Dagblaðið Vísir - DV - 21.06.1996, Blaðsíða 10

10
FÖSTUDAGUR 21. JÚNÍ 1996
Menning________
Kissin fer
á kostum
Stundum segjast menn fara á
tónleika til þess aö sækja sér and-
lega næringu, án þess að alltaf sé
ljóst við hvað er átt. Þeir sem fóru
á tónleika píanóleikarans Evgenys
Kissins sl. laugardag og komu
heim aftur glaðari og betri menn
vita hins vegar áreiðanlega hvað í
setningunni felst. Að heyra göfuga
tónlist flutta af snilld sambæri-
legri þeirri sem í verkunum sjálf-
um er að finna er áhrifarík
reynsla og betur til þess fallin en

flest annað að lyfta mönnum upp
yflr gráma hversdagslífsins.
Tónleikar Kissins voru á vegum
Listahátíðar í Reykjavík 1996. Á
efnisskrá hans voru Chaconna J.S.
Bachs í útsetningu Busonis fyrir
píanó, Tunglskinssónata Beetho-
vens, Fantasía op. 49 eftir Chopin
og tilbrigði Brahms um stef
Paganinis. Það er í sjálfu sér ekki
sérstakt nýnæmi fyrir tónlist-
arunnendur að hitta fyrir pianó-
snillinga sem hafa í hendi sér öll
erfiðustu tæknibrögð hljómborðs-
ins eins og leikur einn sé, kunna
fjölröddunarspi! þar sem hver
rödd hefur sinn lit og sinn styrk
og ásláttargaldur sem veldur því
að gömul velþekkt hljóðfæri vakna
eins og af dvala og hljóma eins og
þau séu orðin græn aftur. Allt
þetta kann Evgeny Kissin að sjálf-
sögðu. Það sem gerir hann sér-
stakan meðal snillinganna eru
hinir óvenjulegu og skapandi túlk-
unarhæfileikar sem hann hefur i
ríkum mæli. Það þarf ekki lítið til
að spila húsganginn, Tunglskin-
sónötuna, eins og Beethoven hafi
samið hana í gær.
Chaconnan fyrir einleiksfiðlu er
eitt þeirra fáu tónverka sem eru
eins og hluti af náttúrulögmálun-
um. Manni virðist sem hún hljóti
að hafa legið fullkomin úti í ómæl-
isvíddunum þar til gamli Bach
fann hana og skrifaði niður. Það
er hæpið og nánast ögrandi að
taka slíkt verk og gefa því nýjan
búning. í flutn- ----------------
ingi Kissins fékk
umskrift Busonis
hins vegar annað
gildi. í stað þess
að vera endu-
rómur af frum- ‘
gerðinni hljómaði það sem nýtt og
sjálfstætt verk. Fantasíu Chopins
lék Kissin eins og sá sem valdið
hefur. Svona á að spila Chopin. Ef
til vill voru Tilbrigði Bhrams við
stef Paganinis erfiðasta viðfangs-
efni píanóleikarans á þessum tón-
leikum. Formið er kassalaga og
einhæft og stefið dægurlagakennt.
Tónlist
FinnurTorfi Stefánsson
Evgeny Kissin var vel tekið að
loknum tónleikunum í Háskólabíói
á laugardag og ætlaði fagnaðar-
látum aldrei að linna.
DV-mynd Hari
"7
Kissin tókst þó að halda lífi í
þessu.-með frábærlega litríkum
leik.
Svo óheppilega vildi til að still-
________________ ing píanósins tók
aö spillast er leið
á tónleikana og
falskir tónar létu
stundum óþægi-
lega hátt við
---------------- slagið. Ekki varð
þess þó vart að píanóleikarinn léti
það trufla einbeitingu sína og ekki
kom þetta í veg fyrir að hann léki
nokkur aukalög með sama glæsi-
brag og hin fyrri verk. Undirtektir
áheyrenda voru honum vonandi
nokkur sárabót fyrir óknytti hljóð-
færisins, svo einlægar og þakklát-
ar sem þær voru.
DV
|#% III/ m VM 9% II „„„
nviviifi i iiiwSIMI
9 0 4 - 5 0 0 0 Verð aðeins 39,90 mín.
Þú þarft aðeins eitt símtai
í Kvikmyndasíma DV til að fá
upplýsingar um allar sýningar
kvikmyndahúsanna t
IQEZl KVlKMYNDAsáf#
904-5000
DV
Sjálfsprottin náttúra
- Svavar Guönason í Listasafni ASÍ
Fyrsta sýningin í nýjum húsakynnum Listasafns
ASÍ í Ásmundarsal er á verkum Svavars Guðnasonar
í eigu safnsins. Er það vel til fundið að halda sýningu
á verkum Svavars á listahátíð þar sem hann telst
óumdeilanlega hvað þekktastur hérlendra listamanna.
