Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.2000, Blaðsíða 7

MIÐVTKUDAGUR 26. JÚLÍ 2000_________________________________________________________________________ 7
jp>,V _________________________________________Fréttir
Rúmlega 200 álftlr í Ytriflóa
Náttúruverndarmenn segja að um 500 álftir hafi áður verið i Ytriflóa. Nú séu fuglarnir rúmlega 200. Myndin er tekin í vikunni með byggðina i Reykjahlíð er í baksýn - þar sem fólk er
hlynnt Kísiliðjunni (lengst til hægri).
Verðum að fara að fá vinnufrið, segir forstjóri Kísiliðjunnar við Mývatn:
Námaleyfi í Mývatni
jaðrar við hneyksli
- segir forstöðumaður Náttúrufræðistofnunar - álftum fækkar og húsönd á válista
Skilyrt námaleyfi af hálfu Skipu-
lagsstjóra ríkisins til Kísiliðjunnar við
Mývatn jaðrar við að vera hneyksli,
segir Árni Einarsson, forstöðumaður
Náttúrurannsóknastöðvarinnar, við
vatnið. Hann segir áiftum við norðan-
vert vatnið hafa fækkað úr um 500
fuglum niður í rúmlega 200 og húsönd-
inni hafi fækkað svo mikið að hún sé
komin á válista.
Gunnar Öm Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri Kísiliðjunnar, segir að
erlendir aðilar sem gerðu mat á veit-
ingu námaleyfisins hafl unnið hlut-
lægt að málinu enda hafi engar óyggj-
andi staðreyndir verið færðar fram um
að lífríkið við Mývatn hafi borið skaða
af vinnslu kísilgúrs við vatnið. Gunn-
ar Öm segir að úttekt þar til bærra að-
ila liggi nú fyrir - í dag sé sanngjamt
og tími til kominn „að fá vinnufrið"
enda hafi gríðarlegur tími, orka og
fjármunir hjá fyrirtækinu farið i að
„verjast" sjónarmiðum andstæðinga
vinnslu kísdgúrs úr vatninu á síðustu
árum. Gunnar öm bendir engu að síð-
ur á að vissulega sé öllum hollt að hafa
skoðanir og hann virði þær.
Ámi segir Ytriflóa á ystu nöf
Ámi hjá náttúrurannsóknastöðinni
segir að Ytriflói í Mývatni (við norðan-
vert vatnið), þar sem Kisiliðjan hefur á
síðustu árum dælt kísilgúr af botni
vatnsins „sé komin á ystu nöf sem líf-
ríki“. Hann segir að erlendir aðilar
sem fengnir vom til að leggja mat á
veitingu námaleyfis og embætti Skipu-
lagsstjóra rikisins hafi hreinlega mis-
skilið þau vísindalegu gögn og rök sem
lögð vora fram gegn leyfisveitingunni.
Fólk í Mývatnssveit og víðar á Norð-
urlandi skipast í tvær fylkingar um
málið - með og á móti atvinnuskap-
andi vinnslu eða vemd náttúrunnar.
I leiðara Vikudags á Akureyri ganga
menn í lið með Kísiliðjunni og ganga
svo hart fram að segja að „ýmsir“ ís-
lenskir visindamenn í Mývatnsmálinu
blandi saman tilfmningiun og vísind-
um. Þar með dæmi vísindin sig úr leik.
Vikudagur segir Skipulagsstjóra ríkis-
ins hafa valið þá leið að feta veg vís-
indanna en varist „að fylla flokk öfga-
manna sem vilja beita vísindalegum
niðurstöðum til þess eins að styðja eig-
in fyrirfram gefhar skoðanir og sjónar-
mið hver sem niðurstaða vísindanna
verður".
Ámi Einarsson segir þessi ummæli
eins og út úr kú og i hróplegu ósam-
ræmi við umræður um málið - þar
hafí báðir aðilar einmitt gætt sín á að
blanda tilfmningum ekki í málið og
verið umfram allt málefnanlegir.
Gætum veriö hér í 500 ár enn
Við norðanvert Mývatn (við Ytri-
flóa) hafa um 60 manns fasta atvinnu
Gunnar Orn,
framkvæmdastjóri Kisiliðjunnar.
