Þjóðviljinn - 20.01.1980, Blaðsíða 14

14 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 20. janúar 1980
Ingibjörg
Haraldsdóttir
skrifar um
kvikmyndir
19 bíó-
feröir
fyrir
4500
kr.—
Max Linder
Buster Keaton
Býður nokkur betur?
Fjalakötturinn, kvik-
mundaklúbbur fram-
haldsskólanna, er í fullu
fjöri niðri við Tjörn, og
býður nú kvikmyndaunn-
endum kostakjör: 10 bíó-
ferðir fyrir litlar 4500
krónur. Það er semsé
hægt að labba sig niður í
Tjarnarbíó strax í kvöld
og kaupa kort, sem gilda
á allar sýningarnar sem
eftir eru af dagskrá vetr-
arins. Þar er einnig hægt
að kaupa sýningarskrá
með upplýsingum um all-
ar myndirnar.
I vetur voru þrjú þemu efst á
baugi hjá þeim Fjalakettling-
um: franskar gamanmyndir,
japanskar myndir og þýskur
expressjónismi. öll þessi
fyrirbæri eiga sina fulltrú^
meöal þeirra mynda sem eftir
er aö sýna. Hér fara á eftir
stuttar lýsingar á myndunum,
aö mestu fengnar aö láni úr sýn-
ingarskrá Fjalakattarins.
Franskar
gamanmyndir
Undir þökum Parisarborgar
er mynd sem René Clair stjórn-
aöi áriö 1929. Fyrr i vetur var
sýnd önnur mynd eftir Clair:
Miljónin, René Clair hóf kvik-
myndaferil sinn áriö 1923, og
geröi alls 23 myndir. Hann er
talinn til upphafsmanna tal-
myndanna, einn af fáum snill-
ingum þögla skeiösins sem tóku
talinu fagnandi; flestir héldu að
kvikmyndalistin mundi liöa
undir lok, þegar leikararnir
færu aö tala. „Undir þökum
Parisar” er rómantisk gaman-
mynd og fjallar um götusöngv-
ara og stúlkuna hans.
Stuttar myndir eftir Max
Linder verða sýndar saman
ásamt tveimur myndum Buster
Keaton. Max Linder var einn
fyrsti kvikmyndageröarmaður
Frakka og geröi myndir sinar á
árunum 1906-25. Hann var fyrsti
meistari þöglu myndanna, langt
á undan Chaplin, og er talið aö
ChaDlin hafi fengiö hugmyndina
aö gervi sinu m.a. frá Max Lind-
er. Myndirnar sem sýndar
veröa heita: Fyrsti vindiliinn,
Max og hundurinn hans, Max og
styttan og Max lærir á skauta.
Þær eru allar geröar kringum
1912.
Þaö er kannski álitamál,
hvort telja beri Borg hins tak-
markalausa ótta til gaman-
mynda. Eins og segir i sýn-
ingarskránni: „Myndin villir á
sér heimildir. Hún er hvorki
hrollvekja né krimmi, heldur
lýsinj;, bæöi ljúf og grimm i
senn, á hræsnisfullu andrúms-
loftismábæjarins”. Þessa mynd
gerði Jean-Pierre Mocky og
kveikjan aö hugmyndinni var
þjóösaga frá miööldum um
ófreskju sem gerði mönnum lif-
iö leitt i litlum smábæ.
Japanskar
myndir
Onibaba er talin vera besta
mynd japanska leikstjórans
Kaneto Shindo. Hún er frá 1964
og segir frá tveimur fátækum
konum sem hafast viö i hroll-
vekjandi skógi og stunda þar
rán og morö. Stillinn einkennist
af „ósviknum erótisma, blönd-
uöum sadisma” segir i skránni.
Dodeska den er fyrsta lit-
mynd meistara Kurosawa,
gerö 1970. Hún er samsett úr
nokkrum smásögum, sem allar
gerast meöal fátæklinga i
Tokyo, þeirra sem hafast viö á
rusiahaugum borgarinnar og
þar um kring.
