Þjóðviljinn - 30.01.1987, Blaðsíða 7

ViÐHORF
Landshlutapólitík og sérkennsla
Garðar Karlsson skólastjóri skrifar
Síðustu daga hefur margt verið
sagt og skrifað um vinnubrögð
menntamálaráðherra og þá
ákvörðun hans að vísa Sturlu
Kristjánssyni úr embætti fræðslu-
stjóra á Norðurlandi eystra. Sem
starfandi skólastjóri í umdæminu
er mér ómögulegt að þegja
lengur og lít reyndar á það sem
skyldu mína að verja þá af mætti
sem ég tel órétti beitta.
Það fyrsta sem mér kemur í
hug, eru þau ummæli ráðherra,
að við hér fyrir norðan álítum
hann vera „óvin vangefinna
barna“. Þetta er í meira lagi
undarleg fullyrðing og mér vitan-
lega hefur enginn notað þetta
orðalag nema ráðherrann sjálfur.
Þessi orð eru e.t.v. sprottin af
samviskubiti hans sjálfs, enda er
þetta mjög viðkvæmt mál sem
auðveldlega fer inn á taugakerfi 1982 1985 1987
hugsandi manna, ekki síst ef þeir Reykjavík 92.147 297.345 560.990
eru í þeirri aðstöðu, að geta haft Reykjanes 72.653 233.299 430.403
áhrif á framgang þessara mála, Vesturland 29.566 97.736 180.745
eins og ráðherra. Vestfirðir 21.702 65.263 122.527
Mér virðist sem ráðherranum Norðurl. V 22.429 75.136 137.206
hafi sárnað mjög, þegar uppvíst Norðurl. A 46.383 148.721 262.987
var hve illa var komið sér- Austurland 25.324 81.725 155.667
kennslumálum á Norðurlandi ey- stra, ekki síst fyrir þá sök að ráðu- neyti hans var gert ábyrgt fyrir Suðurland Meðaltalshækkun í % 39.061 var 595,60. 129.318 229.721
Hækkun í %
sl. 6 ár
608,79
592,40
611,32
564,58
611,73
566,99
614,70
588,10
ástandinu. Um þetta ástand hef-
ur ráðherrann haft mörg og stór
orð og þarf því ekki að vera undr-
andi á því „upphlaupi“ sem orðið
hefur hér fyrir norðan. Sverrir
má alveg vita, að hvorki ég né
félagar mínir í skólastjórastétt-
inni, höfum haft það fyrir vana að
horfa aðgerðalaust á skjólstæð-
inga okkar eða félaga, svipta
þeim mannréttindum sem hér er
tekist á um. Enda teljum við okk-
ur vinna samkvæmt lögum þessa
lands og meðan annað er ekki
sannað, munum við halda því
áfram.
„Sérkennslu-
kjaftæði"
Það sem ráðherra kallar „sér-
kennslukjaftæði" er ekki svo lítið
mál þegar það er skoðað ofan í
kjölinn. í grunnskólalögum er
gert ráð fyrir þjónustu við fötluð
börn og árið 1977 var sett um það
reglugerð. í 15. gr. þessarar
reglugerðar stendur: „Ákvæði
þau, sem hér fara á eftir um
kennslumagn, skulu koma til
fullrar framkvæmdar á næstu
fjórum árum frá útgáfu þessarar
reglugerðar". Þetta er veiga-
mikið atriði vegna þess að
menntamálaráðuneyti hefur
komið í veg fyrir uppfyllingu
þessarar reglugerðar síðast liðin
ár, með niðurskurði á áætlunum
fræðslustjóra. Ég fæ ekki séð,
hvernig fagráðuneytið ætlar að
verja sig og fela gerðir sínar bak-
við eitthvað sem nefnt er pen-
ingaleysi. Við vitum að fræðslu-
stjóri hefur ár eftir ár gert ná-
kvæmar áætlanir sem byggðar
eru á greiningu sérfræðinga
stofnunarinnar, en ráðuneytið
hefur einsog áður segir, skorið
þær niður án nokkurra skýrnga.
