Þjóðviljinn - 03.01.1978, Blaðsíða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 3. janúar 1978
Þriöjudagur 3. janúar 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
1 hvert skipti sem dhapp veröur
vegna hafnleysu bæjanna Stokks-
eyrar og Eyrarbakka vakna meö-
al almennings umræöur um hina
langþráöu brú yfir ölfusárósa,
sem myndi gerbreyta allri aö-
stööu þessara bæja, svo og Sel-
fyssinga og annarra ibúa á Suöur.
landsundirlendi. Þaö er alger
misskilningur aö brú yfir ölfus-
' árósa þjóniaöeins Eyrarbakka og
Stokkseyri. Hún er raunar for-
senda þess aö Þorlákshöfn veröi
sú höfn fyrirSuöurland sem til er
ætlast.
Spyrja má sem svo hvort þaö
geti munaö öllu aö aka þá 56 km.
sem núverandi vegur á milli Þor-
lákshafnar og Eyrarbakka er, i
stað 12—15 km. sem vegurinn
veröur þegar brúin er komin á
Olfusárósa. I sjálfu sér breytir
munurinn á vegalengd ekki öllu
máli, heldur hitt, aö núverandi
vegur frá Þorlákshöfn til Hvera-
geröis er meö þeim endemum lé-
legur aö stóran hluta vertföar er
hann lokaöur vegna þungatak-
markana og þaö hefur oft komiö
fyriroger raunar oröiö algengt aö
bilar sem aka fiski frá Þorláks-
höfn til Stokkseyrar eöa Eyrar-
bakka veröi aö aka Þrengslaveg
frá Þorlákshöfn og siöan austur
yfir Hellisheiði vegna þess aö
vegurinn uppi Hverageröi er
lokaður. Sama gildir þá meö aöra
þungaflutninga frá Þorlákshöfn
um Suðurlandsundirlendi.
Þaö er þvi ekki aö furöa, þótt
ibúar við suðurströndina séu
orönir langeygir eftir þvi aö haf-
istveröi handa um brúargerð yfir
ölfusárósa. En núverandi sam-
gönguráöherra Halldór E. Sig-
urðsson hefur svaraö þvi til, aö
brúargerö yfir ósinn sé ekki á
dagskrá fyrr en brúargerö yfir
Borgarfjörö sé lokiö, sem áætiaö
eraö veröiáriö 1979. Sjálfsagt má
styöja þaö rökum, aö frá þjdö-
hagslegu sjónarmiöi beri aö blöa
með brúarframkvæmdir yfir
Olfusárós þar til Borgarfjaröar-
brúarsmiöinni er lokiö, þar sem
nota veröi sömu tækni og tæki,
auksérhæfös mannskaps viö bæöi
verkin. En á móti koma lika þau
rök, aö hvaö eftir annað veröi
stórskaöar á bátum á Eyrar-
bakka og Stokkseyri vegna þess
aö bátar leggja þar upp I staö
þess aö leggja upp I Þorlákshöfn,
sem gert væri ef brúin yfir ósinn
væri komin. Ariö 1975 eyöilögöust
3 bátar á Eyrarbakka og á dög-
unum 4 bátar i Stokkseyrarhöfn,
samtals 7 bátar, og nemur þetta
tjón nokkur hundruö miljónum I
beinu tjóni vegna skemmda á
bátunum, auk þess sem þetta
veldur afla-og atvinnulegu tjdni,
fráift
Loftmynd af ölfusárósum. Þaö er svo sem ekki breytt biliö sem brúa þarf hjá óseyrarnesi, en nógu langt samt til þess aö engln loforö fást
frá ráöamönnum um það hvenær hafist verður handa um brúarsmíöina. —
sem erfitt er aö meta. Þvi veröur
þaö spurning hvort er hagkvæm-
ara frá þjóðhagslegu sjónarmiöi
aö bíöa meö brúargeröina þar til
Borgarfjaröarbrúarsmíöinni er
lokið, hefjast handa strax, til aö
forðast frekari tjón á bátum i
höfnum Eyrarbakka og Stokks.-
eyrar. Fróöir menn telja víst aö
ef hafist heföi veriö handa um
byggingu brúar yfirósinn um leiö
og hafist var handa um byggingu
landshafnar i Þorlákshöfn, hefði
brúin kostaö minna i krónum tal-
iö en nemur þvi tjóni sem orðið
hefur á bátum i hafnleysunni á
Stokkseyri og Eyrarbakka á þeim
árum sem liðin eru slöan byrjað
var á hafnargeröinni I Þorláks-
höfn.
