Dagblaðið Vísir - DV - 16.07.2001, Blaðsíða 13

13
MÁNUDAGUR 16. JÚLÍ 2001
DV
Menning
Ofgakenndur siðaboðskapur
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjonsdóttir
Fjóröa markmiðiö
Þeir Pétur Örn Friðriksson og Helgi
Eyjólfsson opnuðu sam-
eiginlega myndlistarsýn-
ingu 1 Gallerii Sævars
Karls um helgina. Sýn-
ingin ber heitið Mark-
mið og er sú fjórða í röð-
inni undir því nafni. Að
sögn Péturs Arnar er
Markmið „einungis það
sem það er hverju sinni;
spunaverkefni" eins og hann kemst að
orði. Og hann segir enn fremur: „Mark-
mið er samsett úr margþættum verkefn-
um sem unnin eru til sýningar, skrásett
til birtingar á sjónrænan hátt og með öðr-
um heimildum."
Sem fyrr getur er þetta fjórða sýning
þeirra félaga undir þessum formerkjum,
áður sýndu þeir Markmið í gall-
erí@hlemmur.is í febrúar 2000, Audio
visual art gallerí Deiglunnar á Akureyri i
júlí 2000 og i Galeria Wyspa í Gdansk í
Póllandi í mars á þessu ári. Meðal þeirra
verkefna sem Markmið hefur framkvæmt
má nefna flugdrekaílug, framleiðslu og
útvegun á björgunarbúnaði, hönnun og
smíði báta, kappakstur á Volvo,
skotkeppni með fjarstýrðu skotmarki og
skreyttum markmyndum, athuganir með
fyrirbærið orfplanki, kappsiglingar með
fjarstýrðum bátum, hönnun og smíði
eggvopna og skotvopna og stóls útbúnum
með miðunarbúnaði fyrir
eftirlitsmyndavél, innbrot og
vopnasöfnun og taka landslagsljósmynda
með hjálp eldilauga, flugdreka og
sérútbúinna gjarða sem renna niður
fiallshliðar.
Lög Bastiats
Nýlega gaf Andríki, útgáfufélag Vef-
Þjóðviljans, út ritið Lögin
eftir franska hagfræðing-
inn Frédéric Bastiat.
Þann dag voru 200 ár liðin
frá fæðingu Bastiats en
hann var um sína daga
áhrifamikill boðberi
frjálsra viðskipta. Að mati
Andríkismanna eru Lögin fyrir löngu orð- '
in sígilt verk en í bókinni fjallar Bastiat
m.a. um hlutverk laga og ríkisvalds.
Brynjar Arnarson islenskaði.
Mannamyndir
Péturs Behrens
Pétur Behrens myndlistarmaður opnar
sýningu á mannamynd-
um í Gallerí Klaustri að
Skriðuklaustri á morg-
un. Á sýningunni eru tíu
kolateikningar, portrett
af fólki. Sýningin er opin
á sama tíma og hús
skáldsins, kl. 11-17 alla
daga, og stendur til 2.
ágúst.
Pétur Behrens er fæddur í Hamborg
árið 1937 og nam myndlist í Hamborg og
Berlín. Hann flutti til íslands 1962 og var
stundakennari við Myndlista- og handíða-
skóla. íslands og Myndlistaskóla Reykja-
víkur 1978-1986. Hann hefur frá 1986 búið
á Höskuldsstöðum í Breiðdal og stundað
myndlist, þýðingar, hrossaræktun og
tamningar. Pétur hefur haldið 13 einka-
sýningar og tekið þátt í fjölda samsýninga
hér á landi og erlendis.
Tveir heimar
Jhumpa Lahiri
Út er komin á vegum
bókaútgáfunnar Bjarts
bókin Túlkur tregans í
þýðingu Rúnars Helga
Vignissonar. í sínu fyrsta
verki reynir hin unga
Jhumpa Lahiri, sem er af
indversku bergi brotin,
að túlka trega þeirra sem
gista tvo heima; fólks sem
býr fjarri heimalandi sínu. Henni ferst
það afar vel úr hendi og hefur bókin farið
sigurför um heiminn. Sjaldan hefur út-
gáfa smásagnasafns vakið jafnmikla at-
hygli. Hlaut Jhumpa Lahiri Pulitzer-verð-
launin, sem eru virtustu bókmenntaverð-
laun Bandarikjanna, árið 2000 fyrir þessa
bók auk fjölda annarra verðlauna. Hún
var einnig valin í hóp fremstu rithöfunda
Bandaríkjanna af tímaritinu The New
Yorker.
Jhumpa Lahiri er fædd 1 Englandi árið
1967. Foreldrar hennar eru indverskir
innflytjendur. Siðar flutti hún til Banda-
ríkjanna þar sem hún býr nú.
