðuna
um þingsköp i gær. Óskaði hann
eftir þvi við forseta, Magnús
Torfa Ólafsson, að annarri
umræðu um verksmiðjuna á
Grundartanga yrði frestað þar
sem þingmönnum hefði ekki gef-
ist kostur á þvi að kynna sér kröf-
ur heilbrigðiseftirlits rikisins um
forsendur fyrir starfsleyfi fyrir
verksmiðjuna. Kvaðst Siguröur
itrekað hafa óskað eftir greinar-
gerð heilbrigðiseftirlitsins
(HER), en ekki hafa fengið. Loks
á fundi iönaðarnefndar um morg-
uninn hefði hann fengið eintak af
skýrslu HER, sem væri mikið rit
og nauðsynlegt fyrir þingmenn að
kynna sér. Hann hefði hins vegar
verið beðinn að meðhöndla
skýrsluna sem trúnaðarmál, en
sagðist ekki mundu verða við
þeirri beiðni að þvi er snerti þau
atriði sem væru i starfsleyfinu
frábrugðin skýrslum og kröfum
heilbrigðiseftirlitsins. Spurði Sig-
urður heilbrigðisráðherra af
hverju plaggið væri stimplað
trúnaðarmál.
Sigurður gagnrýndi vinnu-
brögö meirihluta iðnaðarnefndar.
sérstaklega Þórarin Þórarinsson,
fulltrúa Framsóknarflokksins
sem hefði skrifað undir án þess að
hafa kynnt sér starfsleyfið. Sig-
urður kvað vinnubrögð meirihlut-
ans óþingleg.
óþolandi að sniðganga
álit visindamanna.
Sigurður lagði áherslu á hversu
þessi vinnubrögð meirihlutans
væru fráleit með tilliti til þeirrar
reynslu sem fengist hefði af
mengunarvandamálum í ál-
verinu og kísiliðjunni. Væri óþol-
andi aö sniðganga meö þeim hætti
sem meirihlutinn gerði umsagnir
vísindamanna. Minnti Sigurður á
aö starfsleyfi kisiljárnversins á
Grundartanga væri hið fyrsta
sinnar tegundar samkvæmt
reglugerö sem Magnús Kjartans-
son setti sem iðnaðarráöherra.
Starfsleyfi þetta væri þvl
fordæmi, prófsteinn, og hefði
áhrif á framtiðarákvarðanir f
þessum efnum.
Vitnað i simtal
Magnús Torfi ólafsson, forseti
deildarinnar, vitnaöi til 44. gr.
þingskapa þar sem segir að þing-
menn verði að óska frestunar
mála sama dag og dagskrá er
samin.
Ingólfur Jónsson, formaöur
iðnaðarnefndar, vitnaöi til
sfmtals viö Hrafn Friðriksson
forstöðumann heilbrigðiseftirlits-
ins.en Hrafn hefði óskaö eftir þvf
að álit heilbrigðiseftirlitsins yröi
trúnaðarmál. Af hverju? Jú,
vegna þess aö Hrafn teldi aö unnt
væri að misnota plaggið og sffta
úr samhengi og væri slfkt málinu
ekki til góös. Hrafn hefði svarað
þvf játandi aö starfsleyfiö væri f
samræmi við álit heilbrigöiseftir-
litsins og haföi Ingólfur eftir
alþingismenn eiga rétt á þvl að
sjá álitið, og það er iðnaðarnefnd
til háborinnar skammar að
afgreiða áiitið án þess að hafa
kynnt sér afstöðu heilbrigðis-
eftirlitsins. Skoraði Lúðvik á
forseta aðhann beitti sér fyrir þvf
mál án þess aö kynna sér forsend-
ur þeirra. Þessi vinnubrögð eru
fyrir neðan allar heffur eftir þá
reynslu sem fengist hefur hér á
landi vegna mengunarvarna
kísiliðjunnar og álversins.
Rakti Sigurður viðskipti stjórn-
Sigurður Magnús
Magnússon Torfi ólafsson
Ingólfur
Jónsson
Þórarinn
Þórarinsson
Ingvar
Gislason
Benedikt
Gröndal
Hrafni aö hann væri ánægður með
starfsleyfið.
Ingólfur sagöi aö starfsmenn
heilbrigðiseftirlitsins vildu
tfýggja mengunarvarnir sem
best, en þeir vildu ekki fara út I
öfgar.
Hann skýrði frá þvf, að enginn
annar iðnaðarnefndarmaður en
Sigurður Magnússon heföi óskað
eftir skýrsfu HER. Hefði Siguröur
fengið álitið um morguninn sem
trúnaðarmál skv. beiöni Hrafns.
Það er fjarstæða, sagöi Ingólfur,
að fara nú fram á að taka málið út
af dagskrá.