1 öllu þessu máli er þó eitt
ákveöiö: brúin kemur, um þaö eru
allir sammála, spurningin er
bara hvenær. Og nú hefur þetta
mál blossaö upp enn á ný eftir
óhappið sem varð á Stokkseyri á
dögunum, þegar stórstreymisflóð
færöi 4 báta þar á land upp meö
þeim afleiöingum aö þeir eru
a.m.k. þrir taldir ónýtir. Til aö
heyra hljóö i fólki á Eyrarbakka
og Stokkseyri um þetta mál fór
blaöamaður frá Þjóöviljanum
austur og ræddi viö nokkra aöila á
staðnum og fara þau viðtöl hér á
eftir. —S.dór
Nú duga ekki loforðin lengur
segir Frímann Sigurösson á Stokkseyri
„Sjálfsagt hafa menn aliö meö
sér drauma um brú yfir ölfusár-
ósa allt siöan þar var ferjustaöur,
aö Óseyrarnesi, oglangt er oröiö
siöan menn fóru aö telja brúar-
gerö þar mikiö nauösynjamál. Og
svo 1956 komst brú yfir ósinn inná
brúarlög, en slöan hefur ekkert
gerst, nema loforöin ein, en nú
duga þau ekki lengur”, sagöi Frl-
mann Sigurösson á Stokkseyri, er
viö ræddum viö hann um brú yfir
ölfusárósa.
„Allt frá þvi aö Þorlákshöfn
varö landshöfn, og ljóst var aö
hvorki hér á Stokkseyri né á
Eyrarbakka yrðu byggöar viöun-
andi hafnir, hefur krafan um brú
yfir ölfusárdsa oröiö háværari og
ég þori aö fullyrða aö nú i nokkur
ár hefur þetta veriö mál málanna
fyrirokkur, sem og Eyrbekkinga.
Meðan brúin ekki kemur eykst si-
fellt sú hætta aö fólk flytji héöan
burt, einkum sjómenn meö slnar
fjölskyldur, en um leiö og brúin
yfir ósinn er komin hverfur þessi
hætta og ekki bara þaö, heldur
aukast möguleikar fyrir veru-
legri fólksfjölgun á Stokkseyri og
Eyrarbakka, þar sem möguleikar
fyrir iönað myndi aukast veru-
lega meö tilkomu brúarinnar.
Ekki bara fyrir Eyrar-
bakka og Stokkseyri
„Og menn mega heldur ekki
gleyma þvl að brú yfir ölfusárósa
er ekki bara fyrir Stokkseyri og
Eyrarbakka. Hér er um mikla
samgöngubót aö ræða fyrir allt
Suöurlandsundirlendiö. Nú eiga
til að mynda Selfyssingar oröiö
hlut I togara og til hvers er aö
eiga hlut I togara ef aflinn er ekki
nýttur á staönum. Meö brú yfir
ósinn myndu hinir dýru og erfiöu
fiskflutningar frá Þorlákshöfn
veröa leikur einn, enda vega-
lengdin til Eyrarbakka, Stokks-
eyrar og Selfoss ekki nema brot
af þvl sem hún er nú eftir aö brúin
væri komin. Þá yröi brúin einnig
mikil samgöngubót fyrir upp-
sveitir Arnessýslu.
