Þjóðviljinn - 01.12.1979, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 1. desember 1979
Ásmundur Ásmundsson
ekkí kröftunum
Sundrum
Alþýðubandalagið er besti kostur þeirra sem vilja
byggja upp lifandi hreyfingu sósíalista
Það hlýtur að teljast eðlilegt aö
herstöövaandstæðingar séu ein-
hverjir enn aö gera upp hug sinn
um til hvaða ráöa skuli gripiö á
kjördag. Þeir eiga i fljötu bragði
séð aðeins tvo kosti: kjósa
Alþýðubandalagið eöa skila auðu.
Allavega á þetta viö þá her-
stöövaandstæöinga sem sóslalist-
ar teljast og ætla sér að ná ein-
hverjum árangri i komandi kosn-
ingum.
Gömul þula
Viö höfum mænt á það löngum
herstöövaandstæðingar að
Alþýðubandalagið, sem er eini
stjórnmálaflokkurinn á alþingi er
hefur hvort tveggja brottför hers-
ins og úrsögn Islands úr NATO á
stefnuskrá sinni, hefur setiö i
þremur rikisstjórnum án þess að
fá miklu þokað þar um. Við höf-
um með réttu bent á aö ákvæði
um brottför hersins i stjórnar-
sáttmálum þessara rikisstjórna
hafa orðið stöðugt deigari. Við
þyljum gjarnan þessi gömlu
ákvæöi liöinna vinstri stjórna
máli okkar til stuðnings. Siöan
ekki söguna meir. Það heyrir til
algjörra undantekninga aö rætt
sé um hver mælikvaröi þessi þró-
un geti verið á Alþýðubandalagið
og almenna stjórnmálabaráttu i
landinu. Min skoðun er sú, aö þótt
benda megi á nokkrar megin
staðreyndir, þá sé ekki hægt að
ráöa af þessu einhlitan mæli-
kvarða og þvi sé þula okkar her-
stöðvaandstæðinga um vinstri-
stjórnirnar ekki sanngjörn (ef til
vill villandi), þvi hún sannar á
engan hátt fráhvarf Alþýðu-
bandalagsins frá stefnu sinni I
herstöövamálinu. Hún ber hins
vegar vitni ákveðinni þjóöfélags-
þróun og leiðir þvi hugann aö
stöðu sósialiskrar hreyfingar á
Islandi I ljósi fenginnar reynslu.
Hægrisinnaðir
miðflokkar
Allt frá þvi að róttækir flokkar
Islenskir voru stofnaðir á öðrum
áratug aldarinnar hefur þaö átt
sér stað að samfara batnandi lifs-
kjörum hefur róttækni þeirra
dvinaö. Má segja að tveir hinir
fyrstu, Framsóknar- og Alþýöu-
flokkur, hafi gengið sér til húöar
sem boöendur framtiðarþjóðfé-
lags á Islandi. Þeir eru nú miö-
flokkar islenskra stjórnmála og
afkoma þeirra byggist á aö fiska I
gruggugu vatni. Þeirra hlutverk
um alllangt skeið hefur veriö ann-
ars vegar að koma I veg fyrir að
Sjálfstæðisflokkurinn fengi hrein-
an meirihluta og hins vegar að
hindra framgang sósialismans.
Þeirra stefna er engin. Þeir boöa
óskiljanlega samsuðu frjáls-
hyggju og sósialisma. Þeirra aö-
ferö hefur veriö að bjóöa kjós-
endum sinum gull og græna skóga
og kenna svo ihaldi og kommum
um að hafa ekki stefnur til aö
skapa loforðapólitikinni grund-
völl. Þaö eina sem má ráða nú um
atferli þeirra að kosningum lokn-
um er aö þeir munu báðir halla
sér aö Ihaldinu. — I stað öflugrar
baráttu fyrir hag verkafólks og
bænda leggja þessir flokkar nú
höfuö*áherslu á að gera bindandi
samkomulag við verkalýðshreyf-
inguna um að hún láti af kaup-
kröfum á meöan þeir framkvæma
ævintýralegar tilraunir sinar á
sviði efnahagsmála. Þannig ætla
þeir verkafólki að skrifa upp á
vixil sem vandséð er hvernig
verði greiddur, nema ef vera
kynni með „öruggri” atvinnu hjá
erlendu einokunarauðmagni, —
erlendri stóriðju.