„Það ætti að vera mögulegt að
vinna kísilgúr í 500 ár enn þá hér
við vatnið. “ Gunnar segir engin rök
fram komin sem hnigi aö því að líf-
ríki við Mývatn hafi hnignað eftir að
vinnsla kísilgúrs hófst þar.
af starfsemi Kísiliðjunnar. Þar era
langflestir hlynntir Kísiliðjunni. Þeim
megin vatnsins er deginum ljósara að
byggðin við Reykjahlíð og viðvera
hennar er beinlínis tengd og háð verk-
smiðjunni og vinnslu tengdri henni -
vinnslu sem veltir um 800 milljónum
króna á ári. Meira en 95 prósent af kís-
ilgúmum sem kemur upp úr Mývatni
Svona er botn Mývatns, seglr Aml
Árni Einarsson segir aö þegar hola kemur á botn Mývatns
færist efsta setlagið yfir sárin. Þetta kemur afstað róti sem
er mjög óhagkvæmt fyrir lífríkið í og viö vatniö.
era flutt til útlanda - gúrinn er þurrk-
aður og síðan notaður til að hreinsa
m.a. bjór, aðra drykki og vökva fyrir
fólk af öðra þjóðemi. íslenska ríkið á
51 prósent í verksmiðjunni en erlendir
aðilar hin 49 prósentin. Sem dæmi um
útgjöld Kisiliðjunnar fær Eimskip um
150 milljónir króna af framangreindri
veltu. 20-30 gámar frá Kísiliðjunni
einni fara um höfhina á Húsavík í
viku hverri.
„Við gætum verið héma og unnið
kísilgúr í 500 ár i viðbót," segir Gunn-
ar Öm forstjóri í samtali við DV í báti
með utanborðsmótor á leiðinni út á
vatnið í Ytriflóa, í 25 stiga hita þar sem
mýið smýgur í öll vit - sýnishom af
milljónunum af flugunni litlu sem
kemur upp úr vatninu í hundraða
tonna tali á ári enda verpir hún í vatn-
ið. Það er einmitt mýið sem er undir-
staða lífríkisins við Mývatn sem er
afar fjölbreytt og sérstakt í heiminum,
sérstaklega hvað varðar fugla en
einnig er vatnið þekkt fyrir vænan sil-
ung og einstaka náttúrufegurð. Það
era einmitt setlögin á grunnum botn-
inum sem standa undir lífríki vatnins.
Áður en langt um líður verður
vinnslan við vatnið færð í norðaustan-
verðan Syðriflóa. Þeim megin vatnsins
þar sem andstaðan er hvað mest við
vinnsluna. Þar era bændur ekki eins
háðir vinnslunni og íbúar norðan
vatnsins.
Náttúran njóti vafans
„Áhrif kísilgúrvinnslunnar era
óumdeilanlega mikil,“ segir Ámi Ein-
arsson hjá Náttúrurannsóknastöðinni
við Mývatn
og vísar til
þess að á vís-
indamenn
haíí ekki
verið hlust-
að þegar
framan-
greint leyfi
var veitt Kís-
iliðjunni.
„Kísilgúr-
vinnslan
raskar efstu
setlögunum
á botni
vatnsins
sem era und-
irstaða líf-
ríkisins við
Mývatn. Sú
vitneskja
sem vísinda-
menn hafa
lagt fram
um þetta
hefur verið
lögð til hlið-
ar. Þetta
Sniglllinn sem deilt er um
Tækið framan á dæluprammanum er látiö síga til botns.
um dælt í land og hann þurrkaöur.
Þaöan er kísilgúrn-
jaðrar við að vera hneyksli," segir
Ámi. „Með hliðsjón af því að Mývatn
er einstakt í veröldinni þá er vinnsla
eins og þessi nokkuð sem maður bara
gerir ekki,“ sagði Ámi.
„Tíminn frá 1970 er tímabil hnign-
unar í silungsveiði og andastofhi. Það
er erfitt að tengja það við Kísiliðjuna
en skilaboðin era að fara varlega," seg-
ir Ámi Einarsson.
Talsmenn Kísiliðjunnar taka í raun
í sama streng og Ámi þar sem hann
segir að „erfítt sé að tengja" vinnslu
þeirra við hnignun náttúrunnar. í
raun segja þeir útilokað að sýna fram
á slíkt miðað við fyrirliggjandi gögn.
Þeir segjast einungis hafa fengið
námaleyfi fyrir tveimur og hálfu pró-
senti af botni Syðriflóa sem sé mjög
lágt hlutfall. Ámi segir að menn eigi
ekki að „fela sig“ á bak við lágu pró-
sentutöluna. Þeir megi ekki slá ryki í
augu fólks vitandi að þeir hafl þegar
unnið úr 40 prósentum af botni Ytri-
flóa.
Leyfisveitingu Skipulagsstjóra ríkis-
ins er hægt að kæra til umhverfisráð-
herra. Forstjóri Kísiliðjunnar kveðst
fremur eiga von á að hún verði kærð.
Ámi Einarsson segist ekki vita hvort
eða hverjir geri slíkt - vísindamenn
geti a.m.k. ekki gert það sjálfir. -Ótt