Hin tíöu tjón
Hin miklu tjón, sem uröu á bát-
um á Eyrarbakka 1975 og svo hér
á Stokkseyri á dögunum hafa aö
sjálfsögöu oröiö til þess aö menn
hafa enn hert róðurinn fyrir þvi
aö brúin veröi byggö. Og þaö er
alveg ljóst, aö á meðan bátar
reyna aö leggja hér upp, þá má
búast viö svona tjónum. Þaö er
ekki fyrr en þeir nota Þorlákshöfn
eingöngu, sem hættá á þeim
hverfur og þvl er brú yfir ósinn
eina raunhæfa úrbótin í þessu
máli.
Mér finnst og hefur fundist þaö
nokkuö lengi aö menn hér um
slóöir hafi ekki fylgt þessu máli
nógu fast eftir. Sjálfsagt þættum
viö heldur slakur „þrýstihópur”.
Þaö er helst þegar oröiö hafa
stórtjón aö málið hreyfist eitt-
hvaö, og tjóniö hér á dögunum
Frfmann Sigurðsson
hefur oröiö til þess aö menn eru
nú aö ræöa þetta mál af miklum
þunga. Mér þykir einsýnt aö ekki
veröi komist hjá þvl aö halda
borgarafundi um máliö bæöi á
Stokkseyri og Eyrarbakka til aö
fylgja þvl eftir, enda þykir mönn-
um nú mælirinn vera oröinn full-
ur eftir siöasta tjón hér.
Þarfari en Borgarfjarðar-
brúin
Þeg.ar bygging Borgarfjaröar-
brúarinnar hófst komst töluvert
rót á málið hér, enda þótti okkur
og þykir enn sem brú yfir
ölfusárósa sé þýöingarmeiri en
brúyfir Borgarfjörö, þar sem brú
yfir ölfusárósa þjónar undir-
stööuatvinnuvegi þjóöarinnar, út-
gerö og fiskvimlslu. En héöan af
veröur þessu ekki breytt og þvi
ekki um annað að gera fyrir okk-
ur en heröa róöurinn fyrir þvl aö
bygging brúar yfir ósinn hefjist
sem fyrst. Þaö er uppá llf og
dauöa fyrir þorpin hér, aö hafist
veröi handa við brúarfram-
kvæmdir yfir ósinn sem allra
fyrst. -S.dór.
Við tökum alltaf vissa áhættu
með því aö koma hér inn, segir Ragnar
Jónsson skipstjóri á Eyrarbakka
Menn eru sammáia um þaö, á
Eyrarbakka og Stokkseyri aö
mikil hætta sé á að sjómenn þess-
ara staöa flytjist á brott, og þá til
Þorlákshafnar, eftir aö hin ágæta
höfn kom þar og menn þurfa aö
aka yfir 100 km. fram og til baka
ef þeir leggja uppi Þorlákshöfn en
vilja skreppa heim til sin ef þeir
búa á Bakkanum eöa Stokkseyri.
Viö heimsóttum Ragnar Jónsson
skipstjóra á Skálavik, en hann
býr meö fjölskyldu sinni á Eyrar-
bakka og spurðum hann um þessi
mál.
Sjómenn óánægðir
„Það fer ekkertá milli mála, aö
hætta er á þessu meðan brú yfir
ölfusárós kemur ekki: Það er
vissulega þreytandi að þurfa að
aka á annað hundrað kilómetra til
að skreppa heim til sln, auk þess
sem það kemur oft fyrir á vetrar-
vertið að ófært er fyrir fólksbila
þá leið sem fara þarf. Það er þvi
ólikt þægilegra fyrir menn að
hafa búsetu i Þorlákshöfn. Hins-
vegar væri það ekkert mál aö
skreppa heim frá Þorlákshöfn ef
leiðin er ekki nema 12-16 km. eins
og hún yrði ef brú kæmi á ósinn.
Nú, að landa hér er alltaf viss
áhætta. Einkum er þaö áhættu-
samt yfir veturinn, vegna þess að
mjög mikil hætta er á að bátar
lokist hér inni. Ég man eftir einu
dæmi, þar sem við lokuðumst hér
inni i 14 daga á meðan Þorláks-
hafnarbátar réru uppá hvern dag.