Framsóknarflokkurinn boðar
nú áhuga sinn fyrir nýrri vinstri
stjórn með þeim skilyrðum aö
herinn verði um kyrrt. Þá boöar
hann að hafin veröi stórfelld er-
lend stóriðja. Alþýðuflokkurinn
segist ekkert gefa upp, en segist
þó ekki fara i stjórn meö Alþýðu-
bandalaginu nema þaö breyti um
stefnu I efnahagsmálum. Af þessu
má ráða að þessir flokkar munu
ekki hafna hægri stjórn standi
hún til boða. Sé það haft I huga aö
þeir sem miðjuflokkar halla sér
að þeim sterka, þá verður ekki
sagt að árangur af stjórnarsam-
starfi með þeim hafi verið mikill,
og var þó ekki boðaöur neinn
sósialismi af siðustu vinstri
stjórn, né voru þjóöfrelsismál þar
á dagskrá.
En Alþýðubandalagið á sin
heiöarlegu svör. Astandiö var
erfitt. Atvinnuvegirnir að stöðv-
ast og við blasti að ihaldið ætlaði
að reyna að leysa máliö með
kjaraskerðingu. Verkalýöshreyf-
ingin lagöi þvi hart að flokknum
til aðildar að rikisstjórn. Þá má
benda á endurskoðun stjórnar-
sáttmálans.sem fram átti aö fara
á yfirstandandi ári, hófst aldrei.
Ég hygg að i þessu felist nokkur
lýsing á þeirri stöðu sem Alþýöu-
bandalagið er i nú fyrir kosning-
ar.
Vel sloppið
Nú virðist auösætt aö Alþýðu-
bandalagið er eini kostur vinstri-
manna i komandi kosningum.
Það er aö visu heillum horfið frá
þvi sem áður var, þótt þvi svipi
enn til forvera sinna sósiallskra
KFI og Sósialistaflokksins. Hin
mikla áhersla flokksins á þing-
ræðisbaráttuna hefur leitt til tak-
markaös árangurs. Hægri flokk-
arnir hafa allt tið haft rika til-
hneigingu til að einangra hann i
islenskri pólitlk. Þá hefur flokk-
urinn, meðal annars i viðleitni
sinni viö að brjótast út úr imynd-
aðri einangrun, vanrækt það
megin hlutverk sitt að efla stétt-
arvitund hins vinnandi fólks og
látið leiða sig út I rikisstjórn sem
aö nokkru leyti átti að leysa stétt-
arfélög af hólmi. Það getur ekki
talist göfugt hlutskipti sósialisk-
um flokki að vera notaður til aö
friöa verkalýöshreyfinguna sam-
fara þvi að forða atvinnulffinu frá
stöðvun eftir að fjármagnseig-
endur hafa mergsogið fyrirtækin
svo aö þau ramba á barmi gjald'-
þrots. Allt með þeim afleiðingum
að pilsfaldakapltalistarnir geti
sest aftur að kjötkötlunum. Sé
þessi erfiða staða flokksins I sið-
ustu rikisstjórn, sem að verulegu
leyti var sjálfsskaparviti ef tekið
er miö af áróðri hans fyrir siðustu
kosningar, þá verður að segja aö
honum hefur tekist furðanlega
það markmiö sitt að viðhalda
kaupmætti launa, og má raunar
vera guöslifandi feginn að
Alþýöuflokkurinn skyldi i ámát-
legum aumingjaskap sinum losa
hann úr prisundinni.
Stjórnaraðild.
Þaö má ef til vill lita á þaö sem
forboöa kreppu hve oft Alþýðú-
bandalagið hefur tekiö þátt i
rikisstjórn á þessum áratug. Hins
vegar mætti lika segja sem svo,
að aðild Alþýðubandalagsins að
siöustu rikisstjórn afhjúpi aö
nokkru veikleika verkalýöshreyf-
ingarinnar.
Verkalýðshreyfingin hefur ver-
iö einn af hornsteinum islensks
þjóöfélags. Þrátt fyrir mikil Itök
hægri afla I henni hefur sósialist-
um auðnast að leiða hana gegn
auðvaldi, hvort heldur var til að
verjast ásókn þess, eöa sækja á
hendur þess sjálfsögð mannrétt-
indi og aukinn jöfnuð i samfélag-
inu. Vegna samstarfs sósialista
við borgaraleg öfl innan verka-
lýðshreyfingarinnar hefur al-
mennur pólitiskur kraftur hennar
smátt og smátt veriö aö hjaðna.
