Þjóðviljinn - 01.08.1984, Blaðsíða 5

Héraðsrit
Skaftfellingur
Rit, semAustur-Skaftfellingargefa út
Út er kominn 4. árgangur hér-
aðsritsins Skaftfellingur. Að þeirri
ágætu útgáfu stendur Austur-
Skaftafellssýsla. Ritstjóri og
ábyrgðarmaður er Friðjón Guð-
röðarson, sýslumaður á Höfn og
er hann jafnframt í ritnefnd ásamt
þeim Sigurði Björnssyni, Bene-
dikt Stefánssyni og Guðbjarti
Össurarsyni.
Ritið hefst á grein um
„Héraðsmál- skipan sýslu- og
sveitarfélaga" eftir Friðjón sýslu-
mann. í grein sinni bendir sýslu-
maður m.a. á, að tímabært sé að
breyta kjöri sýslunefndarmanna
þannig, „að annað tveggja verði
oddviti eða varaoddviti sýslu-
nefndarmaður sjálfkrafa eða að
hreppsnefnd kjósi mann úr sínum
hópi til setu í sýslunefnd“, því að
nauðsynlegt sé að milli þessara
aðila verði „bein og milliliðalaus
tenging", í stað þess sambands-
leysis, sem nú er títt. Sýslumaður
varar við valdboði um samein-
ingu sveitarfélaga. Sú ákvörðun
verði að byggjast á vilja heima-
manna.
Fróðlegt og skemmtilegt er
viðtal þeirra Guðbjarts Össurar-
sonar og Friðjóns sýslumanns við
Guðrúnu Snjólfsdóttur á Höfn,
sem áttræð verður 17. des. í vet-
ur. Segir Guðrún þar m.a. frá
kynnum sínum af því mikla
menningarheimili Stafafelli í
Lóni, Krossalandi, en þar átti
hún heima frá 1907-1924, merkis-
manninum Eymundi í Dilksnesi
og fjölmörgum öðrum.
Englendingurinn E.T. Hol-
land ferðaðist um ísland sumarið
1861 ásamt C.W. Stepherd. Rit-
aði Holland bók um ferð sína og
hefur Flosi Björnsson á Kví-
skerjum þýtt úr henni kafla þar
sem sagt er frá ferð þeirra félaga
um A-Skaftafellssýslu. Er kafli sá
nú birtur í Skaftfellingi. - Páll
Þorsteinsson, fyrrv. alþingism. á
Hnappavöllum, skrifar um
Eystrahorn. - Sigurður Björns-
son á Kvískerjum lýsir Ingólfs-
höfða og þeim athöfnum, sem
þar hafa farið fram: sjósókn, sem
Hinn svonefndi Selsbær í Skaftafelli
litlar sögur fara raunar af, fugla-
veiðum, eggjatöku, undirbúningi
að hafnarframkvæmdum, vita-
byggingum o.fl. Birtur er kafli úr
handriti Stefáns Jónssonar í Hlíð
um byggðasögu Lónssveitar.
Segir þar frá slysförum í Bæjar-
hreppi frá 1802-1938. Eru þar til-
greind á milli 40 og 50 dauðaslys á
þessu tímabili. - Benedikt Stef-
ánsson á Hvalnesi segir harm-
sögu vinnukonunnar Höllu í Hlíð
í Lóni.
Síðari hluta októbermánaðar
1932 var í fyrsta sinn brotist í bíl
frá Höfn í Hornafirði og til
Reykjavíkur. Var komið þangað
á 4. degi. Bifreiðarstjóri var Osk-
ar Guðnason á Höfn. Þátttak-
endur í förinni voru 10, þeirra á
meðal Gísli Björnsson, rafgæslu-
maður á Höfn og segir hann
ferðasöguna.
Fyrsta félag, sem formlega var
stofnað í Öræfum, var búnað-
arfélag. Leit það dagsins ljós 7.
júní 1883, en þá boðuðu þeir séra
Sveinn Eiríksson á Sandfelli og
Sigurður Ingimundarson á Kví-
skerjum til fundar að Hofi um
félagsstofnunina. Mun félag
þetta hafa starfað í 10 ár og skildi
eftir sig ýmis framfaraspor. Frá
félaginu segir Sigurður Björns-
son á Kviskerjum.
„Drög að sögu Hornafjarðar-
kauptúns" nefnist yfirgripsmikil
grein eftir Þorleif heitinn Jóns-
son, alþm. í Hólum. Telur Þor-
leifur sögu kauptúnsins hafa haf-
ist 1896 er þáverandi þingmaður
A-Skaftfellinga, Stefán Eiríks-
son, flutti frumvarp um löggild-
ingu Hornafjarðaróss. Rekur
Þorleifur þessa sögu fram til árs-
ins 1932. - Páll Þorsteinsson ritar
örnefni og bendir á nauðsyn þess
að hendur séu látnar standa fram
úr ermum við skráningu þeirra.
Fyrsta flugvélin, sem flaug
hingað til íslands, kom til Horna-
fjarðar 2. ágúst 1924. Var þar á
ferð Svíinn Erik Nelson, einn af
þátttakendum í heimsflugi
bandarískrar flugsveitar. Frá
þessum atburði sagði blaðið
Hænir á Seyðisfirði mjög skil-
merkilega og er sú frásögn nú birt
í Skaftfellingi.