Að beita bolabrögðum
Lúðvlk Jósepssonkvaö ummæli
forseta hafa komiö sér á óvart,
þau bentu til þess að hann væri
lftt kunnugur starfsvenjum
alþingis. Hér er um það að ræða
að þingmaður óskar eftir þvi aö
umræðu verði frestað þar sem
nefndaráfit eru ekki komin fram,
enda hafi komið fram um
hádegisbifið þýðingarmikif gögn I
málinu. Neitun forseta er brot á
öllum þingregfum. Tugir eða
hundruð dæma eru um þaö að
málum hafi veriö frestað sam-
dægurs aðbeiðni þingmanna. Það
verður að gera nýjar kröfur um
gerð og útbýtingu dagskrár
þingsins ef á aö beita bolabrögð-
um eins og forseti er að vitna til,
og ég beini þvl til rikisstjórnar-
innar aö þaö mun ekki greiða
fyrir frekari umræðum um málið
aö beita sllkum aðferöum.
Þetta mál hefur legiö hjá iðn-
aöanefnd I tvo og hálfan mánuð
vegna þess að átök hafa verið um
skilyrði fyrir starfsleyfi handa
verksmiðjunni. Nú er starfsleyfiö
veitt, en þingmenn eiga
heimtingu á þvl að fá aö vita hvaö
stöövaði máliö svo langan tlma.
Dettur nokkrum I hug að þaö sé
frambærileg ástæöa að embættis-
maður neiti alþingi um slikar
skýrslur? Alþingi má ekki láta
bjóða sér slika forsmán. Allir
Lúðvik
Jósepsson
að umræðunni yrði frestað I stað
þess að þjösna málinu I gegn og
brjóta venjulegar þingreglur.
Magnús Torfi ólafsson vlsaði á
bug ásökunum um þekkingarleysi
á þingvenjum. Þaö hefði veriö á
vitorði þingmanna allra að málið
yrði á dagskrá á fimmtudag
þegar daginn áður, miðvikudag.
Um það þarf þjóðin að
vita
Jónas Arnason sagði að ræða
Ingólfs Jónssonar væri I rauninni
söguleg, hann hefði vitnaö I
slmtal viömann útilbæsem hefði
sagt aö ákveöin skýrsla yröi að
vera trúnaðarmál, þvl annars
væri hætta á þvi, aö efnisatriði
hennar yröu slitin úr samhengi!
Eg hef aldrei heyrt jafnfáránlega
yfirlýsingu úr þessum ræðustól,
sagði Jónas. Sllk „rök” mætti
nota um öll plögg sem þingmenn
fengju. Jónas sagöi þaö argasta
hneyksli að frétta af að enginn
annar nefndarmaöur I iðnaðar-
nefnd en Sigurður Magnússon
hefði óskaö eftir margnefndri
skýrslu; þeir heföu skrifað undir
meirihlutaálit án þess að kynna
sér máliö.
Jónas sagðist vona að Magnús
Torfi sæi að sér; gerði hann þaö
ekki yröi hann sekur um hneyksli.
Sigurður Magnússon sagði
efnislega á þessa lgiö: Þaö er eins
gott að þjóðin fái að vita hvers-
konar vinnubrögö eru tiðkuð hér á
alþingi þegar þingmenn afgreiða
valda við heilbrigðiseftirlit vegna
kröfugeröar þess um
mengunarvarnir þessara fyrir-
tækja, m.a. er alþingi hefði
samþykkt stækkun álversins I
blóra viö óskir HER. Aðvaranir
vlsindamanna voru fótum
troðnar.
Þá vitnaöi Sigurður til starfs-
leyfis annars vegar og álitsgerðar
HER hins vegar, þar sem I starfs-
leyfinu væru gerðar miklu minni
kröfur ef um bilanir hreinsitækja
yrði að ræða en gerð hefði verið
tillaga um af HER.
Magnús Torfi ólafssonsagði að
hvaö sem athugasemdum liði
færu fram umræöur um
framkomin álit strax, en umræðu
yröi síðan frestað til morgun-
dagsins.
Þetta mun minnihlutinn
ekki þola
Lúðvlk Jósepsson vitnaði til 17.
greinar þingskapæen þar segir að
álitum nefnda skuli dreift á þing-
fundum og þau slöan ekki rædd
fyrr er. aö liðinni einni nóttu frá
útbýtingu þeirra. Vitað væri aö
iðnaðarnefnd hefði lokiö störfum
fyrir nokkrum klukkutimum,
nefndarálit ekki komiö fram, og
tilsettur frestur ekki liðinn. Þess
vegna væri fráleitt að hafna þvl
að taka máliö út af dagskrá. Hér
eru gerðar tilraunir til þess aö
brjóta þingsköp, sagði Lúðvlk.
Hvaö kemur Magnúsi Torfa til eð
brjóta margra ára þinghefö um
frestun mála ef óskir koma fram?
Skoraði Lúðvik á forseta að nefna
dæmi um að sllkum beiðnum
þingmanna heföi verið neitaö.
Meirihluti þingsins má ekki
gera sér vonir um að minnihlut-
inn þoli það að brotnar séu á
mönnum viðteknar reglur; það
mun ekki flýta fyrir afgreiöslu
málsins.