Það verða að teljast undanleg
vinnubrögð hjá ráðuneyti sem fer
með fræðslu fatlaðra, að gera
kröfur til undirmanna sinna um
fagleg vinnubrögð, en hafa þau
svo að engu þegar til kastanna
kemur.
í hvert skipti sem þessum nið-
urskurði hefur verið beitt, hefur
fræðslustjóri mótmælt fyrir hönd
skjólstæðinga okkar, en án
árangurs. Þó gerðist það, að
ráðuneytið tekur fram í fjár-
lagatillögum fyrir árið 1986, að
óskað verði viðbótarfjár sem fari
inn á safnlið grunnskóla v/
sérkennslu. Þetta staðfestist síð-
an í Stj.tíð A-18 1985 dags. 31.
des. bls. 421, en þar kemur fram
að á þessum lið eru 8.970 þús. Á
fundi fræðslustjóranna með
starfsmönnum ráðuneytisins
kemur fram að þetta fé muni
verða notað til að leiðrétta þenn-
an niðurskurð. Vinnuskýrslur
sem ráðuneytinu eru sendar um
haustið bera þess merki að
reiknað er með fjárveitingu af
þessum lið. Fræðslustjóri benti
ráðuneytinu á þetta bréflega og
lét þess getið, að ef ekki yrði
greitt fé til umdæmisins af þess-
um lið, myndi koma til vand-
ræða. Ráðuneytið vissi því mæta
vel að reiknað var með þessum
fjármunum og hafði ekkert við
það að athuga. Hins vegar hefur
ekki ein einasta króna komið til
umdæmisins af þessum safnlið,
svo það þarf engan að undra þótt
farið hafi verið fram úr áætlun-
um. Það hefur verið staðfest að
þetta fjármagn 8.970 þús. voru
ónotaðar í september 1986.
Hvers vegna, ráðherra?
Eitt er það sem okkur finnst
undarlegt varðandi framkvæmd
þessarar reglugerðar sem áður er
nefnd. Ráðuneytið segir að ekki
sé fyrir hendi fjármagn til að
framkvæma alla þá sérkennslu
sem sérfræðingar telja nauðsyn-
lega, en hvernig má það þá vera,
að á höfuðborgarsvæðinu hefur
enginn niðurskurður átt sér stað.
Undrun okkar má ekki túlka sem
öfund því reykvísk börn eru vel
að þessari þjónustu komin. Hitt
er svo annað mál, að ef niður-
skurði þarf að beita verður að
gera þá kröfu til fagráðuneytis-
ins, að öll fötluð börn, hvar á
landinu sem þau búa, njóti sömu
réttinda. Við getum ekki horft
upp á mismunun af þessu tagi án
þess að láta frá okkur heyra og
því er það eindregin krafa okkar,
að reglugerðin komi til fullrar
framkvæmdar nú þegar.
Það kann að vera nauðsynlegt
að koma með tvær dæmisögur, til
að varpa ljósi á það, hversu fötl-
uð börn á Norðurlandi eystra
þurfa að líða vegna niðurskurðar-
ins.
Dæmi a) Palli býr í Reykjavík.
Hann er þroskaheftur og sérfræð-
ingar hafa greint hann sér-
kennslunemanda og teija að 15
sérkennslustundir á viku væru til
þess fallnar, að auka getu hans og
búa hann betur undir þátttöku í
þjóðfélaginu. Palli fer í einn af
grunnskólum borgarinnar og er
settur í almennan bekk, en nýtur
þar að auki sérkennslu í 15 stund-
ir.
Dæmi b) Jói á heima norður í
landi. Hann er metinn á sama
hátt og Palli og gengur í grunn-
skólann heima, en vegna „mis-
taka“ í ráðuneytinu, sem fer með
málefni hans og Palla, getur hann
ekki fengið nema 3.5 stundir í
sérkennslu.
Við skulum einnig gera okkur
grein fyrir því, að ef Palli flytti
norður í land og Jói suður til
Reykjavíkur, þá snerist dæmið
við, Jóa í hag.
Ef þetta er ekki landshlutapóli-
tík, hvað er það þá?
