Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.1999, Blaðsíða 16

16
i enning
MANUDAGUR 22. MARS 1999
Kyrralíf, sjónmál
& væntingar
- þrjár sýningar í Nýlistasafninu
í tveimur neðstu sölum Nýlistasafnsins
sýnir Rósa Gísladóttir gifsskúlptúra sem hún
kallar „Kyrralífsmyndir". Það er orð að
sönnu, a.m.k. fyrrihlutinn, kyrrðin, en and-
rúmsloftið í sölunum minnir á grafhvelfingu,
þvílík er þögnin í verkunum. Þó er dálítil
íronía í því að tala um „líf ‘ í gifsi en á ein-
hverri útlensku heitir fyrirbærið reyndar
„nature morte“ eða „dauð náttúra". En þetta
er ekki aðalatriðið heldur hið hefðbundna
innihald kyrralífsins sem er fagurfræðileg
rannsókn á jafnvægi og' hlutfóllum formsins,
litarins og ijóssins í leit að fullkominni feg-
urð. Uppstillingar Rósu eru í senn óvenjuleg-
ar en kunnuglegar, t.d. líkjast margir hlutirn-
ir ávöxtum og ílátum sem eru sígildur efnivið-
ur í kyrralífsmynd. Ég ætla þó ekki að gera
meira úr þvi heldur virða það sem stendur í
sýningarskrá, að verkunum sé ætlað „að vera
viðbót við heimsmyndina en ekki afstraksjón
á þekktum fyrirbærum", markmiðið sé „að
koma á fullkomnu innbyrðis jafnvægi á milli
verkanna". Ég veit ekki til þess að tæmandi
skilgreining á hinni fullkomnu fegurð sé til.
Því er erfltt að leggja vísindalegt mat á það
hvort Rósu heppnast ætlunarverk sitt en per-
sónulega held ég að hún komist ansi nærri
því. Þetta er mjög falleg sýning.
Hversdagsheimar
Sýning Ragnheiðar Ragnarsdóttur á mið-
hæðinni ber yflrskriftina „Sjónmál" og Qaliar,
eins og fram kemur í mjög fallegum texta sem
fylgir sýningunni, um tengsl listakonunnar
við umhverfið og öll samskiptanetin sem hún
er þátttakandi í. Hún hefur útbúið rými úr
neti sem er í senn opið og óaðgengilegt og má
skoða sem skematíska mynd af tilfmningalífi
hennar sjálfrar. Hún sýnir okkur sjálfa sig
sem sjónvarpstæki sveipað svörtu klæði.
Áhorfandinn horfir inn í hana, inn í hvers-
Frá sýningu Rósu Gísladóttur í Nýlistasafninu. DV-mynd E.OI.
dagsheiminn hennar og staldrar við rammana
sem hún hefur eins og valið af handahófi og
e.t.v. tekst honum að skilja hlutina á sama
hátt og hún sjálf. Hún leggur hvert netið af
öðru með andartökum hversdagslegrar feg-
urðar yfir frakkann sinn og reiðhjólið. Þetta
er persónuleg sýning, sterk og að sumu leyti
angistarfull. Öll erum við „útlendingar", ein á
báti. Hversu sem við reynum náum við aldrei
algjörum samhljómi með öðrum. En fegurðin
deyfir sársaukann.
Á sýningu ívars Brynjólfssonar í SÚM-saln-
um, „Væntingar", eru svarthvítar ljósmyndir,
annars vegar af hálfkláruðum byggingum og
hins vegar tómum íbúðum. Og myndimar eru
vissulega fullar af væntingum en um leið lýsa
Myndlist
Áslaug Thorlacius
þær
ákveðn-
um von-
brigðum
og vonleysi.
Það sem er
tómt og það
sem er ekki
orðið hefur í
sér fólgna
endalausa
möguleika.
En tómu
íbúðirnar
hafa líka ver-
ið yfirgefnar
og nýbygging-
amar eru
ekkert aðlað-
andi svona hráar og grófar. Þetta er hnitmið-
uð sýning.
Ég stenst ekki freistinguna að blanda mér í
umræðuna sem nú er í gangi
um ljósmyndina. T.d. heyrði
sagt ég í útvarpinu að með til-
komu fólks sem kynni að taka
„góðar“ myndir væri ljósmynd-
in nú að öðlast viðurkenningu
sem myndlist. „Viðurkenndir
myndlistarmenn", einnig hér-
lendis, hafa notað ljósmyndir í
marga áratugi, góðar eða slæm-
ar, um það geta verið skiptar
skoðanir. Hitt getur verið að
fagmenntaðir ljósmyndarar séu
nú að koma út úr skápmnn sem
myndlistarmenn með þvi
einmitt að skilgreina sig sem
slíka sjálfir og sýna í myndlist-
argalleríum myndir þar sem
áherslan er á innihaldið, ekki
tæknilegu hliðina.