Svavar tók þátt í sýningum hins alþjóðlega COBRA-
hóps er hann bjó í Danmörku á árunum 1935-1951 og
var síðar nokkrum sinnum boðið að taka þátt í Grönn-
ingen-sýningum í Danmörku, er þótti mikil viður-
kenning. Verk Svavars eru til i öllum helstu söfnum í
Danmörku og mörgum einkasöfnum í Evrópu er sér-
hæfa sig í list COBRA-manna. Hér á landi eru verk
hans einnig til í helstu söfnum, flest í Listasafni ís-
lands, en í Listasafni ASÍ er til stofngjöf Ragnars í
Smára, sem inniheldur öndvegisverk á borð við Föns-
un frá 1943, er var á fyrstu sýningu Svavars hér á
landi árið 1945, Hágöngur (einnig nefnt Fjalla-Eyvind-
ur) frá 1947 og Einræðisherrann frá 1949. Fyrir tveim-
ur árum færði Ásta Eiríksdóttir, ekkja Svavars, safn-
inu svo að gjöf fjölda verka, bæði oliumálverk og
vatnslitamyndir, einkum frá þvi eftir 1960. Þessar
tvær listaverkagjafir mynda þá sýningu sem nú stend-
ur yfir í Listasafni ASÍ.
Hrynjandi náttúrunnar
Svavar Guðnason telst frumkvöðull í abstraktlist og
fylgdi þeirri stefnu alla tíð. En þó svo að verk hans
eigi að heita óhlutbundin eru þau í nánum tengslum
við náttúruna og hrynjandi frumkraftanna. Á þeim
tíma sem Svavar kynntist listamönn-
unum sem mynduðu Höstgruppen og
síðar COBRA voru að myndast tvær
fylkingar framúrstefnulistamanna er L'
aðhylltust súrrealisma og kúbisma.
Önnur fylkingin aðhylltist klassiskt
myndmál vakið af dulvitundinni, hin
stefndi að sjálfsprottinni túlkun er
birtist í táknsæi og abstraktexpressjón-
isma. Svavar tók síðari kóssinn og svo
virðist sem samspil andstæðra afla i
náttúrunni á heimaslóðum hans á
Höfn í Homafirði hafi frá upphafi verið kjarni listar
hans. Hrynjandi náttúrunnar sem líður í gegnum
myndflötinn eða brýst fram með sprengikrafti er túlk-
uð á þann hátt í verkum Svavars að nær stendur is-
lenskri náttúru en mörg natúralísk landslagsverk
gömlu meistaranna.
Lágvær og logntær vatnslitaverk
Verkin á sýningunni í Listasafni ASÍ eru sextán
talsins, sjö oliumálverk á striga, sjö vatnslitamyndir á
Hágöngur, eitt olíumálverka Svavars Guðnasonar,
málað árið 1947.
pappír, ein pastelmynd á masónít og ein
pastel- og olíumynd. Myndimar eru
dréifðar um allt húsið og hefur það bæði
kosti og galla. Kostimir era fyrst og
fremst þeir að fólki gefst færi á að skoða
nýuppgerð salarkynnin og að húsið er
nýtt betur en áður til sýningarhalds.
Galli er hins vegar að salir eru lítt lýst-
ir á neðri hæð og enn vantar eitthvað á
að húsnæðið sé þar fullbúið þannig að
henti til sýningarhalds. Mörg verkanna
eru ekki tímasett, en hæglega hefði mátt áætla tíma-
setningu til að auðvelda gestum að setja sig inn í þró-
un listar Svavars. Hér er þó sýnilega ekki verið að
freista þess að gefa yfirlitsmynd af ferli listamannsins,
heldur öllu fremur innsýn í listaverkagjafir er safninu
hafa borist. Hápunktar sýningarinnar eru fyrrnefnd
verk úr gjöf Ragnars í Smára, Einræðisherrann og Há-
göngur. Vatnslitaverkin eru lágværari og logntærari
og hefðu notið sín betur á sérstakri sýningu á vatns-
litaverkum þessa ljóðræna myndskálds.

