Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.1996, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 12. APRÍL 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skritstotur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVIK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Ævikvöld kvótakerfisins
Veiðar smábáta falla undir heildarstjórn þorskveiða í
kvótakerfinu, þegar Alþingi hefur samþykkt smábáta-
frumvarp ríkisstjórnarinnar. Þar með hefur kvótakerfið
náð tökum á því meginhlutverki sínu að hafa hemil á
heildarveiði þorsks í fiskveiðilögsögunni.
Kvótakerfið er gallagripur, svo sem margoft hefur
komið fram í umræðu undanfarinna ára. Það hefur hlið-
arverkanir eins og flest skipulag að ofan, framleiðir ný
vandamál í stað þeirra, sem það leysir. En sem kerfi fær-
ist það þó nær innri fullkomnum með frumvarpinu.
Sjávarútvegsráðherra samdi við smábátaeigendur um,
að þeir héldu þeim þorskveiðihlut, sem þeir hafa náð á
síðustu árum. Sá hlutur er mun meiri en hann var fyrir
fimm árum. Þessi samningur endurspeglast í frumvarp-
inu, sem gefur smábátunum 20% heildaraflans.
Þessi 20% eru 45.000 tonn á þessu fiskveiðiári, sem er
svipað og smábátaaflinn hefur verið undanfarin fimm ár.
Fiskveiðiárið 1991-1992 var smábátaaflinn 47.700 tonn.
Þannig taka smábátamenn engan þátt í þeim samdrætti,
sem orðið hefur í þorskveiðum á tímabilinu.
Fyrir fimm árum var heildarafli þorsks 333.000 tonn,
en verður væntanleg 165.000 tonn á þessu fiskveiðiári.
Með því að halda óbreyttu þorskaflamagni hefur smábá-
taflotanum þvi tekizt að auka hlutdeild sína í minnkandi
heildarafla úr 14% í 21% á fimm ára tímabilinu.
Smábátamenn eru að vonum ánægðir með þessa nið-
urstöðu, en útgerðarmenn og togarasjómenn óánægðir.
Hinir síðamefndu segjast hafa tekið á sig allan samdrátt
undanfarinna fimm ára og sé nú refsað með því að fá
ekki að sama skapi aðild að árangri samdráttarins.
Þeir síðamefndu segja enn fremur, að smábátamenn
séu verðlaunaðir fyrir að fara ekki eftir fyrri reglum og
hafa með frekjunni komizt úr 14% í 21%. Ekki beri að
verðlauna þá fyrir þetta, heldur færa hlut þeirra aftur
niður í fyrri hlutdeild, 14% eða enn minna.
Stórútgerðarmenn njóta ekki samúðar kjósenda í
kveinstöfum sínum. Þeir hafa áratugum saman verið
stimplaðir í þjóðarvitundinni sem grátkerlingar og upp á
síðkastið einnig sem sægreifar, er hafi sölsað svo undir
sig þjóðareignina, að hún gangi þar í erfðir.
Smábátamenn hafa einmitt notað þá áhrifamiklu rök-
semd, að samningurinn og frumvarpið fresti því, að svo-
kallaðir ofursægreifar eignist allan kvótann við ísland.
Þessi röksemd fer betur í þjóðina en grátur sægreifa út
af minnkuðu tangarhaldi sínu á þjóðareigninni.
Af þessu tilefni skal ítrekað enn einu sinni, að nauð-
synlegt er að leggja niður kvótakerfið hið bráðasta og
taka upp útboð veiðileyfa til að tryggja, að sem mestur
hluti veiðanna falli í hlut hagkvæmustu útgerðarinnar,
og til að tryggja, að þjóðin eigi sjálf auðlindina.
Ef hins vegar er litið afinarkað á smábátafrumvarpið,
sem liggur fyrir Alþingi, verður að líta svo á, að hinir
óvinsælu sægreifar hafi nokkuð til síns máls. Til dæmis
væri hægt að fara bil beggja og láta smábátana hafa
35.000-40.000 tonn í stað 45.000 tonna.
Með frumvarpinu hefur ríkisstjórnin að undirlagi
sjávarútvegsráðherra hins vegar lagzt á sveif með smá-
bátamönnum gegn stórútgerðum og togarasjómönnum.
