Þjóðviljinn - 14.10.1989, Síða 6

ÞJÓÐMÁL
Fjárlagafrumvarp ið
Nýr grundvöllur
Nú eru að fara í hönd langar og
strangar umræður um fjárlagafr-
umvarp ríkisstjórnarinnar.
Hvernig skyldi almenningi ganga
að greina aðalatriði málsins í öllu
talna- og hugtakaflóðinu? Mynd:
Kristinn.
Fjárlagafrumvarpið er eitt um-
deildasta frumvarp sem lagt
er fyrir Alþingi hverju sinni.
Þingheimur er upptekinn af þessu
frumvarpi meira og minna fram
að jólum og þingmenn deila um
efnahagsforsendur, einstök fram-
lög til hækkunar eða lækkunar og
hvort reka eigi ríkissjóð með
halla eða tekjuafgangi. I fjár-
málaráðuneytinu hafa verið tekin
saman þau atriði sem ráðuneytið
segir einkenna fjárlagafrumvarp
næsta árs og er sú samantekt birt
hér í heild sinni.
Fjárlagafrumvarpið fyrir 1990
tekur mið af því að nýr grund-
völlur sé að skapast í íslensku
efnahagslífi. Sá grundvöllur
byggir á því að millifærslum,
sículdbreytingum og raun-
gengisaðlögun sé lokið, en við
taki tímabil þar sem atvinnuveg-
irnir og aðilar vinnumarkaðarins
bera ábyrgð innan þess almenna
efnahagslega ramma sem mark-
aður er, meðal annars með fjár-
lögum á hverjum tíma. Hinn nýi
grundvöllur byggir á stöðugleika
í gengismálum, jafnvægi í pening-
amálum og minnkandi verðbólgu
og viðskiptahalla.
flöhald
Með þessu fjárlagafrumvarpi
er leitast við að snúa af braut sí-
aukinna ríkisútgjalda, stöðugs
hallarekstrar og erlendrar skuld-
asöfnunar, sem þjóðarbúið hefur
verið á síðustu fimm ár.
1. Ríkisútgjöld lækka að raun-
gildi frá 1989 um 4%, eða um
4.000 m.kr., í fyrsta skipti á þess-
um áratug.
2. Tekjur ríkisins lækka að raun-
gildi frá 1989 um 1.500 m.kr.
Skattar haldast því óbreyttir sem
hlutfall af landsframleiðslu.
3. Gert er ráð fyrir að tæplega 3
miljarða króna halla megi fjár-
magna með lánum innanlands,
þannig að erlend skuldabyrði
eykst ekki, og án þess að valda
hækkun vaxta.
4. Lækkun ríkisútgjalda á sér
fyrst og fremst stað í minni fjár-
munum til fjárfestingar og fram-
laga. Lögð er áhersla á aðhald að
rekstri án þess að skert sé mikil-
væg og nauðsynleg þjónustustarf-
semi.
Jöfnunaraðgerðir
í frumvarpinu er lögð áhersla á
að nýta þau færi sem gefast til að
auka jafnrétti og eyða óeðli-
legum aðstöðumun í samfé-
laginu. Jöfnunaraðgerðum er
beitt á mörgum sviðum, og sér
þeirra stað bæði í tekjuhlið frum-
varpsins og gjaldahlið þess.
1. Við upptöku virðisaukaskatts
um áramót verða skattar lækkað-
ir verulega á mikilvægustu inn-
lendu matvælum, og er sú lækkun
sérstaklega til hagsbóta fyrir lág-
tekjufólk og barnmörg heimili.
2. í húsnæðismálum er lögð
áhersla á að félagslegar íbúða-
byggingar hafi forgang. Þessari
stefnu er ætlað að leysa úr brýn-
um vanda ýmissa þeirra sem eiga
undir högg að sækja í samfé-
laginu. Um leið er hér um virka
byggðastefnu að ræða.
3. Framlag til Byggðastofnunar
er aukið um 60% að krónutölu í
því skyni að styrkja undirstöður
stofnunarinnar og gera henni bet-
ur kleift að sinna því hlutverki
sínu að jafna aðstöðumun milli
landsbyggðar og höfuðborgar-
svæðis og hleypa nýju lífi í
atvinnu-.og efnahagslíf í héruð-
unum.
4. Þrátt fyrir að framlög ríkisins
til flestra fjárfestingarsjóða hafi
verið skorin verulega niður halda
Framkvæmdasjóður fatlaðra og
Framkvæmdasjóður aldraðra
sínum hlut í krónutölu.
5. Með samræmdum tekjuskatti á
allar fjármagnstekjur er stefnt að
því að eyða óréttlæti sem við-
gengist hefur í skattamálum milli
atvinnutekna og tekna af fjár-
magnseign. Um leið er afnumið
misræmi milli sköttunar á ýmis
form fjármagnseignar, til dæmis
milli arðs af hlutabréfum í at-
vinnufyrirtækjum og vaxtatekna
af skuldabréfum.