Til dæmis hafa þjóðfrelsismálin
um langtskeiö verið þar eins kon-
ar feimnismál, sem helst aldrei
Asmundur Ásmundsson var
formaður miðnefndar Samtaka
herstöövaandstæðinga þar til i
siöasta mánuði.
má ræöa, hvaö þá kljást um. Þvi
hefur Alþýöubandalagið leiðst inn
I a.m.k. tvær rikisstjórnir til að
freista þess að reka herinn úr
landi, þvi ekki viröist almennt
launafólk haldið þeirri pólitisku
vitund til að sjá hagsmunum sin-
um verulega ógnað með herset-
unni. Þótt segja megi að hlutverk
Alþýðubandalagsins væri ekki
sist aö opna augu manna fyrir
tengslum verkalýðsbaráttunnar
við þá hugsjónabaráttu sem á að
einkenna sósialiska hreyfingu, þá
hafa fjötrar stettarsamvinnu-
unnar i verkalýöshreyfingunni
komið að verulegu leyti I veg fyrir
það.
Það er að minu mati ekkert
rangt við það að verkalýðshreyf-
ing óski þess að ákyeðinn stjórn-
málaflokkur taki þátt i rikis-
stjórn. En þvi aðeins getur flokk-
ur sinnt slikri ósk aö verkalýös-
hreyfingin tryggi I kröfugerö
sinni að einhver helstu baráttu-
mál hans fái brautargengi.
Sósialiskur verkalýðsflokkur eins
og Alþýðubandalagið er hér engin
undantekning. Hann litur ekki á
verkalýðshreyfinguna sem at-
kvæðamarkað sem ekki má
styggja. Þvi verður flokkurinn aö
meta þaö hverju sinni hvort slik-
ar óskir eiga við rök aö styðjast.
Ég tel, þrátt fyrir kosningaáróö-
urinn voriö 1978, aö svo hafi ekki
verið, þvi hann hlutu kjósendur
að setja að einhverju leyti I sam-
band við meginmarkmið flokks-
ins. Séu hafðir I huga sigrar
verkalýöshreyfingarinnar sum-
ariö 1977 og voriö 1978 þá finnst
mér ósk Verkamannasambands-
ins um stjórnaraöild Alþýðu-
bandalagsins lýsa vanmati á
verkalýöshreyfingunni sem heild.
Fari svo að stjórnaraðildin skili
okkur hægri sveiflu þá er hér um
alvarlegt mál aö ræða, þvi verka-
fólk I þessu landi má alls ekki við
veikri stöðu Alþýöubandalagsins.
Það er von min að launafólk skilji
hve mikilvægar þessar kosningar
nú eru framtiöarhagsmunum
þess og að þaö taki þvi höndum
saman um að styrkja róttækt
Alþýðubandalag. Það eitt getur
stöövaö leiftursókn auðhyggjunn-
ar sem Sjálfstæðisflokkurinn nú
boðar.
Barátta
herstöðvaandstæðinga
Við virkir herstöövaandstæð-
ingar höfum stöðugt verið að ein-
angrast isamtökum okkar, vegna
þess að hinir pólitisku floldiar,
sem samleið eiga með okkur hafa
sjálfir litið sinnt herstöðvamál-
inu, og alltof sjaldan tekið það
upp I tengslum við hina almennu
dægurmálabaráttu. Þá er einna
helst gripið til herstöðvamálsins
að blásið sé til atlögu við ihaldið,
enda ákjósanlegt til að sameina
okkur I slagnum hverju sinni.
Staða málsins fer þvi versnandi.
Stoðar litiö gróskumikiö starf
Samtaka herstöövaandstæðinga
(SHA). Þaö virðist ekki fá rönd
við reist gegn þróun undanfar-
inna ára.
Sé þaö haft I huga að tilgangur
SHA er fyrst og fremst að
sameina og virkja það afl sem
önnur pólitisk samtök geta skap-
aö gegn her og NATO, þá virðist
þróun undanfarinna ára stór-
furðuleg, þvi ekkert er vlsara til
að einangra málið en afskipta-
leysi og fásinni pólitiskra sam-
taka sem I oröi kveðnu styðja
það. Þetta sinnuleysi hefur
svo leitt til þess að SHA hafa i
vaxandi mæli orðið aö skapa
sitt eigiö afl, og svo getur orð-
ið enn um sinn ef aðrar leiðir
virðast ekki færar til eflingar
herstöövaandstöðunni i landinu.
Þessi leið verður þó aldrei sú sem
úrslitum ræður en hún getur dug-
aö til að halda merkinu á lofti.
Eftir áralanga baráttu hef ég
komist að þeirri niðurstöðu að
þótt efia verði SHA með ráöum og
dáö, þá skortir gjörsamlega að
verkalýðshreyfingin taki málið á
dagskrá. Þvi lit ég svo á að ein
leið út úr ógöngunum sé aö efla
einn róttækan verkalýðsflokk,
sem lftur á það sem eina forsendu
I starfi að virkja hreyfingu gegn
herstöðvum á Islandi og aöild að
hernaöarbandalagi innan verka-
lýðshreyf ingarinnar.