Af vatnsberum og sjálf-
stæðum konum
Sögusviðið er Reykjavík upp úr 1870. Næt-
urvörður gengur um götur og tónar vaktara-
vísur svo að fólk viti hvað tíma og veðri líð-
ur. Við vatnspóstinn í Aðalstræti safnast hin-
ir lægst settu, vatnsberarnir, saman snemma
morguns með fotur sínar og skjólur. Á meðan
betri borgarar nudda stírur úr augum og bíða
eftir rakvatni og tæmdri kamarfótu rogast
svolítill hópur karla og kvenna með téð ílát
um stræti og fær smáumbun fyrir. Ekki eru
verkalaunin peningar, sem eru sjaldséðir í
höndum smælingjanna, heldur er greitt í
fríðu og gaukað að
þeim einhverju,
sem enginn kærir
sig lengur um, mat-
arbita eða aflagðri
flík.
Iðunn og Kristín
Steinsdætur hafa
valið sér þetta sögu-
svið fyrir nýtt leik-
rit, Systur í synd-
inni, sem Leikfélag
Akureyrar frum-
sýndi sl. föstudag.
Meginþráðurinn er
saga íjögurra ólíkra
kvenna sem skolar
undir þak í Litla-
koti þar sem fordrukkinn smiður, Geir að
nafni, ræður ríkjum. Tilviljun veldur því að
þær gerast gripdeildarsamar og fara að
stunda vöruskiptaverslun af miklum móð. Þó
að þetta lífgi upp á bæjarbraginn um stund
líta yfirvöld málið grafalvarlegum augum og
refsing verður ekki umflúin.
En þó að þetta sé hryggsúlan i verkinu
leggja höfundarnir mikla áherslu á að gefa
áhorfendum hugmynd um aldarfar og stétta-
skiptingu í bland við daglegt amstur bæjar-
búa á þessum tíma.
í sýningunni myndast ákveðin togstreita á
milli sögunnar af konunum fjórum, sem bera
atburðarásina uppi, og þessarar breiðu aldar-
farslýsingar. Saga þeirra er dramatísk og
dauðans alvara undir niðri en kómíska hliðin
er óspart dregin fram, jafnt á betri borgurum
sem almúganum. Kynlegir kvistir eru líka
Leiklist
Auður Eydal
.Úr sýningu Leikféiags Akureyrar, Systur í syndinni
alltaf þakklátt efni og auðvelt að vekja hlátur
með tilburðum þeirra en þar þarf þó að fara
varlega og gæta þess að gera ekki fotlun sem
slíka, andlega eða líkamlega, að aðhlát-
ursefni.
Spaugileg og raunsönn
Tónlistin skipar veglegan sess og lífgar upp
á sýninguna en söngatriðin verða líka oft til
þess að klippa á framvinduna og drepa efninu
á dreif. Allt verður þetta til þess að gera sýn-
inguna óþarflega brotakennda.
Þegar upp var staðið saknaði maður þess að
fá ekki að vita meira um konumar fiórar, bak-
grunn þeirra og örlög. Það hefði mátt sleppa
einhverjum dönskuromsum i staðinn.
Katrín Þorkelsdóttir leikur Þórunni, undir-
gefna og kúgaða húsfreyju í Litlakoti. Það brá
fyrir ofleik hjá henni í átakaatriðinu þegar
Geir sker af henni hárið til að selja fyrir
brennivín en að öðru leyti túlkaði hún persón-
una fallega. Margrét Ákadóttir er frábær í
hlutverki Droplaugar, groddaleg á ytra borði
en hjartahlý. Helga Vala Helgadóttir er sterk
og ákveðin í hlutverki Guðnýjar og mjög vax-
andi leikkona. Anio Freyja Járvela er greini-
lega hæfileikarík og kemur skemmtilega á
óvart sem Malla, létt og með blik í auga á
hveiju sem gengur.
Guðmundur Haraldsson túlkar vel hrotta-
skapinn í fyllibyttunni Geir og vinnur sann-
færandi úr persónulýsingunni. Af sundurleit-
um hópi vatnsberanna má líka nefna Sunnu
Borg, sem fer nokkuð offari i hlutverki Engil-
Önnu, og Þráin Karlsson (Rusti) sem, eins og
svo oft áður, gefur hlutverki sínu spaklegt yf-
irbragð.
Margir aðrir leikarar koma fram og ekki
má gleyma Tjamarkvartettinum sem gegnir
stóru hlutverki og mun áreiðanlega draga
marga að sýningunni.