Bókin kemur út í bókaklúbbnum Neon.
lúlkur
trecans
Staðartónskáld í Skálholti í ár eru tvö, þau
Jón Nordal og Karólína Eiríksdóttir, og á
laugardaginn var voru fyrstu tónleikar hátíð-
arinnar með verkum eingöngu eftir Karólínu.
Þau eru frá ýmsum tímabilum, það elsta frá
1980 en hið yngsta splunkunýtt.
Tónleikarnir hófust á stuttri tónsmíð fyrir
einleiksfiðlu, In vultu solis, sem Sigrún Eð-
valdsdóttir flutti. Tónn fiðluleikarans var dá-
lítið sár i upphafi en mýktist fljctt og var leik-
ur hennar hinn glæsilegasti. Það náði þó ekki
að gera tónlistina áhugaverða, sem var frem-
ur sviplaus og ómarkviss. Hins vegar var hitt
fiðluverkið sem Sigrún spilaði, Hugleiðing frá
árinu 1996, mun hnitmiðaðri og innihaldsrík-
ari, með magnaðri stígandi og úthugsuðum
endi. Verkið kom ekki vel út er það var frum-
flutt af ónefndum fiðluleikara í Listasafni Sig-
urjóns sumarið 1997 en á tónleikunum í Skál-
holti var eins og maður væri að hlýða á allt
aðra tónsmíð. Túlkun Sigrúnar var fádæma
kraftmikil, tæknin óaðfinnanleg og var út-
koman sérlega ánægjuleg. Sannaðist þarna
enn og aftur hve auðvelt er að eyðileggja góða
tónsmíð með lélegum flutningi.
Miðaldakveðskapur
Tvö söngverk voru flutt á tónleikunum og
bar hið fyrra nafnið Na Carenza, fyrir mezzó-
sópran, óbó og víólu. Textinn er úr kvæði
kvenkyns trúbadors frá miðöldum, og sam-
anstendur af fremur dúllulegum ráðlegging-
Tónlist
um til ólofaðrar konu sem veit ekki hvort hún
á að gifta sig eða ekki. Tónlistin er langt frá
því að vera miðaldaleg, laglínurnar eru ekki
beint af þeirri gerðinni sem maður syngur i
sturtu, þær samanstanda svo til eingöngu af
ómstriðum tómbilum sem sumum kann að
finnast óþægileg áheyrnar. Fékk maður á til-
Karólína Eiríksdóttir tónskáld
Myndin er tekin fyrir tæpum tveimur áratugum. Karólína er staðartónskáld í Skálholti í ár ásamt Jóni Nordal og á laugardaginn
voru flutt eftir hana verk frá ýmsum tímabilum.
finninguna að Karólínu hafi verið nokk sama
hvort áheyrendum þætti tónlist sín skemmti-
leg eða ekki. Verkið býr þó yfir innra sam-
ræmi og var að minnsta kosti vel Qutt. Þar
voru á ferðinni þau Ásgerður Júníusdóttir,
mezzósópran, Peter Tompkins óbóleikari og
Jónína Auður Hilmarsdóttir víóluleikari. Ás-
gerður hefur breiða og hljómmikla rödd, ör-
ugga tækni og var frammistaða hennar hin
ágætasta. Einnig var leikur beggja hljóðfæra-
leikaranna prýðilegur.
Djarfar hljóðfærasamsetningar
Hitt söngverkið, sem hér var frumflutt, heit-
ir Að iðka gott til æru og er fyrir mezzósópr-
an, óbó, víólu, selló, sembal og kór. Tónlistin
byggist á fornum lögum úr íslenskum handrit-
um og er fyrri hluti textans eftir Hallgrím Pét-
ursson, en sá síðari eftir Jón Þorsteinsson.
Hófst verkið á kórsöng þar sem karlaraddir og
kvenraddir voru í kyn-
legu ósamræmi, en síð-
an tóku við djarfar
hljóðfæraasamsetning-
ar sem líktust engu á
þessari jörð. Ásgerður
söng einsöng sem fyrr
og var túlkun hennar
stórbrotin og lifandi.
Var það ekki síst henni
að þakka að tónsmíðin
var svo áhrifamikil.
Karólínu hefur tekist
að skapa kyngimagnað
og frumlegt tónverk
þar sem allskonar siða-
boðskapur er settur
fram á alveg nýjan
hátt, með öfgakenndri
og jafnvel geðveikis-
legri tónlist, aldrei leið-
inlegri.