Menn gera það ekki á óþörfu að
taka slika áhættu.
Jú, það er rétt, ég varð fyrir
tjóni þegar flóðin miklu komu hér
1975, þá brotnaði bátur sem ég
átti, Skúli fógeti, sem var 23ja
tonna bátur. Og það munaði ekki
miklu aö eins færi um daginn,
þegar óhappið varð á Stokkseyri i
flóðinu, þá rétt sluppum við út,
áður en ósköpin dundu yfir. Þaö
fer ekkert á milli mála að ef bátar
hefðu verið i Eyrarbakkahöfn þá
hefði það sama gerst og á Stokks-
eyri.
Heftir eðlilega
þróun
Þá má og geta annars, en þaö
er að hafnleysan hér á Bakkanum
og á Stokkseyri hefur orðiö til
þess að þessir staðir hafa ekki
fylgt öðrum útgerðarstöðum eftir
hvað varðar þróun I stærð fiski-
skipa. Nú eif menn aftur á móti
gera það og kaupa stóra báta, þá
eru þeir dæmdir til að leggja upp i
Þorlákshöfn og þá komum viö
aftur að þessu vandamáli sem
það er fyrir sjómenn að þurfa aö
aka alla þessa leið, ef þeir þá
komast hana yfir veturinn, til aö
fara heim til sin. Ég segi fyrir
mig og veit að þannig hugsa fleiri,
að maður býr hér enn, aðeins
vegna þess að maður heldur alltaf
i þá von aö brú komi á ósinn. Ég
er alveg vissum það að ef það
yröi úrskurðað að brú kæmi ekki
á ósinn næstu 10 árin eða svo, þá
myndu þessi tvö þorp hérna tæm-
ast af sjómönnum.
— Eru hafnirnar á Stokkseyri
og Eyrarbakka beinlinis hættu-
legar að liggja við?
Það má segja að viö allar
venjulegar aðstæður sé hægt að
liggja inni á Eyrarbakkahöfn, yf-
ir sumarið til aö mynda en yfir
veturinn er það beinlinis hættu-
iegtfyrir stærri báta en svona um
50 tonn, auk þessarar hættu sem
ég nefndi áðan, að þeir komist
ekki út dögum saman. Og á
Stokkseyri er mjög svipaða sögu
að segja.
Jú, það er rétt að skoðanir voru
skiptar um brúarmálið á Eyrar-
bakka fyrir nokkrum árum, með-
an menn héldu i vonina um betri
höfn hér, en þetta hefur breyst, ég
þori aö fullyrða að menn hér eru
alveg einhuga i þessu máli nú-
orðiö. —S.dór
Hægt að byggja brúna á 2 árum
Fyrir rúmum tveimur árum
varð mikið tjón á Eyrarbakka I
stórstraumsflóöi og vondu veðri.
Þrir bátar eyöilögöust I höfninni
þar. Þá átti undirritaður stutt
fréttaviðtal viö Þór Hagalin
sveitarstjóra á Eyrarbakka um
þaö mál og nokkur fleiri og bar
brúarsmiðina yfir ölfusárósa þá
á góma. Viö hittum Þór aftur að
máli I ferð okkar austur á Bakka
á dögunum og spurðum hann
hvort ekkert hefði gerst i þessu
máli siðan 1975, aö allir viður-
kenndu þörfina fyrir brúna.
„Nei, þvi miður það hefur
nákvæmlega ekkert gerst i
málinu, annað en þaö jú, að brúin
yfir ósinn er á tvennan háttkomin
inni kerfið. Það er að hún komst á
brúarlög 1956, sem kunnugt er,
þannig að siöanhefurhún verið til
sem hugtak og viö afgreiðslu
vegaiaga 1977 var breytt skil-
greiningu á Eyrarbakka vegi á
þann hátt að I stað þess aö hann
hefur verið talinn Iiggja frá Sel-
fossi að Eyrarbakka, en eftir
vegalög I977erhann talinn liggja
frá Selfossi til Þorlákshafnar,
sem þýöir að brú verður að koma
á ósinn, leiðin er bein lina yfir
ölfusárós. Þetta er þó I sjálfu sér
ósköp litiö atrið, ennþá að
minnsta kosti.