IVEyndlist
Úlafur J. Engilbertsson
Dauðinn í íslenskum veruleika
- sýningar á Mokka og á Sjónarhóli
Tvær ljósmyndasýningar tengdar dauðanum standa
nú yfir í tengslum við Listahátíð í Reykjavík og hefur
Hannes Sigurðsson listfræðingur umsjón með þeim
báðum. Á Sjónarhóli á Hverfisgötu 12 er sýning á ljós-
myndum hins umdeilda listamanns Andres Serrano
sem teknar voru í líkhúsi og í Mokka á Skólavörðu-
stig er sýning á stækkuðum gömlum ljósmyndum úr
Þjóðminjasafninu af látnum íslendingum, teknar af
fjölda ljósmyndara. Segja má að dauðinn sé hálfgert
banr.orð í vestrænum samfélögum þar sem allt beinist
að því að hampa og viðhalda æskuljómanum. Dauðinn
er einfaldlega ekki nógu góð söluvara, þó samantekt
Hannesar Sigurðssonar á útfararkostnaði sýni að visu
fram á að útfarariðnaðurinn skili bærilega af sér!
Eitt sinn skal hver deyja
í bók er fylgir sýningunum úr hlaði og
inniheldur greinar fjölda fræðimanna á
182 blaðsíðum, er allítarleg úttekt Sigur-
jóns Baldurs Hafsteinssonar, sem jafn- L j
framt ritstýrir bókinni, á þeim sið að
taka ljósmyndir af látnum ástvinum.
Þessi siður mun hafa tíðkast hér á landi
frá því nokkru fyrir aldamótin síðustu
og voru ljósmyndir af látnum þá nánast
eingöngu teknar af atvinnuljósmyndur-
um. Eftir aldamót fjölgaði slíkum
myndatökum til mikilla muna og er

h á t íð
í R e v k i a v í k
Barnslík í kistu. Mynd í eigu Þjóðminjasafns, tekin í
Reykjavík í kringum 1925.
nítjándu aldar myndir af látnu fólki
sem lítur út fyrir að vera sofandi í rúmi
sínu eða seinni tíma myndir af fólki í
yO skreyttri kistu. Jarðarfararmyndir eru
og nokkrar, en þær eru algengastar í
seinni tíð. Samantekt á útfararkostnaði
blasir við á sýningunni í stað verðskrár
og vekur ugglaust einkennilega kennd
hjá mörgum gestinum, ekki síður en sú
Olafur J. Enailbertsson ákvörðun að stiUa upp myndum af látn-
_____________H___________ um við salernin niðri, sem jaðrar við
Myndlist
mest um þær fram að seinna stríði. Eftir stríð hefur
þeim fækkað umtalsvert, enda hefur þjóðfélagið
breyst í samfélag sérfræðinga og stofnana sem sjá um
að afgreiða snyrtilega allt sem að dauðanum snýr
þannig að lífið geti brosað sem breiðast við lifendum.
í bókinni er og mikill fróðleikur tengdur dauðanum,
m.a. viðtal við líksnyrti sem upplýsir að nám við sína
grein geti tekið sjö ár og skiptist fagurfræðilega eftir
stefnum í glamúr og natúrel!
Gálgahúmor?
Sýningin á Mokka er innrömmuð við hæfi með
svörtu klæði. Þar blasir við fyrir enda allsérstæð og
lýsandi fiölskyldumynd eftir Loft Guðmundsson þar
sem látinn fiölskyldufaðir er viðstaddur myndatökuna
sem ljósmynd á borði. ívar Brynjólfsson hjá Þjóð-
minjasafninu hefur séð um að stækka upp myndirnar
á sýningunni. Aðrar myndir eru flestar hefðbundnar
mexíkanskan gálgahúmor.
Dauðinn í nánd og firrð
Á Sjónarhóli er fólki innan átján ára ekki heimill
aðgangur, enda eru myndir Andresar Serranos frem-
ur óhugnanlegar. Flestar eru þær teknar í líkhúsi af
fólki sem hefur ýmist drukknað, verið stungið til bana
eða brennst. Inn á milli eru myndir af kirkjunnar
þjónum, þeim föður Frank og systur Bozemu annarri.
Flennistærð myndanna eykur enn á nálægð dauðans,
en gerir hann um leið einkennilega fiarlægan með því
að viöfangsefnið fer að líkjast landslagi í svo mikilli
stærð og nánd. Framkvæmd þessi, sem mun innihalda
fleiri uppákomur svo sem tónleika og götúleikhús, er
vissulega brýnt innlegg I siðgæðisumræðu dagsins í
dag sem beinist m.a. að því hvort ofbeldi í kvikmynd-
um og óvægin fréttamennska séu að deyfa skilningar-
vit æskunnar.