6. Ríkisstjórnin hefur ákveðið að
hefja næstu mánuði endurskoðun
laga um tekjuskatt til að efla
jöfnunarhlutverk tekjuskattsins.
Markmið endurskoðunarinnar
verður að létta skattbyrði á lág-
tekjufólki, og verða meðal ann-
ars skoðaðir valkostir sem fela í
sér tekjutengingu barnabóta,
tekjutengdar húsaleigubætur og
sérstakt skattþrep á mjög háar
tekjur.
7. Jöfnunarsjóður sveitarfélaga
tekur við nýju hlutverki á næsta
ári og starfar þá í þágu smárra og
meðalstórra sveitarfélaga í öllum
landshlutum.
Kerfisbreytingar
Frumvarpið einkennist einnig
af umfangsmiklum kerfis-
breytingum. Þessar umbætur
snúa að skattheimtunni, útgjöld-
um og fjárlagavinnunni sjálfri.
Helstar þeirra eru:
1. Virðisaukaskattur leysir gamla
söluskattinn af hólmi um áramót.
Skatturinn bætir samkeppnis-
stöðu íslenskra útflutningsgreina
og jafnar aðstöðu fyrirtækjanna
innanlands. Hann treystir inn-
heimtu og bætir skil. Hin nýja
skipan hefur það m.a. í för með
sér að niður fellur endur-
greiðslukerfi kringum uppsafn-
aðan söluskatt.
2. Nýjar reglur um verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga setja
nú mark sitt á fjárlög í fyrsta
skipti. Ymis verkefni færast að
öllu leyti til ríkisins, til dæmis
rekstur heilbrigðisstofnana og
sjúkratrygginga, en önnur verða
algerlega á vegum sveitarfélaga,
svo sem bygging grunnskóla,
leikskóla og íþróttamannvirkja.
Breyttum verkaskiptum er ætlað
að einfalda og auðvelda fjárhags-
leg samskipti ríkis og sveitarfé-
laga, og þess er vænst að með
þeim fari saman frumkvæði,
framkvæmd og fjárhagsleg
ábyrgð í þjónustu og rekstri. Þá
tekur fjármálakafli framhalds-
skólalaganna gildi um áramót, og
tekur ríkið þá að fullu við rekstri
þeirra.
3. Nýjar og bættar aðferðir við
gerð og framkvæmd fjárlaga.
Nauðsynlegt er að treysta vinnu-
brögð við undirbúning og um-
fjöllun fjárlaga, meðal annars til
að draga úr hvata til sjálfvirkrar
þenslu ríkisútgjalda. Meðal
þeirra ákvarðana sem teknar
hafa verið í þessum efnum í
tengslum við fjárlagafrumvarpið
er að leggja fram þriggja ára fjár-
lagaáætlun sem sérstakt þing-
skjal, að leggja fram fjáraukalög
á næstu vikum þingsins og draga
verulega úr þörf á aukafjár-
veitingum á næsta ári með rýmri
fjárhag ráðuneytanna til óvæntra
útgjalda. í undirbúningi er að út-
gjaldarammar verði meginaðferð
við fjárlagagerðina, og var vísi að
slíkri aðferð beitt við fjárlaga-
gerðina nú. Stefnt er að því að
fimmtungur ríkiskerfisins verði
veginn og metinn árlega með svo-
kölluðum núllgrunnsáætlunum.
Allt ríkiskerfið verður þannig at-
hugað frá grunni tvisvar á hverj-
um áratug.
ALÞÝÐUBANDALAGIÐ
Æskulýðsfylking Alþýðubandalagsins
Landsþing
Landsþing Æskulýðsfylkingar Alþýðubandalagsins verður haldið
laugardaginn 21. október klukkan 12.30 að Hverfisgötu 105
Reykjavík.
Dagskrá nánar auglýst síðar. Stjórnin
Alþýðubandalagið í fíeykjavík
Jafnrétti - atvinnumál - veiturnar
Fundur verður í umræðuhópi borgarmálaráðs að Hverfisgötu
105, þriðjudaginn 17. október kl. 17.00. Undirbúningur fyrir ráð-
stefnu borgarmálaráðs.
Stjórnin
Alþýðubandalagið í Hafnarfirði
Félagsfundur
Alþýðubandalagið í Hafnarfirði boðar til félagsfundar
fimmtudaginn 19. október kl. 20.30 í Skálanum, Strandgötu.
Dagskrá:
1. Kosning uppstillingarnefndar.
2. Umræður um stjórnmálaviðhorfið.
3. Önnur mál.
Stjórnin
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 14. október 1989