Þjóðviljinn - 12.11.1978, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 12. nóvember 1978
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandi: Útgáfufélag ÞjóBviljans
Framkvæmdastjóri: EiBur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Augiýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson.
AfgreiBslustjóri: Filip W. Franksson
BlaBamenn: AlfheiBur Ingadóttir, Einar örn Stefánsson, Erla Sig-
urBardóttir, GuBjón FriBriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. Iþrótta-
fréttamaBur: Asmundur Sverrir Pálsson.
ÞingfréttamaBur: SigurBur G. Tómasson
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Útlit og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson. Sævar GuBbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur, Blaðaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir,
Elias Mar, óskar Albertsson.
SafnvörBur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Rúnar SkarphéBinsson, SigriBur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa : GuBrún GuBvarBardóttir, Jón Asgeir SigurBsson.
AfgreiBsla: GuBmundur Steinsson. Kristtn Pétursdóttir.
Simavarsla: ölöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún BárBardóttir.
HúsmóBir: Jóna SigurBardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Ritstjórn, afgreiBsla og auglýsingar: SlBumúla 6.
Keykjavik, slmi 81333
Prentun: BlaBaprent h.f.
Veruleiki og
yfirskin
• Eftir flokksráðs- og formannafund Sjálfstæðisflokks-
ins á dögunum hefur Morgunblaðið birt langa greinar-
gerð sérstakrar nefndar sem miðstjórn flokksins hafði
skipaðtil að „kanna orsakir úrslita kosninganna í vor"
og fleira þeim skylt.
• í greinargerð þessari er þess m.a. getið að það hafi
komið upp allháværar raddir um að f lokkurinn ætti ekk-
ert málgagn. Þar segir á þá leið/ að Morgunblaðið styðji
að vísu f lokkinn dyggilega í kosningastríði en hneigist þó
æ meir til óháðrar blaðamennsku eins og þar stend-
ur.Ekki þykir höfundum greinargerðarinnar málið
samt það alvarlegt að þeir telji rétt að láta flokkinn
sjálfan koma sér upp dagblaði/ heldur beri að skipu-
leggja skrif flokksmanna í dagblöðin, stofna til innan-
flokksútgáfu á ýmsum upplýsingum og þar fram eftir
götum.
• Það kemur að sjálfsögðu ekki á óvart þótt Sjálfstæðis-
flokkurinn komist að þeirri niðurstöðu að það borgi sig •
ekki fyrir hann að reyna að gef a út blað sem viðurkennir
opinberlega flokkslit. Raddir í þá veru koma að sjálf-
sögðu upp þegar flokksmenn þreytast á því, hvernig
Morgunblaðið og síðdegisblöðin eru á víxl notuð til þess
að punda á einstaka forystumenn í þeim bræðravígum
sem eru að verða annað eðli stærsta f lokks landsins. En
menn sjá f Ijótt að vandi persónulegrar togstreitu innan
f lokksins verður ekki leystur með því að ná ritskoðunar-
tökum fullkomnum á einhverju blaði, sem reyndi síðan
að breiða ungahænuvængi sína yfir duttlunga og sér-
visku einstakra forystumanna.
• Þegar til lengdar lætur skiptir það miklu meira fyrir
Sjálfstæðisf lokkinn, að hugmyndafræði hans haldi þeirri
þægilegu stöðu sem hún nú hefur í íslenskum blaða-
heimi. Þessi staða er í stuttu máli sú, að Morgunblaðið,
Vísir og Dagblaðið reyna hvert sem betur getur að aug-
lýsasig uppsem óháð blöðog sjálfstæðog gott ef ekki lítt
pólitísk og hefur í ýmsum tilvikum — og þá fyrst og
fremst síðdegisblöðunum að sjálfsögðu — tekist f urðan-
lega vel að koma því inn hjá almenningi, að þau séu með
nokkrum hætti fyrir ofan f lokkadrætti. I raun og veru
hef ur ekki mikið annað gerst en það, að öll íslensk blöð
eru nú óralangt frá því að vera flokksmálgögn í þeim
þrönga skilningi sem þau voru fyrir tuttugu árum, þótt
sú þróun haf i reyndar gerst nokkuð misört á blöðum. En
það sem skiptir mestu f yrir stöðu Sjálf stæðisf lokksins til
lengdar er það, að meðan þrjú dagblöð með mikið aug-
lýsingaveldi á bak við sig skapa með lævíslegum en yf ir-
borðslegum hætti hugmynd um f jölbreytni og sjálfstæði i
blaðamennsku, þá eru þau í reynd öll málsvarar þeirra
viðhorfa sem saman eru komin í Sjálfstæðisf lokkinum.
Meira en svo: þessi blöð hafa öll tilhneigingu til að
teyma flokkinn lengra til hægri en hann sýnist vera,
enda þótt ritstjórar Morgunblaðsins skilji að það geti
verið hættulegt fyrir fylgi flokksins. I skrifum allra
þessara blaða þriggja ríkir herskár ungtyrkjatónn úr
herbúðum Heimdellinga: minnkum samneysluna segir
þar, drögum úr umsvifum hins opinbera í atvinnulífi,
bætum skattakjör einkafyrirtækja, niður með rauða eða
bleika norræna menningar- og félagsmálastefnu og
fleira mætti telja í þessum dúr — allt með því markmiði
að skapa hreinræktaðra „markaðsþjóðfélag" eins og
hægrimenn kjósa nú helst að kalla auðvaldsþjóðfélag.
• Menn kynnu nú að minna á það, að einnig í þessum
blöðum séu birtar greinargerðir og kjallaragreinar frá
róttæku fólki, jafnvel sósíalistum. Það er rétt, og það er
eðlilegt og sjálfsagt, að menn reyni að koma sínum
málstað á framfæri sem víðast. En gleymi menn því
ekki, að slíkt efni er öðrum þræði mjög þægilegt innan
um og samanvið allan þann hægriáróður sem ræður ríkj-
um í blöðunum þrem. Það tryggir orðstír frjálslyndis,
það ýtir undir blekkinguna um blaðamennsku ofar
flokkum, það veitir innrætingarmeisturum hægri-
mennskunnar einskonar f jarvistarsönnun meðan þeir
sjóða einn og sama grautinn niður í þrem útgáf um.
—áb.
Nýr heims-
meistari
kvenna
í skák:
Um þessar mundir er hún
kölluð skákdrottningin, þótt
aldurs vegna gæti hún fullt eins
verið prinsessa I nokkur ár I
viðbót. — Maja Chiburdanidze,
hinn nýi heimsmeistari kvenna i
skák er aðeins 17 ára gömul. Hún
fæddist 17. jan. 1961. Hún er yngst
allra sem hlotið hafa þennan titil,
en byrjaö var aö veita hann
áriðl927. Nona Gaprindasviii, sú
sem Maja sigraði hafði haldið
titlinum 116 ár. Hún var aðeins 21
árs þegar hún varð heims-
meistari.
Maja Chiburdanidze tekur við lárviöarsveig heimsmeistara kvenna I
skák, eftir að hafa sigraö landa sinn Nonu Gaprindasvili.
Maja Chiburdanidze
Lokaúrslit einvigis þeirra, sem
haldið var i Pitsunda, voru
8,5:6,5. Það er ekki leyndarmál
að flestir sérfræðingar höfðu spáð
allt öörum úrslitum. Ég náði tali
af stórmeistaranum Svetoslav
Gligorits þar sem hann var stadd-
ur I Júgóslaviu, skömmu áður en
heimsmeistaraeinvlgið I
Pitsunda hófst. Hann kvaðst full-
viss um að Nona myndi sigra.
Þessi reyndi júgóslavneski skák-
maður og frambjóöandi til for-
setaembættis FIDE, Alþjóöa-
skáksambandsins, sagði aö Nona
væri eina skákkonan i heiminum
sem tefldi á við karlkyns stór-
meistara. Á sama máli var
núverandi forseti FIDE, Max
Euwe.
Auðvitað höfðu sérfræðingarnir
rétt fyrir sér, Nona er engu lakari
en margir stórmeistarar karla.
En ekki var tekið með I
reikninginn að Maja er það
greinilega ekki heldur.
I einviginu viö eldri vinkonu
sina sýndi hún svo sannarlega
stórmeistaralegan stll, sér-
staklega I sókninni.
Það var ekki tilviljun að Nona
og Maja völdu einmitt Pitsunda
sem einvigisstað. Þær eru báðar
frá Grúsiu og þetta sjávarþorp er
i Abhasi, sjáfstjórnarlýðveldi
innan Grúsiu. Þannig voru þær
báðar á heimavelli i keppninni
um heimsmeistaratitillinn. Skák-
konur i Grúsiu hafa á undanförn-
um árum verið mjög I sviðsljós-
inu. Hvaða ástæöur liggja að baki
þvi? Það eru hefðir, en öldum
saman hefur það tiðkast i Grúsiu
að konur fengju taflborð I heim-
anmund. Einnig er mjög góður
kvannaskákskóli i Grúsiu, sem
var stofnaöur af Vahtang
Karseladze. Og siöast en e.t.v.
ekki sist, hefur Nona verið góð
fýrirmynd og haft þannig áhrif á
skákkonurnar þarna.