Jónas
Arnason
þingsjé
Frávik i
tveimur atriðum
Matthlas Bjarnason sagði að I
tveimur atriöum hefði veriö vikiö
frá óskum HER við veitingu
starfsleyfis. 1 fyrsta lagi aö þvl er
varöar bilunartímann. Upphaf-
legar tillögur HER um að loka
fyrir rafmagn til verksmiðjunnar
eftir klukkustund frá bilun
hreinsitækja hefðu verið meö öllu
óraunhæfar. Þá heföi HER I upp-
hafi aðeins miöað starfsleyfið við
einn ofn, en sllkt væri einnig
óframkvæmanlegt; annaö hvort
var að leyfa báða ofnana strax
eða hafna leyfinu, sagði Matthlas
Bjarnason.
Hann kvaðst enga ástæðu sjá til
þess aö halda I það aö mál þetta
væri trúnaðarmál.
Að treysta fræðimönn-
um.
Benedikt Gröndal kvaðst að
vfsu hafa skrifað undir nefndar-
álit meirihlutans án þess að hafa
séð álit HER, en hann heföi þó á
nefndarfundum og I einkaviðtöl-
um viö forráðamenn HER kynnt
sér efnisatriöi málsins áöur en
hann skrifaði undir. Hann sagðist
ekki vilja blanda sér I deilurnar
um þingsköp.
Þórarinn Þórarinsson (F)
kvaðst hafa skrifaö undir áöur en
starfsleyfið kom vegna þess að
hann heföi treyst á að tillögum
fræðimanna yrði hlýtt. Sagöist
þingmaðurinn litla þekkingu hafa
á heilbrigðisvörnum við verk-
smiðjur.
Jónas Arnason spurði hvort
Ingólfur Jónsson væri hæfur til
Framhald á 14. siðu
Tillaga þingmanna
Alþýðubandalagsins
Fleiri fyrir-
tæki greiði
landsútsvar
Þingmenn Alþýðubanda-
lagsins I efrideild, Ragnar
Arnalds, Geir Gunnarsson,
Helgi F. Seljan og Stefán
Jónsson flytja frumvarp til
laga sem gerir ráð fyrir
fjölgun þeirra fyrirtækja
sem bera landsútsvar.
I frumvarpinu eru talin
þessi fyrirtæki:
Vátryggingafélög
Flugfélög
Eimskipafélag íslands
Hafskip hf
Sölumiðstöö hraðfrysti-
húsanna.
Sölusamband fslenskra fisk-
framleiðenda.
Innkaupadeild LIO
Ferðaskrifstofur
Samband islenskra sam-
vinnufélaga.
Snemma i janúarmánuði s.I.
sneri Markús B. Þorgeirsson,
skipstjöri sér bréflega til rikis-
saksóknara og skýrði honum frá
þvi að þegar hann var skipverji
á einu skipa Eimskipafélags ts-
lands i septembermánuði 1974,
þá hafi einn starfsmanna Eim-
skipafélagsins snúið sér til sln
um borð I skipinu, afhent sér
eyðublað frá sendiráði Banda-
rikjanna á tslandi með ýmsum
spurningum, og þess veriö kraf-
ist að Markús sem skipverji hjá
Markús greinir frá þvi, að
þarna hafi hann verið krafinn
svara um ýmis einkamál sin,svo
og um pólitiskar skoðanir.
í bréfi sinu til saksóknara
lýsir Markús þeirri skoðun sinni
að með þessu athæfi hafi verið
rofin friðhelgi sins einkalifs og
brotið gegn 66. grein stjórnar-
skrárinnar.
1 erindi sinu til rikissaksókn-
ara fer Markús þess á leit að
fram veröi látin fara opinber
rannsókn vegna þessa athæfis á
vegum bandariska sendiráðsins,
svo og á hlut forsvarsmanna
Eimskipafélagsins eða starfs-
manna þess. Krafðist Markús
þess.aðþeir sem sekir reyndust
yrðu látnir sæta refsingu.
Markúsi hefur nú borist svar
frá embætti rikissaksóknara og
er málaleitan hans synjað og
segir þar að af „ákæruvaldsins
hálfu þykja eigi efni til aögerða i
máli þessu.”
Markús vill hins vegar ekki
una slikri niðurstöðu og hefur nú
I hyggju aö höfða einkamál gegn
viðkomandi aðilum.
Þá skal tekið fram hér, að það
var missagt i Þjóðviljanum
þann 27. mars s.l. i frásögn af
réttarhöldum i Mánafossmál-
inu, aö Markús Þorgeirsson hafi
fyrir réttinum haldið þvi fram,
að skipið hafi hailast á snarpri
beygju sem tekin hafi verið er
skipverjar voru að varpa út
spira.
Markús B. Þorgeirsson.
Sllku hefur Markús aldrei
haldið fram hvorki fyrir rétti
eða annars staðar, og byggðist
þessi missögn Þjóðviljans á öðr-
um og ótraustum heimildum.
Saksóknari neitar
opinberri rannsókn
Eimskip svaraði þessum
spurningum.