Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.2001, Blaðsíða 22

22
LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2001
I>V
Helgarblað
Jvv ■ .
DV-MYNDIR: BRINK
Félagsmálakonan
Konur eru yfirleitt ákveðnar og fylgnar sér í þeim málum sem þær taka að sér. Öll félög hljóta að hafa hag aö því að fá slíkt fólk til starfa.
um okkar, Samkór Svarfdæla, og
oftar en ekki setið þar í stjórn."
Hjúkrunarfræðingur með 30
kýr
Bærinn Melar þar sem Svana og
eiginmaður hennar, Arngrímur
Baldursson, búa er fyrir miðjum
Svarfaðardal. Þau hafa á undanfom-
um árum staðið að miklli uppbygg-
ingu á Melum og reistu þar fyrir
þremur árum tæknilega fullkomið
legubásafjós. Fjósið tekur 40 kýr en
ekki nema þrjátiu eru þar í dag.
Segir Svana þau hjónin ekki treysta
sér í kaup á auknum framleiðslu-
rétti eins og þau þyrftu þó vissulega
en telja sig ekki hafa svigrúm þegar
lítrinn af mjólkurkvóta er seldur á
230 kr. „Afkoma bænda er miklu
betri nú en var áður en ég óttast að
sá bati sé ekki til frambúðar. Kvóta-
verðið er ekki raunhæft og rétt er
að hafa í huga að fjárfestingin er
ekki i neinu nema huglægum verð-
mætum. Þetta kerfi hlýtur á endan-
um að hrynja rétt eins og hluta-
bréfamarkaðurinn. Landbúnaður
sendur ekki undir himinháum fjár-
festingum í kvóta og öðru, hvað þá
ef verðbólgan fer aftur í gang og
gengið heldur áfram að falla.“
Vinnudagur bónda og félagsmála-
konu í Svarfaðardal er langur.
Svana kveðst fara á fætur upp úr
klukkan sjö á morgnana og yfirleitt
vera að störfum fram til átta á
kvöldum; stundum lengur. „Þegar
kýrnar eru að bera þarf að vera á
vakt allan sólarhringinn,1' segir
Svana sem er hjúkrunarfræðingur
að mennt og segir þá menntun
koma að góðum notum í búskapn-
um. Ekki síst nú þegar æ meiri
Kúabóndi í karlaveldið
- hjúkrunarkona með 30 kýr. Draumur sveitastúlkunnar rættist. Kjörin formaður í Búnaðarsambandi Eyjafjarðar
„Vönandi var ég ekki
kjörin til formennsku á
öðrum forsendum en
mínum eigin. Satt best
að segja hafði ég ekki
hugmynd um að ég vœri
fyrsta konan sem gegndi
formennsku í búnaðar-
sambandi fyrr en fólk fór
að hringja hingað í mig
og segja að svo vœri, “
segir Svana Hálldórsdótt-
ir, bóndi á Melum í
Svarfaðardal, sem fyrir
skemmstu var kjörin for-
maður Búnaðarsam-
bands Eyjafjarðar.
Þannig er hún komin í
raðir forystumanna
bœnda í landinu sem
segja má að hafi verið
heilagt vígi karlmanna
til þessa. Er kjör hennar í
formennskuna ef til vill
merki um breytta tíma.
„... þó svo að ég væri kona“
„Sjálfsagt gaf ég kost á mér til for-
mennsku á svipuðum forsendum og
hefði ég verið karl,“ segir Svana
þegar við sitjum með henni í garð-
skálanum á Melum á sólríkum
þriðjudegi í maí. Svana kemur til
dyranna í vinnuskyrtu og býður
DV-mönnum upp á kaffi og
súkkulaðimola. íslendingasögur á
forníslensku í svörtu bandi með
gylltum stöfum eru í hillum í stof-
unni og sjálf talar hún með fallegum
norðlenskum hreim sem líklega er
hvergi jafn áberandi en meðal
Svarfdæla. Fyrir utan heyrist í
traktor á túni og vorfuglum sem
kvaka í mó.
„Ástæður þess að ég er nú komin
í formennsku Búnaðarsambandsins
eru sjálfsagt þær að fyrir um áratug
síðan var ég kjörin í stjórn búnaðar-
félagsins hér í dalnum og var for-
maður þess í þrjú ár. Það var upp-
haf þess að ég fór að skipta mér af
málefnum bænda sem svo hefur
leitt til þess að á fundum hef ég
stundum stigið í pontu og viðrað
skoðanir mínar á landbúnaðarmál-
um. Svona hefur þetta þróast og það
er greinilegt að menn hafa viljað
hafa mig með í ráðum og umræðu,
þó svo að ég væri kona. Eitt hefur
leitt af öðru."
Fylgnar sér og ákveðnar
Svana kveðst ekki líta svo á að
hún hafi verið kjörin til for-
mennsku í Búnaðarsambandinu af
bændum í Eyjafirði sem eru á móti
innflutningi fósturvísa úr norskum
kúm. Hún dregur á hinn bóginn
enga dul á
þá skoðun sína að varlega beri að
fara við innflutning fósturvísa.