Of löng bið
Eina svarið sem við höfum
fengið, þegar þess hefur verið
óskað að hafist væri handa um
byggingu brúarinnar er, að þaö
veröi ekki geít fyrr en lokið er
byggingu brúarinnar yfir Borgar-
fjörð. Þaö er ekki fyrr en á árinu
1979 og þóttvitað sé aö byggia má
með sömu
tœkni og
beitt er við
Borgarfjarð-
arbrúna
brúna hér yfir ósinn á tveimur
árum, meðþeirri tækni sem unniö
er með viö Borgarfjarðarbrúna,
ogþvi hægt aö nefna árið 1981 eða
1982 að lokið veröi smiði brúar-
innar, þá tel ég ekki raunhæft að
búast við að brúarsmiðinni yfir
ölfusárós ljúki fyrr en 1983 eða
jafnvel 1984. Og það er of langur
biötimi fyrir okkur. Ég óttast að
bæði Eyrarbakki og Stokkseyri
hafi beðið óbætaniegt tjón með
brottflutningi fólks ef svo lengi
þarf að biða eftir brúnni.
Viö höfum reynt allar leiðir,
sem okkur hefur dottið I hug til að
fá þvi flýtt a framkvæmdir við
brúargerðina hefjist, en allt
kemur fyrir ekki. Það virðist
óhagganlegt að beðið veröi eftir
að Borgarfjarðarbrúnni ljúki.
Þar sem ákveðið hefur verið að
samskonar hönnum og bygg-
ingartækni verði beitt við báöar
þessar brýr, má vissulega bera
það fram meö rökum að þjóð-
hagslega sé hagkvæmt að blða
með brúna yfir ölfusárós þar til
Borgarfjarðarbrúin er búin, en á
móti kemur hitt, að flotinn hér
fyrir austan var forsenda fyrir
byggingu hafnar i Þorlákshöfn,
sem nú er aðeins hálfnýtt fyrir-
tæki, vegna þess að bæöi Eyr-
bekkingar og Stokkseyringar
hafa ekki getaö fylgt öðrum
byggðarlögum i þróun fiskiskipa-
flota sins, vegna þess að brúna
yfir ósinn vantar og þannig
verður þaö þar til brúin kemur.
Hvor brúin átti
að koma á undan?
Vissulega var deilt um það á
sinum tima hvor brúin ætti aö
koma á undan, sú yfir Borgar-
fjörðinn eöa brúin hér yfir ósinn
og það er deilt um þaö enn þann
dag I dag. Ég get alveg fallist á
þaö að brúin yfir Borgarfjörð sé
eðlileg öryggisráöstöfun, gamla
brúin yfir Hvltá er orðin gömul.
En brú yfir Borgarfjörð er þó
aldrei annaö en brú fyrir feröa-
menn og vöruflutninga, sem hæg-
iega er hægt aö annast af sjó. Brú
yfir ölfusárósa þjónar aftur á
móti undirstööuatvinnuvegi þjóö-
arinnar, útgerð og fiskvinnslu og
þvi verða menn aö spyrja sig,
hvor þeirra er nauðsynlegri og þá
um leið hvor þeirra átti að hafa
forgang.
— Hefur alls engu fé verið veitt
til brúargerðar yfir ósinn?
— A vegalögum 1977 var 45
miljónum króna veitt til Eyrar-
bakkavegar og veitt lánsheimild
fyrir 20 miljónum króna I sama
veg. Siöan var okkur hér fyrir
austan falið að taka ákvörðun um
hvernig þessu fé skuli varið.