Framhald á bls. 21
Elinborg Kristmundsdóttir
Ihaldið er erkióvinurinn
Þaö vantar svosem ekki lýð-
ræðiöi þessulandi.Viöfengum að
kjósa tvisvar i fyrra, og enn eig-
um við að fara aö kjósa og nú á
versta tima árs. Og afhverju all,ar
þessar kosningar? Jú, útibúi
ihaldsins, sem kallar sig Alþýðu-
flokk liggur þau ósköp á aö reyna
að komast I stjórn meö íhaldinu,
eða öllu heldur virðist hann vilja
afhenda ihaldinu öll völd og er
raunar búinn að þvi i bili, dingla
bara sjálfir eins og sprellikarlar,
þar sem ihaldið heldur i aila
spottana.
Það eru nú rúmlega 50 ár siöan
égfór að fylgjast litillega með þvi
sem gerðist I kringum mig. Þá
réði Ihaldið hér öllu og kjör hins
vinnandi fólks voru vægast sagt
ömurleg.
Smátt ogsmáttfór aö birta til,
verkalýðsfélög risu upp á f leiri og
fleiri stööum, samstaöan óx og
hinn vinnandi lýöur fór að berjast
fyrir aö fá aö lifa sem næst mann-
sæmandi lifi. En sú barátta var
óheyrilega erfið og langsótt. Oft
virtist lftiö mjakast áfram, en
með miklum fórnum þeirra er i
baráttunni stóöu hefur samt mik-
ið áunnist.
Og viö hvern þurfti svo hiö
vinnandi fólk aö berjast svona
hatrammmlega? Alltaf viöeinn og
sama óvininn, ihaldið og aftur
ihaldið. Já, Ihaldið hefur alltaf
barist með kjafti og klóm, gegn
öllum félagslegum umbótum
vinnandi fólki til handa, gegn öll-
um þess tilraunum til aö bæta sin
kjör. Og aöeins fyrir samtaka-
mátt og samstööu verkafólks i
verkalýös-og stéttarfélögum hef-
ur það orðið að gefa eftir á ýms-
um sviðum, svo nú má heita að
lifskjör fólks séu sæmilega góð
Elinborg Kristmundsdóttir: Það
er hætta á feröum og það liggur
mikið við að hrinda þessari
heiftarárás sem ihaldiö hyggst
gera.
miöað viö það sem áður var.
Enda hatar ihaldiö öll verkalýös-
og stéttarfélög og vill þau feig,
svo og alla stéttarlega samstöðu
hins vinnandi fólks.
En nú kemur þetta sama ihald,
erkióvinur allra kjarabóta hins
vinnandi manns, til ykkar kjós-
endur góðir og biöur ykkur að
veita sér hvorki meira né minna
en hreinan meirihluta á Alþingi.
Og til hvers? Jú, til að leggja
veröbólguna að velli segja þeir.
Ja, svei. Veröbólguna hafa þeir
sjálfir búið til. Hún er sú svik-
amylla sem þeir hafa sett upp til
aö geta hirt aftur sem mest af þvi
sem þeir hafa orðið að gefa eftir
fyrirharðri baráttu verkalýðsins.
Og dettur ykkur i hug að trúa þvi
að þeir ætli i alvöru að fara að
leggja þetta óskabarn sitt aö
veili? Nei, það megið þiö bóka.
Þeir vilja frá meirihluta til aö
geta hirt af ykkur þau réttindi
sem þið hafiö áunnið ykkur með
áralangri baráttu. Þau eru þeim
mestur þyrnir iaugum. Þeir hafa
nefnilega ekki lengur vald til að
skammta ykkur kaup og kjör án
þess að þið getið nokkuö gert við
þvi. Til þess að geta afnumiö eöa
minnkað sem mest þessi réttindi
ykkar þurfa þeir meirihluta á Al-
þingi.
Það er hætta á ferðum og það
liggur mikiö við að hrinda þessari
heiftarárás sem ihaldiö hyggst
gera.
Nú má enginn liggja á liði slnu,
númá enginn sitja heima. Ihaldiö
má dcki bæta við sig einum ein-
asta manni.
Sterkasta svariö viö áróðri
ihaldsins er að kjósa Alþýðu-
bandalagiö.
Reyk javík 28. nóv. 1979.
Elinborg Kristmundsdóttir