Veldi ástriönannaer eftir hinn
eina sanna Nagisa Oshima,
þann sem geröi Veldi tilfinning-
anna, og ber ekki að rugla þess-
um tveimur myndum saman,
þótt nöfnin séu lik.
Siöasta japanska myndin á
dagskránni er svo óiympíuleik-
arnir i Tokyo eftir Kon
Ichikawa, gerö 1965. „Þetta er
ekki Ólympiumynd fyrir
iþróttaáhugamenn, sem vilja
sjá nákvæma atburöarás og
tölur um árangur, heldur fyrst
og fremst fögur og stilhrein
mynd, sem enginn kvikmynda-
áhugamaöur ætti aö láta fram-
hjá sér fara”.
Þýskur
expressjonismi
Tvær myndir eru enn ósýndar
úr þessum flokki: ,,M” og
Metropolis, báðar eftir Fritz
Lang. Metropolis er frá 1926,
fantasia um stðrborg 21. aldar-
innar. „Af myndum Langs
hefur þessi veriö hvaö mest
gagnrýnd fyrir einfeldni'ngsiega
meöhöndlun á þjóöfélagsmál-
um. Sviösetning hans er nms-
vegar óneitanlega mjög stór-
brotin og sýnir vel snilli Langs á
þvi sviði”.
„M” er fyrsta talmynd Langs.
Þar beitti hann hljóöinu af meiri
hugkvæmni en almennt var á
þeim tima (1931). Peter Lorre
leikur sálsjúkan barnamorö-
ingja i myndinni. Atvinnuglæp-
onar stórborgarinnar taka aö
sér aö elta hann uppi og koma
honum i hendur lögreglunnar.
Buster Keaton
Buster Keaton er eitt stærsta
nafnið i sögu grinleikara fyrr og
siöar. Ferill hans var næsta
átakanlegur: eftir að hafa rekið
eigiö kvikmyndaver um árabil
og leikið i mörgum myndum
sem gert hafa nafn hans ódauö-
legt, var hann „keyptur” til
Metro Goldwin Meyer og eftir
þaö hallar snarlega undan fæti:
aöeins 33 ára að aldri er Buster
Keaton búinn að vera. Seinna á
ævinni kom hann aftur og lék i
nokkrum myndum, og hann liföi
þaö aö fá veröuga viöurkenn-
ingu fyrir gömlu myndirnar sin-
ar.
Þær myndir Busters sem
sýndar verða i vetur eru Steam-
boat Bill Jr„ gerð 1927, siöasta
myndin sem hann geröi á eigin
vegum, og tvær stuttar, eldri
myndir: Efnafræöingurinn
(The Chemist) og Ditto.
Aðrar myndir
trafár vegna mynda Georgie
og Bonnie heitir mynd sem
bandariski kvikmyndastjórinn
James Ivory gerði á Indlandi.
Ivory þessi hefur starfaö árum
saman aö kvikmyndagerö á
Indlandi og hafa margar mynd-
ir hans vakiö verulega athygli.
Þessi mynd segir frá indversk-
um systkinum af háum stigum,
sem eru ekki sammála um gildi
listmuna i eigu bróðurins.
„Myndin sýnir togstreituna
þeirra á milli og nálgast um leiö
spurninguna um raunhæft gildi
listarinnar.”
Milli ltnannaer raunsæ lýsing
á hópi fólks sem starfar viö lítiö
vikufréttablað. Leikstjóri er
Joan Micklin Silver, sem hefur
sjálf starfað viö slíkt blað,
„Village Voice”, og veit því
greinilega hvaö hún er aö segja.
Helsti kostur myndarinnar er
ferskleiki og þaö aö hún sýnir
venjulegt fólk, en ekki plast-
brúöur.
Nærmynd af listamanninum á
yngri árum er byggö á sam-
nefndri sögu eftir James Joyce.