Litlar 65 milj. kr. eru eins og
dropi i hafið við brúargerð sem
kostar 2 miljarða, þannig aö
þessu fé hefur verið varið til að
setja varanlegt slitlag á Eyrar-
bakkaveg og þvi fé sem til vegar-
ins kemur 1978 verður sennilega
einnig varið til þess, en það munu
vera 50 miljónir kr. auk 20 milj.
kr. lánsheimildar. Og ég á von á
þvi aö fjáíveiting tii þessa vegar
verði svipuö 1979 og 1980. Það er
alveg ljóst að til að hefja fram-
kvæmdir við brúarsmiðina af
alvöru þarf upphæðir af mikið
hærri stærðargráðu, varla undir
500 miljónum króna, og þá bara
til þess aö byrja.
Menn vakna
þegar tjón verða
t hvert skipti sem tjón verða
hér eystra á bátum, vakna menn
annarsstaöar af svefni I þessu
brúarmáli. Aftur á móti er máliö
daglega lifandi bæði hér á Eyrar-
bakka og á Stokkseyri. Og
kannski er þaö orsökin fyrir þvi
hve seint gengur að fá ráðamenn
til að hefja framkvæmdir, hvað
umhverfið sefpr i málinu.nema
Ragnar Júnsson.
bara þegar tjón veröa hér. Nú
hafa orðiö stór tjón meö 2ja ára
millibili hér um slóðir og kannski
það veröi til aö alvara komi loks i
ináliö. Ég held þvi fram að þaö sé
hægt að hefjast handa mun fyrr
en samgönguráðherra segir. Ég
álít aö hægt sé að hef ja hönnunar-
framkvæmdir strax og siðan aö
hefja byggingarframkvæmdir
um leið og stöplamótin losna viö
Borgarf jarðarbrúna. Þannig
mætti flýta framkvæmdum um
ein tvö ár aö minnsta kosti. Og i
fyrravetur sameinuðust sveitar-
félögin i Flóa og ölfusi um
. nefndarskipan, sem á aö vinna aö
brúarmálinu. Þá er Arnessýsla
með sérstaka nefnd i málinu og sú
nefnd hefur sett fram kröfu um aö
farið verði aö eins og ég lýsti hér
að framan. Það er að segja aö um
leiö og tæki losna við Borgar-
fjarðarbrúna veröi þau flutt
hingaö austur og notuð hér.
Halldór E. Sigurðsson hefur
iýst þvi yfir að ekki verði hafist
handa hér fyrr en Borgarfjarðar-
brúnni er lokið. Þessi ummæli
þykja mér bera keim af oröaieik
þannig að ráðamenn vilja hafa
Rætt viö Þór
Hagalín sveitar-
stjóra á
Eyrarbakka
þaö í hendi sér hvenær byrjaö
verður. Þetta segir ekki að endi-
lega verði hafist handa strax og
smiði Borgarfjarðarbrúarinnar
lýkur, heldur aðekki verði hafist
handa fyrr en að henni lokinni, og
spurningin er þvi veröur það
strax og henni iýkur eða ein-
hverntimann siðar? Ég get alveg
fallist á þau rök að nota skuli
sömu tæki og sérhæfðan mann-
skap frá Borgarfjaröarbrúnni við
brúargeröina yfir ölfusárósa, það
væri skakkt að vera með tvö-
faldan útbúnað og mannskap við
8mai beggja brúnna, en ég vil
aö þarna komi keöjuvinna, þann-
igog framkvæmdir hérhefjist um
leiö og tækin til undirstööu-
vinnunnar losna i Borgarfirði. Og
að iokum vil ég taka fram aö
okkur hér finnst aö lágmarkið sé
að ráðamenn timasetji byrjunar-
framkvæmdirnar. Meðan þetta
hangir allt svona i lausu lofti
gerir þaö menn hér órólega og
hættan á að fólk flytji burtu, eykst
með hverju árinu sem liður og
ekkert áþreifanlegt kemur i ljós i
málinu.
—S.dór