Sjálfsagt veröi innflutningur endir-
inn en þá verði menn líka að gæta
að því að íslenska kúakynið, sem sé
einstakt í sinni röð, glatist ekki. Að
slíkri millileið eigi menn að beina
kröftum sínum. „Það er einnig ljóst
að neytendum í þéttbýlinu finnst
rétt að taka engar áhættur með inn-
flutningi. Sjúkdómafárið hefur
skapað þau viðhorf."
„Ég vil vinna þannig að allir hafi
hag af,“ segir Svana aðspurð um
hvaða viðfangsefni og baráttumál
verði efst á verkefnalista nýs for-
manns Búnaðarsambands Eyjafjarð-
ar. Óneitanlega segist hún þó hafa
hug á að virkja konur í ríkari mæli
til starfa í félögum bænda enda taki
þær i flestum tilvikum jafnan þátt í
búrekstri með eiginmönnum sínum.
Staðreyndin sé hins vegar sú að í
mörgum tilvikum séu þær ekki
skráðar inn í búnaðarfélögin í sinni
heimasveit og það telur Svana mið-
ur. „Ég tel að áherslur í samtökum
bænda myndu tæplega breytast með
aukinni félagsþátttöku kvenna en
þær myndu styrkja samtökin. Kon-
ur eru yfirleitt ákveðnar og fylgnar
sér í þeim málum sem þær taka að
sér. Öll félög hljóta að hafa hag að
þvi að fá slíkt fólk til starfa."
í fjósinu
Vlnnudagur bóndakonunnar er langur, ekki síst þegar kýrnar eru að bera.
Þá þarf sólarhringsvakt í fjósinu.
Fædd í kvenfélaginu
„Það er ekki neitt nýtt fyrir mér
að vinna mikið með körlum í félags-
málum," segir Svana sem i vetur
var ein átta kvenna sem sæti áttu á
Búnaðarþingi. Þingfulltrúar alls
voru 48 talsins þannig aö mikið
vantar enn upp á að fullu kynjajafn-
vægi sé náð á þinginu. Svana kveðst
þó vænta þess að þetta breytist mik-
ið á næstu árum. „Það má vel vera
að jafnréttishugsun sé skemmra á
veg komin út í sveitum en í þéttbýl-
inu en mér finnst ekki fráleitt að
ætla að það breytist mikið á næstu
árum nú þegar komnir eru til dæm-
is leikskólar í sveitunum og önnur
félagsleg þjónusta sem aukið hefur
svigrúm kvenna mikið."
En það er ekki bara á vettvangi
búnaðarfélagsins sem kjamorku-
konan Svana á Melum hefur látið að
sér kveða. Eitt kjörtímabil átti hún
sæti í hreppsnefhdinni í Svarfaðar-
dal „ ... og siðan er ég fædd og upp-
alin í kvenfélaginu sem er fyrir mér
annað og miklu meira en klúbbur
kvenna sem baka kökur. Eitthvað
hef ég starfað í safnaðarmálum hér
í sveitinni og sungið í kirkjukóm-
kröfur um hreinlæti og hollustu-
hætti eru lagðar á herðar bændum
sem matvælaframleiðendum.
Átthagafjörtrar og sjálfvalið
hlutskipti
„Hér á Melum er ég fædd og upp-
alin. Tók síðan við af búskap af for-
eldrum mínum og er mjög sátt við
það hlutskipti mitt enda er það sjálf-
valið. Kannski vegna einhverra átt-
hagafjötra en ég hef stundum haldið
að við Svarfdælingar séu fastari í
þeim en flestir aðrir, hvað sem nú
einu sinni bindur okkur. Einhvern
tímann heyrði ég haft eftir Kristjáni
Eldjárn, forseta íslands, að hann
hefði aldrei átt aðra drauma en þá
að verða bóndi norður í Svarfaðar-
dal, þar sem hann var fæddur og
uppalinn. Margir fleiri hafa efalítið
átt þessa hugsjón enda þótt þeir hafi
kannski verið i öðrum störfum sátt-
ir við eigið hlutskipti og aðrir von-
andi við þá,“ sagði Svana Halldórs-
dóttir, bóndi á Melum og formaður
Búnaðarsambands Eyjafjarðar, að
síðustu.
-sbs
Hjónin á Melum
Svana Halldórsdóttir með eiginmanni sínum, Arngrími Baldurssyni. Þau
hafa staðið aö mikilli uþþbyggingu á Melum síðustu árin en treysta sér
ekki til að færa út kvíarnar í búskaþnum vegna hás kvótaverðs. „Kvóta-
verðið er ekki raunhæft og rétt er að hafa i huga að fjárfestingin er ekki
í neinu nema huglægum verðmætum. Þetta kerfi hlýtur á endanum að
hrynja rétt eins og hlutabréfamarkaðurinn. “