Leikstjóri er Joseph Strick,
bandariskur maöur sem geröi
sina fyrstu mynd 1959 (The
Savage Eye). Hann hefur áöur
gert mynd eftir sögu Joyce:
Ulysses (1967).
Ailegro non Troppo heitir
itölsk teiknimynd eftir Bruno
Bozzetto, sem er „liklega einn
besti og þekktasti teiknimynda-
höfundur i dag”. „Allegro non
troppo er snilldarlega vel gerö
og hæönisleg skopstæling á
Fantasiu eftir Walt Disney,
engu siöri en fyrri myndin hvaö
varðar efniviö og tækni”.
I huvet paa en gammel gubbe
heitir sænsk mynd og hefur
nafniö veriö þýtt: Sem svipt úr
höföi gamals manns. Myndin er
bæði leikin og teiknuð, og hefur
Tage Danielsson (sá sem
stjórnaði Ævintýrum Picassos)
stjórnaö leikna hlutanum, en
Per Ahlin þeim teiknaöa.
„Myndin er i senn fyndin' og
sársaukalega mannleg” segir i
skránni.
NIu mánuöir er eftir ung-
verska leikstjórann Mörtu
Meszaros. A kvikmyndahátiö
Listahátíöar 1978 var sýnd
myndin „Ættleiðingin” eftir
þessa sömu konu, sem er i hópi
þekktustu leikstjóra Ungverja-
lands og hefur hlotiö mikla al-
þjóölega viöurkenningu á und-
anförnum árum.
Hugrekki fólksins er frá Boli-
viu og fjallar um fjöldamorö á
námuverkamönnum i tin-nám-
um þar i landi áriö 1967. Leik-
stjóri er Jorge Sanjines, einn
þekktasti kvikmyndastjóri
Rðmönsku Ameriku. Mynd
þessi er leikin af námumönnum
og fjölskyldum þeirra, og er af-
skaplega raunsæ og sterk.
Utangarðsmennirnir er ind-
versk mynd, gerö af einum
þekktasta indverska kvik-
myndastjóranum i dag, Mrinal
Sen. Hann hóf feril sinn sem
gagnrýnandi, en gerði fyrstu
mynd sina áriö 1956. Mrinal Sen
segist vera boðberi byltingar-
kenndra skoðana i kvikmyndum
sinum.
Siöasta myndin i þessari upp-
talningu er Punk in London,
fyrsta heimildamyndin um
pönkiö svokallaöa. Leikstjóri er
Þjóöverjinn Wolfgang Bíild, og
myndin er frá 1977. I henni eru
viötöl viö marga tónlistarmenn
af pönk-skólanum og reynt aö
skýrá þróun þessarar tónlistar
og breytingu hennar i tisku-
fyrirbrigði og söluvöru.
Sýningar-
skrá Fjala-
kattarins
20. jan. til
25. maí 1980
Jan. 20
Jan. 24, 26, 27, 31
Feb. 2, 3
Feb. 7, 9, 10
Feb. 14, 16, 17
Feb. 21, 23, 20
Feb. 28
Mar. 1, 2
Mar. 6, 8, 9
Mar. 13, 15, 16
Mar. 20, 22, 23
Mar. 27, 29, 30
Apr. 3, 5, 6
Apr. 10, 12, 13
Apr. 17, 19, 20
Apr. 24 , 26, 27
Mai' 1, 3, 4
Mai 8, 10, 11
Mai 15, 17, 18
Mai 22, 24, 25
trafár vegna mynda Georgie og Bonnie
Undir þökum Parisarborgar
On ibaba
Veldi ástriönanna
Borg hins takmarkalausa ótta
Milli linanna
Dodeska den
Ef nafræöingurinn, Ditto, stuttar myndir
Allegro non troppo
Sem svipt úr höföi gamals manns
• Nærmynd af listamanninum á yngri árum
’ NIu mánuðir
Hugrekki fólksins
Steamboat Bill Jr.
Utangarösmennirnir
„M”
ÓlympiuleikarniriTokyo
Punk in London
Metropolis.