Mér dettur ekki í hug að ætla
Sverri Hermannssyni svo illt að
„Mér dettur ekki í hug að ætla
Sverri Hermannssyni svo illt
að vilja mismuna börnum af
þessu tagi. Hins vegarhefur
ráðuneyti hans brugðist
skyldum sínum gagnvart þess-
um einstaklingum og þegar
ráðherra hefur verið bent á
þetta œtti hann umsvifalaust
að lagfœra þessa augljósu villu
ístað þess að grípa til þess ráðs
að kallafrœðslustjóra Norður-
lands eystra öllum illum
nöfnum... “
vilja mismuna börnum af þessu
tagi. Hins vegar hefur ráðuneyti
hans brugðist skyldum sínum
gagnvart þessum einstaklingum
og þegar ráðherra hefur verið
bent á þetta, ætti hann umsvifa-
laust að lagfæra þessa augljósu
villu, í stað þess að grípa til þess
ráðs að kalla fræðslustjóra Norð-
urlands eystra öllum illum
nöfnum, þótt hann hafi reynt af
fremsta megni að rétta hlut þess-
ara barna.
Fram hefur komið að sum
fræðsluumdæmi hafa leyst þenn-
an sérkennsluvanda með „betri
nýtingu“ á almenna kennslukvót-
anum, þ.e. skerðingu á kennslu
svokallaðra heilbrigðra barna,
sem leiðir til þess að afgangs eru
tímar sem notaðir eru til sér-
kennslu. Ráðherra hefur notað
þetta sem rök fyrir því að við
þurfum ekki aukið fjármagn til
sérkennslunnar. Þetta eru hald-
lítil rök, vegna þess að við vitum
vel að þar sem þetta hefur verið
gert, er það fyrst og fremst vegna
þess að ekki fengust kennarar til
almennrar kennslu svo að fella
varð niður eitthvað af hinu al-
menna námi. Er ekki verið að
brjóta lög á svokölluðum
heilbrigðum, ef fella verður niður
almenna kennslu? Er ekki verið
að brjóta lög og ganga fram hjá
ákvæðum reglugerða, ef fjár-
veitingar eru ekki nógar til sér-
kennslu?
Kennaraskorturinn á lands-
byggðinni er vandamál útaf fyrir
sig og mörg sveitarfélög standa
frammi fyrir óleystum vanda
hvað þetta varðar. Við hljótum
að horfa til þess með hryllingi, ef
vandinn verður miklu stærri, því
þá getur skapast hyldjúp gjá milli
barna í þéttbýli og dreifbýli. Það
ætti öllum að vera ljóst og þess
vegna ætti menntamálaráðuneyt-
ið ekki að notfæra sér þetta
ástand til að klóra yfir þá hand-
vömm sem við blasir.
Aga- og
trúnaðarbrot
Ráðherra hefur sakað Sturlu
Kristjánsson um óhlýðni og trún-
aðarbrot. Um trúnaðarbrotið
ætla ég ekki að ræða hér, enda
hafa starfandi fræðslustjórar og
fræðsluráð mótmælt þeim ásök-
unum á hendur Sturlu og sýnt
fram á hversu ráðherra hefur illi-
lega hlaupið á sig með þeirri sak-
fellingu. Hitt er svo annað mál,
að ef ráðherra þolir ekki að hon-
um sé bent á sannleikann í sér-
kennslumálinu, þá er það ekki
Sturlu Kristjánssyni að kenna.
Sturla hefur unnið fyrir þetta
skólaumdæmi af fádæma elju-
semi og dugnaði og hefur enginn
skólamaður hér fyrir norðan bor-
ið brygður á störf hans þar að
lútandi.
Undanfarin þrjú ár hef ég setið
samráðsfundi skólastjóra og
fræðslustjóra þar sem málefni
umdæmisins hafa verið rædd og
stefnan mótuð og því finnst mér
að ásakanir ráðherra á hendur
Sturlu séu einnig ætlaðar mér.