Einar Bragi rithöfundur á
þarna góða grein um „Skáldin á
Hofi“. Ósennilegt er að mörg
heimili geti státað af því að þar
hafi dvalið 8 skáld á fáum ára-
tugum og það níunda tengt heim-
ilinu. Svo var þessu háttað með
Hof í Öræfum. Einar Bragi segir
frá þessum skáldum í sinni ágætu
grein og birtir sýnishorn af kveð-
skap þeirra en þau voru: Davíð
Jónsson, (Mála-Davíð), Halldór
sonur hans, Þorsteinn Gissurar-
son tól, Sveinn Sveinsson og dæt-
ur hans: Oddný, Rannveig, Jó-
dís, Margrét og Þórdís.
Birtir eru annálar úr öllum
sveitarfélögum sýslunnar fyrir
árin 1982 og 1983. Eru þeirritaðir
af Þorsteini Geirssyni, Bæjar-
hreppur, Þrúðmari Sigurðssyni,
Nesjahreppur, Torfa Steinþórs-
syni, Borgarhafnarhreppur, Þor-
steini L. Þorsteinssyni, Hafnar-
hreppur, Sævari Kr. Jónssyni,
Mýrarhreppur, og Þorsteini Jó-
hannssyni, Hofshreppur. Er mik-
ill fróðleikur dreginn að landi í
þessum annálum öllum. - Loks er
minnst þeirra sýslubúa, sem látist
hafa á árunum 1982 og 1983 og
gera' það prestarnir séra Gylfi
Jónsson, séra Önundur Björns-
son og séra Fjalar Sigurjónsson.
Skaftfellingur lofaði góðu þeg-
ar í upphafi. Þær vonir, sem við
hann voru bundnar, hafa fyllilega
ræst. _ mhg
Hvanneyri
Búvísindadeild á leið upp úr lægðinni
íbyggingii eru húsyfir rannsóknarstarfsemi og loðdýrarœkt
Þar var komið sögu í Borgar-
fjarðarförinni með Agnari Guðna-
syni og Mjólkurdagsnefnd að lok-
ið hafði heimsóknum í Mjólkurs-
amlagið í Borgarnesi og Bónd-
hól. Næsti viðkomustaður var
Hvanneyri. Verður nú lítillega
sagt frá Bændaskólanum og síð-
an ýmissi starfsemi, sem ftam fer
á Hvanneyri.
Segja má að starfsemi
Magnús B. Jónsson, skólastjóri
Bændaskólans á Hvanneyri.
Bændaskólans sé í megin-
atriðum þríþætt: kennsla,
rannsóknarstarfsemi og búrekst-
ur. Skólastarfið er eðlilega um-
fangsmest en tilraunastarfsemi
ýmiss konar fer sívaxandi.
Rekstur skólans
Magnús B. Jónsson, skóla-
stjóri, kvað rekstur skólans á sl.
ári hafa verið fremur erfiðan og
fóru umsvif fram úr áætlun. Ýms-
ar framkvæmdir og viðhald
reyndist dýrara en ráð var fyrir
gert og óhjákvæmilegt var að
sinna ýmsum nýjum verkefnum,
sem fjárveitingar voru ekki fyrir,
svo sem endurbótum á Hvann-
eyrarkirkju. Þegar litið er yfir
reksturskostnað skólans árin
1982 og 1983 sést, að hann hefur
hækkað verulega milli ára, alveg
sérstaklega þó orkan, bæði raf-
magn og hitaveita.
Tekjuöflun skólans, sem er all
fjölbreytileg — en einkennist ann-
arsvegar af endursölu á þjónustu
og hinsvegar af afurðasöiu, hefur
staðið undir 35-40% af heildarút-
gjöldum hans. Megintekjur
mötuneytis eru af fæðissölu til
nemenda, sem erfitt hefur reynst
að reka hallalaust. En sumar-
starfsemin hefur aukist verulega
síðustu 3 ár. Léttir það trúlega
rekstur mötuneytisins. Búrek-
sturinn skilar eícki arði, hefur
fæst árin skilað nauðsynlegum
viðhalds- og fjármagnskostnaði.
Ástæðan til þess er einkum sú, að
kennslan og tilraunastarfsemin
hefur ekki greitt neitt fyrir þann
aukakostnað, sem það leiðir af
sér að hafa megin hluta búfjárog
allmikið jarðnæði bundið í ýmiss
konar tilraunaverkefnum.
Starfsmannahald
Ellefu kennarar eru starfandi
við skólann auk skólastjóra.
Tvær kennarastöður eru lausar
sem stendur. Alls starfa hartnær
50 manns við skólann, ýmist í
fullu starfi eða að hluta. Gera má
ráð fyrir aó ársverk unnin í þágu
skólans 1983 séu 43-44. Starf-
semi við búreksturinn er mann-
frek en gæta verður þess, að allt
starf við þrif og hreinsun utan
húss, eftirlit og viðhald lagna og
lóða telst til þessa þáttar.
Sjálfsagt mætti fækka í starfs-
liði skólans en það mundi hins-
vegar annað tveggja leiða til sam-
Hið nýja skólahús á Hvanneyri. Eldri byggingar í baksýn
Miðvikudagur 1. ágúst 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5