Þingflokkar stjómarinnar hafa samþykkt þessa leið, sem
einnig nýtur stuðnings í röðum stjórnarandstöðunnar.
Burtséð frá þessum ágreiningi um hlut smábátanna er
frumvarpið ágæt endurbót á gersamlega úreltu kvóta-
kerfi og getur framlengt ævikvöld þess um nokkur ár.
Jónas Kristjánsson
Kr.10.000

íí'.V 004561

1987 2.H.D
'*st
„Ríkið hefur ekki efni á að borga út fallin skuldabréf og gefur út ný í staðinn," segir m.a. í grein dr. Jónasar.
Timasprengja
eða keðjubréf?
Það hefur sennilega farið fram
hjá fáum þegar fjármálaráðherra
lýsti því yfir i fjölmiðlum nýlega
að lífeyrissjóður opinberra starfs-
manna væri tímasprengja sem
gæti sprungið fyrr en seinna.
Þessi yfirlýsing kom fram í sam-
bandi við áform ríkisstjórnar að
breyta lögum um réttindi og skyld-
ur opinberra starfsmanna og and-
óf BSRB og BHM í því sambandi.
Reiknimeistarar fjármálaráðu-
neytisins höfðu reiknað út stöðu
lífeyrissjóðsins og fengið út svim-
andi háa neikvæða útkomu. Mig
minnir að talað hafi verið um níu-
tíu milljarða! Þessa tölu skynja
fæstir. Öðrum liggur við yfirliði.
Dropi í hafið
Mig rekur minni til þess, að
könnuð var staða háskólamennt-
aðra starfsmanna rikisins gagn-
vart lífeyrissjóðnum á áttunda
áratugnum þegar ég var formaður
BHM. Tryggingastærðfræðingur
var fenginn til að reikna út dæm-
ið.
Ég tíunda þetta hér vegna þess
að ég fékk þá nokkra innsýn inn í
þann frumskóg sem lífeyrissjóður-
inn er. Fram kom að félagsmenn
BHM hjá ríkinu greiddu hlutfalls-
lega hærri lífeyrisiðgjöld en aðrir
miðað við greiðslur úr sjóðnum.
Þeirri hugmynd var því hreyft á
samningafundi að BHM fengi sér-
staka deild i sjóðnum eins og for-
dæmi voru fyrir. Okkur var ljóst
að verulegir hagsmunir fólust í
því að vera aðilar að sjóðnum um-
fram aðra lifeyrissjóði stéttarfé-
laga.
Nú greiðir ríkið hundruð millj-
óna á hverju ári vegna lífeyris-
greiðslna starfsmanna. Að sjálf-
sögðu hefur sjóðurinn 4% tekjur
af launagreiðslum til starfsmanna
sinna en það er sem dropi í hafið
þrátt fyrir 6% framlag ríkisins
eins og annarra vinnuveitenda. En
á mörgum liðnum árum, allt fram
að verðtryggingu, sem tekin var
upp í seinni ríkisstjóm Ólafs Jó-
hannessonar, brann sjóðurinn upp
í verðbólgu. Starfsmönnum ríkis-
ins var lánað fé til húsbygginga en
ríkið verðtryggði ekki sjóðinn. Og
Kjallarinn
Dr. Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
nafngreindir gæðingar fengu stór
aukalán sem við vissum um. En
ríkið hafði opnar leiðir til ávöxt-
unar sjóðsins en það var ekki gert
frekar en á öðrum sviðum og
sjálfsábyrgð valin. Hver ber
ábyrgð nú?
Keðjubréf
Auðvitað var róður ríkisins létt-
ari áður vegna þess að starfs-
mönnum þess fjölgaði stöðugt.
Ungir starfsmenn voru hlutfalls-
lega fjölmennir miðað við þá sem
þáðu lífeyrisgreiðslur. Nú er hlut-
fallið að breytast og á eftir að
versna. Fjármálaráðherrar
rumska og væla ámátlega. Hvað
með ávöxtun lífeyrisgreiðslna og
mótframlags, þó ekki sé nema frá
setningu áðurnefndra laga? Aðrir
lífeyrissjóðir hafa allir leitað að
bestu ávöxtunarleiðum og eru nú
sumir hverjir orðnir stærstu sjóð-
ir landsins. Ráðherrar okkar
smíða tímasprengjur á meðan og
mjálma. Ríkisskuldabréf eru eins
og kveikjuþráðurinn er ekki lang-
ur og hann logar. Ríkið hefur ekki
efni á því að borga út fallin
skuldabréf og gefur út ný í stað-
inn. Það er ekki oft sem það heyr-
ist að ríkisstarfsmenn hafi þegið
umtalsvert lægri laun en aðrir
vegna hans.