Við sem setið höfum þessa fundi
vitum vel að baráttan hefur snúist
um allt annað en ráðherra vill
vera láta og vörn hans er svo veik,
að grípa verður til valdníðslu og
ómerkilegra bragða til að koma
höggi á fræðslustjóra vorn. (Lítill
fugl hvíslaði því að mér að starfs-
menn ráðherra hefðu aldrei tekið
í mál að láta rannsaka þetta mál á
heiðarlegan máta, því að þá hefði
engin sakargift fundist og ekki
verið hægt að losna við Sturlu
Kristjánsson úr embætti fræðslu-
stjóra). Barátta okkar hefur snú-
ist um það eitt að fá að framfylgja
grunnskólalögunum og til þessa
hefur engin sök verið fundin á
hendur Sturlu sem réttlætir svo
svívirðilega aðför sem ráðherra
hefur beitt. Það er ekki hægt að
láta það óátalið, að ráðherra
skuli sniðganga almenn mann-
réttindi á þann veg sem við höf-
um nú orðið vitni að. Ummæli
hans í Alþingi benda einnig til
þess að „háttvirtur“ mennta-
málaráðherra kunni ekki fótum
sínum forráð né tungu sinni tak.
Þær ávirðingar sem ráðherra tók
til í þingræðu sinni þriðjudaginn
20. janúar síðastliðinn og unnar
voru af Örlygi Geirssyni skrif-
stofustjóra fjármáladeildar, eru
þess eðlis að ef grannt er skoðað,
þá er greinilegt að hvorugur hef-
ur nokkuð getað fundið að emb-
ættisfærslu Sturlu Kristjánssonar
og því gripið til þess ráðs, að slíta
setningar úr nokkrum bréfum, án
samhengis við efni þeirra. Það
má vera að þetta sé löglegt, en
vond er nú lyktin af vinnu-
brögðum af þessu tagi.
Fjárlög og
grunnskólahald
Fyrir nokkrum dögum kom
bóndi úr minni sveit með gögn
sem hann vann upp úr Stjórnar-
tíðindum. Þetta voru upplýsingar
um framlög til grunnskóla á fjár-
lögum og náði könnun hans til
áranna 1982-1987. Mér þótti
þetta athyglisvert og fékk leyfi
hans til að vinna út frá þessum
gögnum. Það kemur glöggt í ljós
þegar þetta er skoðað, að það er
ekki sama hvort maður heitir Jón
eða séra Jón.
Við skulum nú skoða niður-
stöðutölur þær sem í þessum
gögnum er að finna og tekið skal
fram að allar tölur eru í þúsund-
um króna. (Sjá töflu)
Ef við skoðum prósentuhækk-
un síðustu þriggja ára kemur
einnig dálítið merkilegt í ljós.
Reykjavík..............88,66
Reykjanes..............84,48
Vesturland.............84,93
Vestfirðir.............87,74
Norðurl. V.............82,61
Norðurl. A.............76,83
Austurland.............90,47
Suðurland..............77,64
Meðaltalshækkun í % var
84,33.
Vekur það ekki undrun ykkar,
að Norðurland eystra skuli vera
svo neðarlega þegar fjárlög eru
hækkuð milli ára? Gerið þið ykk-
ur grein fyrir hvað hér er um háar
fjárhæðir að ræða? Við fyrstu sýn
fannst mér þetta ekki svo voða-
legt, en þegar betur er að gáð,
kemur í ljós að ef Norðurland
eystra hefði fengið meðaltalsp-
rósentuhækkun síðustu 6 ára,
væri upphæðin á fjárlögum nú
276.257 þús., eða 13.270 þús.
hærri en raun ber vitni. Ef við
hins vegar reiknum okkur með-
altals hækkun síðustu 3 ára, væri
þessi munur 11.150 þús. Enn er
hægt að leika sér með tölurnar.
Ef við hefðum fengið sömu
hækkun og t.d. Austurland, væri
munurinn um 20-22 milj. Það
væri hægt að gera margt með
slíkri viðbót. Einnig er rétt að
gera sér grein fyrir því að fækkun
eða fjöigun fólks á viðkomandi
svæðum hefur nánast engin áhrif
frá ári til árs. Ég vil skora á fólk
að athuga vel þessar niðurstöður
og spyrja þann sem ræður, hvers
vegna Norðurland eystra nýtur
ekki meiri velvilja hjá yfirvöld-
umm Er þetta hluti af landshlut-
apólitíkinni?
Garðar Karlsson,
skólastjóri
Laugalandsskóla.
Föstudagur 30. janúar 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7