Ég vil taka það fram að þegar
Nona vann heimsmeistaratitilinn
keppti hún lika við landa sinn,
stórmeistarann Nana Aleks-
andriju frá Tibilisi. Allt að þriðj-
ungur allra kvenna I alþjóðlegum
keppnum siöustu árin hafa verið
frá Grúsiu. Já, og til þess að
móöga ekki karlmenn vil ég
undirstrika að þeir kunna einnig
að tefla i Grúsiu. 1 höfuðborginni,
Tibilisi, búa 3 alþjóðlegir meist-
arar, þeir Búhúti Gúrgenidze,
Edvard Gúfeld og Tamas
Georgagze. Allir hafa þeir veriö
þjálfarar og einvigisvottar Maju.
Skóla-
stúlka
frá
Grúsíu
I siöasta einviginu var Georgagze
einvigisvottur hennar.
Skákferill nýja heims-
meistarans er athyglisverður.
Hún lærði mannganginn 8 ára. 13
ára var hún orðin alþjóðlegur
meistari og 16 ára varö hún stór-
meistari. Er hún yngst allra sem
hlotið hafa þessar nafnbætur
innan skákarinnar. Áöur en hún
tefldi I heimsmeistaraeinviginu
hafði hún borið sigurorö af Alex-
andriu, Ollu Kyshnir og Jelenu
Ahrnilofskaja i undankeppnum.
Jelena hefur þrisvar teflt lokaein-
vigi við Nonu. Meðan Maja stóð i
þessum undankeppnum tókst
henni lika að verða Sovét-
meistari. Að þeim loknum keppti
hún á kvennamóti i Búdapest, þar
sem hún vann til verðlauna og á
alþjóðlegu karlamóti i Vilnjustan,
en þar gekk henni alls ekki eins
vel. Þó tókst henni að ná þar
nokkrum jafnteflum við stór-
meistara, m.a. við Reshef (USA),
Dorfman (USSR) og Espig
(Austur-Þýskaland).
Þrátt fyrir að taflmennskan
hafi verið bæði timafrek og erfið,
andlega og likamlega, þá hefur
Maja alltaf stundað nám sitt vel. 1
sumar lauk hún prófi frá skóla I
Tibilisi (próf hennar samsvarar
stúdentsprófi hér). Maja hefur
margoft sagt að hún ætli aö leggja
stund á forngrúsiskar bókmenntir
(sennilega hefur hún erft
bókmenntaáhugann frá móöur
sinni, en hún er bókmennta-
kennari). En nú hefur hún skipt
um skoðun, þvi hún er byrjuð i
læknisfræði.
öfugt við Karpov, sem heldur
þvi fram að skák sé fyrst og
fremst iþrótt, litur Maja á þennan
forna leik sem list. Frami I listum
er henni meira viröi en árangur I
Iþróttum.
Siðan 1944, þegar fyrsti heims-
meistari kvenna I skák, Vera
Menchik, lést i sprengjuárás á
London, hafa sovéskar konur
haldið titlinum. Á undan Nonu
voru Ljudmila Rudenko, Olga
Rubsova, Elisabet Bikova heims-
meistarar. Maja er sjötti heims-
meistarinn og eins og
fyrirrennarar hennar er hún odd-
viti bestu skáklistar Sovétrikj-
anna.
Skáksérfræðingar telja að
Maja, sem varö heimsmeistari
áöur en hún var fullvaxin, muni
halda áfram að þroskast I listinni
eins og hún hefur rikuleg efni til.
Gúfeld, fyrrverandi þjálfari
hennar, er einn af höfundum
nýútkominnar ævisögu hennar,
„Enn er allt framundan”.
1 þessu sambandi má segja að
titill bókarinnar útskýri fullkom-
lega stöðu hennar gagnvart
skákinni. Aleksei Srebnitski.
Skólaheimllið
í Breiðuvík
Óskum að ráða bústjóra að heimilinu er
vinni að búskap, kennslu og öðrum heimil-
is-og uppeldisstörfum.
Upplýsingar gefur starfsfólk skólaheimil-
isins, — simi um Patreksfjörð.
Forstöðumaður