Á sjöunda áratugnum voru
hlunnindi ríkisstarfsmanna af líf-
eyrissjóðnum og tryggari ráðn-
ingu metin af Kjaradómi í tvígang
upp á ein 14% að mig minnir en
þá höfðu ríkisstarfsmenn ekki
verkfallsrétt. Á liðnum árum hafa
ríkisstarfsmenn metið hagsmun-
ina einhvers staðar á milli 10 og
20% af launum. Ef lífeyrisréttind-
in eru brott numin eru bakreikn-
ingar upp á marga tugi milljarða
hangandi yfir ráðherrum!
Svínarí!
Það vakti nokkra athygli meðal
almennings að íslandsbanki vildi
ekki taka lífeyrisréttindi banka-
stjóra Útvegsbankans heitins með
í kaupum þegar bankinn var seld-
ur. Rætt var þá um þrjú hundruð
milljónir vegna nokkurra manna.
Alþingismenn fá full lífeyrisrétt-
indi eftir 16 ár minnir mig og ráð-
herrar eftir 8. Svo geta séra Jónar
fengið margfaldar lífeyrisgreiðsl-
ur! Venjulegir Jónar fá 2% lífeyr-
isréttindi á ári og komast í 80%
hæst! Þeir útvöldu geta stungið
höndum í vasa skattborgara að
vild!
Jónas Bjarnason
„Á liðnum árum hafa ríkisstarfsmenn
metið hagsmunina einhvers staðar á milli
10 og 20% af launum. Ef lífeyrisréttindin
eru brott numin eru bakreikningar upp á
marga tugi milljarða hangandi yfir ráð-
herrum!“
Skoðanir annarra
Ekki-framboð Davíðs
„Það athyglisverðasta í málatilbúnaði forsætisráð-
herra, þegar hann gerði grein fyrir þessari niður-
stöðu sinni, var tvímælalaust hin lítt dulbúna áskor-
un - nánast tilkynning hans - um að annað framboð
væri væntanlegt.. . Þó svo að margir óttist að Dav-
íð hafi með þögn sinni um forsetaframboð veikt
nokkuð flokkinn út á við, virðist ljóst af viðtökun-
um, sem hann fékk hjá þingflokknum, að þar hefur
hann styrkt sína stöðu.“
BG í Tímanum 11. apríl.
Fjármunir til mennta
„Með því að beina fjármunum í menntakerfíð í
ríkari mæli en nú er gert, bæði í hið hefðbundna
kerfi sem og símenntun og starfsþjálfun, getum við
náð verulegum árangri við að bæta lífskjör á land-
inu, hækka raunlaun og auka hagvöxt . . . Sé það
ekki gert er hætta á að upplýsingabyltingin sem
fram undan er nýtist okkur ekki til að bæta kjör
okkar, ekki frekar en þær tiltölulega miklu tækni-
breytingar sem orðið hafa síðustu tíu árin hafa nýst
okkur."
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 11. apríl.
Pólitískur afleikur?
„Davíð Oddsson hefur til þessa haft orð á sér fyr-
ir að vera slægur og kænn stjórnmálamaður. í vetur
hefur annað komið á daginn. Svo virðist sem hé-
gómagirndin hafi blindað forsætisráðherra með
þeim afleiðingum að flokkur hans stendur veikari
eftir, imynd Davíðs er löskuð - og sjálfur mun hann
að öllum líkindum þurfa að láta þingheim hrópa
ferfalt húrra fyrir þeim sem hann vildi síst sjá í hlut-
verki forseta íslands. Hvert húrrahróp verður vitn-
isburður um ótrúlega pólitíska afleiki Davíðs Odds-
sonar.“
Úr forystugrein Alþbl. 11. apríl.