Kolbrún Halldórsdóttir leikstjóri hefur
fengið einvalalið til samvinnu við sig. Elín
Edda Árnadóttir gerir ieikmynd sem þjónar
verkinu vel og búningaflóran er í senn spaugi-
leg og raunsönn. Kolfinna Knútsdóttir gerir
leikgervi sem rekur smiðshöggið á útlit per-
sóna. Um tónlistina sér Hróðmar Ingi Sigur-
bjömsson og blandar saman gömlu og nýju í
skemmtilegum útsetningum.
Leikfélag Akureyrar sýnir í Samkomuhúsinu:
Systur í syndinni eftir Iðunni og Kristínu
Steinsdætur.
Frumsýning 19. mars.
Myndir af forgengi-
legum byggingum
í kafaldsbyl nútíma fiölmiðlunar verða
þeir listamenn úti sem ekki gera vart við sig
með einhverjum hætti, hvað sem það kostar.
Ungur myndlistarmaður, Kristján Jónsson,
hefur sent frá sér smekklegt og
einfalt kver með rúmlega tuttugu
litprentuðum myndum sem gerð-
ar eru á síðustu fimm árum. Þar
er einnig að finna helstu upplýs-
ingar um listamanninn og for-
mála eftir Ólaf Engilbertsson,
fyrrum myndlistargagnrýnanda
DV, þar sem hann segir meðal
annars: „í verkum Kristjáns
speglast... ljóðræn melankólía og
nostalgía fólgin í byggingarsögu-
legum skírskotunum. Þær geta
jafnframt skoðast sem grafskriftir og minnis-
varðar athafnamanna, en í eðli sinu eru verk
Kristjáns fyrst og fremst tregablandnar
stemningar þar sem hið manngerða og
rammgerða umhverfi tærist fyrir náttúruöfl-
unum og afhjúpar forgengileika sinn.“ Prent-
þjónustan sá um ágæta litgreiningu, Máttur-
inn & dýrðin um hönnun kversins en Svans-
prent um prentun,
Sungið í þágu
krabbameinssjúkra barna
Ung söngkona, Sigrún Jónsdóttir, hefur
tekið það upp hjá sjálfri sér að halda tón-
leikaröð til styrktar krabbameinssjúkum
börnum. Fyrstu tónleikar
hennar voru í Selfoss-
kirkju í gær, en nú á mið-
vikudaginn syngur hún í
Vinaminni á Akranesi kl.
20.30 og næstkomandi
laugardag, 27. mars,
syngur hún í Laugarnes-
kii’kju í Reykjavík. Und-
irleikinn annast Ólafur
Vignir Albertsson.
Sjálf segist Sigrún ekki
eiga krabbameinssjúkt
bam en hún hafi eignast
mjög veikan fyrirbura
sem hafi opnað augu
hennar fyrir þeim erfið-
leikum sem foreldrar
krabbameinssjúkra
bama standa frammi fyr-
ir. Á efnisskrá Sigrúnar era rúmlega 20 ís-
lensk sönglög.
Sigrún hélt sína fyrstu tónleika í júní 1998
en hafði áður komið fram sem einsöngvari
við ýmis tækifæri, meðal annars á Myrkum
músíkdögum 1992.
Nett bók ofan úr Háskóla
íslands
Stundum villa bækur á sér heimildir með
skemmtilegmn
hætti. Brúnir um-
sjónarmanns lyftust
þegar inn á borð hjá
honum kom nett bók
ofan úr Háskóla ís-
lands með kunnug-
legt málverk eftir
Kristján Davíðsson
framan á kápu. Mik-
ið eru þeir
prógressífir hjá Há-
skólaútgáfunni,
hugsaði umsjónar-
maður; eru komnir í
myndlistina. Á kápunni stóð hins vegar, með
smáu og fremur ógreinilegu letri: Sources of
Economic Growth, og frekari eftirgrennslan
leiðir í ljós að höfundurinn er Tryggvi Þór
Herbertsson, forstöðumaður Hagfræðistofn-
unar Háskóla íslands. Inni í bókinni er því
hins vegar haldið fram að höfundur mál-
verksins á kápunni heiti Davíð Kristjánsson.
Annars er þetta örugglega markverö bók
og nýtileg. Samkvæmt meðfylgjandi gauki
leitast höfundur við að svara því hvernig
hagvöxtur ræðst af menntun, verðbólgu,
gnægð og stjórnun náttúruauðlinda. „Sum
svörin munu vonandi hjálpa til við að út-
skýra hvers vegna sum lönd vaxa hraðar en
önnur í efnahagslegum skilningi," eins og
segir í gaukinu.
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson