Þjóðviljinn - 28.06.1977, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 28. júnl 1977 ÞJÓUVILJINN — SIÐA 5 .
Sá spánverji, sem klífur tinda
fjallanna á milli Frakklands og
Spánar, þar sem hann heimsótti
áöur fjallkonu sins frelsis á flótta
eöa viö aö smygla vopnum gegn
francostjórninni, sér nú evrópskt
lýöræöi á alla vegu eftir erfiöa
kosningagöngu. En þrátt fyrir
mikiö útsýni, er framtíöin samt
hulin móöu úr illa reknum verk-
smiöjum, og úrræöin eru enn þá I
Bonn og Washington. Morgunbæn
stjórnarinnar á hásléttunni
verður eitthvaö á þessa leiö,
þegar hún kemur úr konungs-
höllinni: „Ó, ljúfi kani, Ilknaöu
mér, og leiddu mig svo á réttan
veg Nato ..."
Andlaus barátta
Kosningabaráttu flokkanna
lauk á miönætti daginn fyrir
kosningarnar 15. júni. Hún haföi
veriö feykilega andlaus og einlit,
gersamlega laus viö stefnuskrár,
úrbætur, hugsjónir og átök milli
flokka. Hins vegar var hún rlk af
persónudýrkun — þaö var öllum
flokkum sammerkt, eins og þeir
væru fæddir af Franco nýkomn-
um úr svitakremsverksmiöju —
og allir forustumenn lofsungu
lýöfrelsiö.
Einistjórnmálaflokkurinn, sem
haföi nokkurn veginn skipulagt
„prógram” var Sósíaliski verka-
mannaflokkurinn undir forystu
hins unga Felipe Gonzalez, en þaö
Carillo og Dolores Ibarruri; hún fékk ekki aö kjósa sjálf, en var kosin á þing.
eygðu Evrópu
Þeir
var yfirleitt ekki rætt á framboðs-
fundum. Þaö er siður stjórnmála-
manna aö koma fram viö kjós-
endur, eins og þeir væru van-
gefnir, og ávarpa þá aðeins með
kjörorðum, hrósa þjóðinni fyrir
„hvaðhún er góð”, og heita henni
svo í lokin eitthvað á borö viö
sjálfvirka þvottavél. Auðvitaö
var smjaðrað óskaplega fyrir
konum líkt og þær heföu allar orö-
ið að vændiskonum á kvennaár-
inu. En eftir kosningar á almenn-
ingursiðan að „bjarga þjóðinni”,
biðja um sanngjarnara kaup, slá
ný persónumet viö framleiösluna,
fá alþýöuna til að gera „félags-
sáttmála”, það er —hætta stétta-
baráttu og leyfa auðstéttunum að
una sér við eignagleðina”.
Kosningasvindl
Stórblöö Evrópu hafa hrópaö
hátt um, hvaö kosningarnar voru
frjálsar og meö miklu evrópu-
sniöi, þótt tæpar tvær miljónir
spænskra verkamanna vinni fyrir
hag og gjaldeyri sinnar ástkæru
fósturmoldar l útlöndum og hafi
ekki fengiö aö kjósa, enda er þaö
ekki hægt i spænskum sendi-
ráöum. Farið var á sama hátt
með sjómenn. Eftir þvl sem ég
hef komist næst, hefur tæp hálf
miljón sjó- og farmanna dvaliö
utan kjörstaöar á kosningadag,
og þvi ekki getaö kosiö. A Spáni,
eins og 1 öörum löndum, er litiö
fengist um sjómenn, minna en
aðrar stéttir, bæði af hægri- og
vinstriöflunum. Sjómaður er
maöur, sem er fullur i landi og
býr einhvers staöar ikytru annaö
hvort i kjallara eöa uppi á hana-
bjálka. Hans er sjaldan getiö,
þegar f jallaö er um stéttabaráttu,
enda viröist Marx hafa
steingleymt honum i lærdóms-
verkum sinum; og uppreisnir á
skipum eru söguefni i sjó-
ræningjabækur.
Þött ekki væru upp talin önnur
kosningasvik en þessi, nægði þaö
til sönnunar um, aö kosningarnar
voruhvorkialmennar né frjálsar.
Ofan á þetta má bæta, að fjöl-
margir flokkar til vinstri viö
kommúnista voru bannaöir, fólk
hvarf meö dularfullum hætti af
kjörskrá og þvi meinað aö kjósa.
Hins vegar fór spænskt frelsi
fram úr þvi evrópska i einu til-
efni. „La Pasionaria”, fyrrum
leiötogi Kommúnistafloks
Spánar, sem dvalið haföii útlegö i
Mœkvu, var hvorki á þjóðskrá né
kjörskrá. Hún fékk ekki aö kjósa
af þeim sökum, en hins vegar gat
hún boðið sig fram og var kosin á
þing. Ég hef spurt lögfrótt fólk til
hægri og vinstri, hvort þannig
framboð sé samkvæmt spænsk-
um lögum, og fengið aðeins eitt
svar: „La Pasionaria er sögu-
fræg persóna”. Auövitaö fengu
sigaunar ekki aö kjósa. Sé spurt
um rétt þeirra er rekið upp stór
augu. Þaö er langt frá þvi aö
lýðræöi hafi veriö komiö á.
Spænskir valdamenn skilja ekki
algert lýöræöi eöa mannréttindi.
Vinstrisinnar eru þar engu betri
Guðbergur
Bergsson
skrifar
frá Spáni
en hægrimenn, heldur aöeins
hræsnisfyllri og bóklæröari. Hægt
er aö fá hiö sprenglæröa svar i
herbúöum sósialista eöa
kommúnista: Marx minntist
aldrei á sigauna.
✓
Utkoman
Talningu atkvæöa er ekki lokiö.
Égsagöi i síöustu grein, aö Spánn
væri sósialiskur. Þaö reyndist
rétt. Aö visu fékk miðflokka-
samsteypan flest atkvæði. En
Sósialiski verkamannaflokkurinn
er langstærsti flokkurinn og heil-
steyptasti, og hann hefði eflaust
fengiö hreinan meirihluta í
kosningunum, heföu sjómenn og
verkamenn erlendis fengiö aö
kjósa. Sigur hans heföi veriö
studdur af Alþýöusósialistum —
en báöir flokkarnir eru I Alþjóöa-
sambandi sósialista —• og hinum
flöktandi Kommúnistaflokki
Spánar, undir stjórn Carrillos, og
Sameiningarflokki sósialista i
Katalóniu.
Mesta afhroö báru Alþýöu-
bandalagsmenn, hinir háhægri-
sinnuðu fyrrverandi ráðherrar i
ýmsum stjórnum Francos.
Kommúnistaflokkur Spánar
undir stjórn Carrillos kemur
veikur út úr kosningunum miöaö
viö þá glfurlegu auglýsingu, sem
Carrillo hefur fengiö i blööum og
timaritum. Aö minu viti hefur
Carrillo orðiö auglýsinga-
skruminu aö bráö - en ekki and-
kommúnisma — eins og Cunhal á
byltingardögunum i Portúgal.
Carrillo var gefiö tækifæri til aö
útskýra málstað sinn I öllum
blööum, og hann spuröur ráöa og
álitsum næstum allt milli himins
og jarðar, eins og hann væri ein-
hver marxisk véfrétt (fjöldi
marxista og kommúnista er hald-
inn þeirri flónsku i framkomu
sinni viö fólk, aö þeir séu ein-
hverjir alvitrir spekingar og
skortir það litillæti, sem er aöals-
merki allra manna), og Carrillo
talaöi viöstööulaust — og oftast af
sér i lokin, eins og háttur er mál-
gefinna manna.
Bilagrin
Fundir kommúnista voru þeir
fjölmennustu i kosninga-
baráttunni. Flokknum tókst hvaö
eftirannaö aö fá yfir tvö hundruö
þúsund manns á fund, þegar aöra
fundi sóttu aöeins þrjú eöa sex
þúsund, þegar best lét. Flokk-
urinn hlaut þess vegna þaö
goösögulega frægöarorö, aö hann
væri best skipulagöi flokkur
landsins, sem er fjarri lagi, enda
er oft ruglað saman pólitiskri
hlýöni og raunverulegum póli-
tiskum þroska. Fólk þyrptist á
fundina af heilbrigðri forvitni og
löngun til að sjá hina leyndar-
dómsfullu La Pasionaria, sem
mætti sjaldan „af öryggis-
ástæöum”. Fýluferðirnar fylltu
fundarmenn vonbrigðum og oft
heyrðust þau ummæli, ,,aö alltaf
séu kommúnistar eins: ekki hægt
að treysta orðum þeirra”.
Sannleikurinn varöandi fjarvist
La Pasionaria, „hetjunnar frá
borgarastyrjöldinni” var hins
vegar sá, að leiðtogi rúmenska
kommúnistaflokksins haföi gefiö
Carrillo brynvaröa bifreiö búna
öllum tækjum, stóran og gamlan
bil af Bjúikgerö, ameriskan
dýrgrip. En billinn hafði þá ein-
kennilegu náttúru, að hann bilaöi
jafnani öllum feröum. La Pasion-
aria sat þess vegna teppt i honum
og brynvarin, fjarri þeim sem
biöu hennar i ofvæni. Aö lokum
gafst Carrillo upp á Bjúiknum og
keypti sér litinn Seat af „alþýö-
legri gerö”. Bjúikdrekinn er
talinn eiga sinn þátt i fylgisleysi
flokksins og er nú jafn frægur og
Rq^lsinn hans Francos.
Kommúnistar
1 fréttum af úrslitum kosning-
anna —úrslitatölur hafa ekki enn
verið birtar — er slengt saman
Kommúnistaflokki Spánar, flokki
Carrilos og Sameiningarflokki
sósialista i Katlóniu, og
kommúnistar taldir hafa fengið
19 þingsæti. Þetta er villandi og
gert til aö „einfalda hlutina”.
Fréttaskýrendur hafa tilhneig-
ingu til slikrar einföldunar, þegar
þeir þykjast vera gæddir ein-
hverri „heildarsýn”, sem er ekki
til, enda er lifiö — og þá
stjórnmálin um leiö — byggt á
atriðum, sem eru hvort tveggja i
senn einföld og afar margbrotin.
A Spáni eru eitthvaö um tólf
kom m ún is ta f 1 ok ka r og
hreyfingar. Flokka þessa greinir
áum margt, einkum um túlkun á
hinu „lýöræöislega miöstjórnar-
valdi” samkvæmt kenningum
Lenins.
Ein höfuömistök flokks Carillos
voru þau aö láta fyrrverandi
útlaga skipa efstu sætin á fram-
boöslistunum, fólk, sem hefur
dvaliö i útlegö fjarri Spáni i rúm
þrjátiu ár, og þekkja þess vegna
ekki vandamálin af beinni
snertingu viö þau. Nærvera
útlaganna minnti of mikiö á
hörmungar borgarastyrjaldar-
innar. Allir flokkar, aörir en
kommúnistar og francosinnar,
sem guldu svipaö afhroð i
kosningunum og kommúnistar,
létu ekki eftirlegukindur frá
borgarastyrjöldinni vera i
framboði. (Sósialiski verka-
mannaflokkurinn (sá sögulegi),
sem hafði eingöngu útlaga i fram-
boði, þurrkaðist út.) Meðalaldur
frambjóðenda kommúnista er
miklu hærri en meöalaldur fram-
bjóöenda hinna flokkanna.
Raunverulega ættu þeir flestir
heima i öldungadeildinni fyrir
aldurs sakir, þótt flokkurinn hafi
ekki unniö þar neitt sæti. Hins
vegar unnu stalinistar þar sitt
eina sæti.
Æska og elli
Umbætur koma jafnan frá
æskunni en ekki ellinni, en æskan
er jafnan hikandi við aö ryðja
ellinni frá, vegna „reynslu
hennar”, sem er ekkert nema
goðsögn. Þaö kom I ljós i þessum
kosningum, aö hiö sigilda
byltingarhéraö, Astúria meö
námumönnunum sinum, er ekki
lengurbyltingarsinnaö meö sama
hætti og áöur, þegar meöalaldur
námumanna var rúm þrjátiu ár.
Meðalaldurinn hefur hækkaö og
byltingarþörfin og andinn þar af
jeiðandi lækkað. Ein skýringin á
eölisbundnu afturhaldi nútimans
er hinn hái meðalaldur mann-
kynsins. Menn „róast” eölilega
með aldrinum nema hann Ottó
Þorláksson. Heimurinn á eflaust
eftir aö búa við öldungastjórn, ef
heilsugæslan eykst.
Hinn rúmlega þritugi Felipe
Gonzalez, formaöur Sósialiska
verkamannaflokksins, var sigur-
vegarinn i kosningunum, þótt
Suarez hafi unniö þær. Flokkur
Suarez, Lýöræöislegi miöflokk-
urinn, mun eflaust breytast i
sósialdemókrataflokk og reyna
þannig að virina fylgi af sósial-
istum. Þá fyrst mun reyna á
sósialista, sem gættu sin aö vera
ekki meö nein stórloforö i
kosningabaráttunni. Flokkar
falla oftast á loforöum og þvi, aö
leyfa ekki almenningi að taka
virkan þátt i stjórnmálum og
eigin málum. Stjórnmálamenn
ættu að leiöbina i staö þess að
stjórna. Almenningur veit ævin-
lega sinu viti, þótt þaö nái ekki til
BA-prófs.
(Millifyrirsagnir eru Þjóðvilj-
ans).
• Blikkiðjan
Ásgaröi 1, Garðabæ
önnumst þakrennusmiði og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmíði.
Gerum föst verðtilboð