í flutningnum var
hvergi dauðan punkt
að finna, söngur Kam-
merkórs Suðurlands
undir nákvæmri stjóm
Hilmars Arnar Agnars-
sonar var hreinn og
skýr, og erfiður sam-
söngurinn ágætlega af
hendi leystur. Sama
má segja um hljóðfæra-
leikinn sem var tær og
í eðlilegu styrkleika-
jcifnvægi, en þar voru á
ferðinni þau Peter og
Jónína, ásamt Sigurði
Bjarka Gunnarssyni
sellóleikara og Helgu
Ingólfsdóttur sembal-
leikara. Er því ekki
annað hægt en að óska
Karólínu og öllum að-
standendum tónleik-
anna til hamingju með
vel heppnaðan frum-
flutning.
Jónas Sen
mannsgaman
Höfuðleikur
Skellti mér í betri fótin á dögun-
um og fór í leikhús, gamanleikhús.
Þar var verið að sýna skrýtinn söng-
leik með fólki í skrautlegum fótum.
Hávaðinn og keyrslan minnti mann
á að tíminn líður ekki bara inni í
armbandsúri, heldur í manni sjálf-
um. Það er eins og gengur; hraðinn
er i tísku og tiskan er gröð.
Leitaði á miðanum hvar ég ætti
að sitja með spúsu minni og fann á
endanum aftasta bekk. Þar eru sæt-
in uppi í rjáfri og undarlega nálægt
þakinu, nánast eins og maður eigi
að setjast i þau sitjandi. Ég settist
varlega niður á þessum undarlega
stað, eins og keyrður upp í loft.
Leikritið hófst með látum og ljós-
um og lykt. Það var viðbúið. Hinu
átti ég ekki von á að hitinn, sem var
orðinn nokkur í húsinu áður en
leiksýningin hófst, ykist jafn mikið
og raun varð. Hitinn var stækur fyr-
ir hlé en í seinni hálfleik var hann
nær þvi að vera tyrkneskt gufubað
en íslenskt iðnaðarhús. Þá var ég
þegar kominn úr jakkanum og far-
inn að losa mig við skyrtuna til
hálfs. Konan viö hliö mér - í þunn-
um bol - vissi í orðins fyllstu merk-
ingu ekki sitt rjúkandi ráð. Sviti
perlaði á andlitum okkar og ein-
hvernveginn hafði maður á tilfmn-
ingunni að undir höndunum væri
eyðirinn gufaður upp.
Fyrir framan mig byrjaði ný sýn-
ing í sýningunni. Þar sat þybbinn
maður með pertublautan skalla og
höfuð hans var byrjað að riða á gild-
um öxlunum. Eina stundina var
eins og kollurinn væri að detta ofan
í klof hans, með viðkomu á
bumbunni, aðra stundina bjóst ég
við að grípa það og geyma í fangi
mínu til loka leiks. Öðruhvoru valt
það út á hlið og þess á milli kipptist
það við eins og innbúið væri að
ranka við sér.
Ég missti stærstan part úr sýn-
ingunni af því þetta höfuð lék
stærra hlutverk fyrir framan mig en
hægt var að horfa framhjá. Loksins
þegar sýningu lauk, reis það upp í
loft, eins og fjöður, með þeim skila-
boðum niður í hendur að klappa
meir en aðrir gerðu.
Er enn að hugsa hvað það hafi
hugsað á útleiðinni. -SER
Líf eftir líf eftir líf
- ljóðaúrval Pálma Amar Guðmundssonar er komið út
einnig birtar greinar sem skáldin
Sjón og Jóhann Hjálmarsson hafa
skrifað um Ijóðagerð Pálma Amar.
Einar Már ritar inngang og segir
m.a. að ljóð Pálma „tjái að hluta þá
ringulreið sem með köflum setti mark
sitt á huga hans. Sum þeirra voru
sprottin úr depurð þunglyndis en
svifu á vængjum ólgunnar."
Einar segir enn fremur að Pálmi
hafi „haft súrrealismann í sér“ og líf
hans og skynjun hafi verið mjög í
anda þeirrar stefnu. „En ljóðin urðu
ekki til í ringulreiðinni einni saman.
Ástarþráin, lífskvölin, einveran - allt
litar þetta hugarástand ljóðanna,
einnig kímnin og stundum ákveðinn
léttleiki í lundinni."
Klefinn minn er Ijós-
grœnn. Á steinbekk er
röndótt plastdýna og ull-
arteppi merkt LÖG-
REGLAN í REYKJA-
VÍK. Huröin er úr járni
og einhver hefur krotaö
á hana hakakross. Á henni er lítill
gluggi. í honum birtast fangaveróirnir,
koma og gefa sígarettu og kaffi. Þú
hringir bjöllunni og svo kemur enginn.
Þá lemurþú huröina og tekur trommu-
sóló. Sparkar í hana og djöflast uns
fangavöróur feitur einsog fœðingar-
lœknir birtist í glugganum. Þú sérð þá
koma meö fangana. Suma bera þeir á
milli sín. Einn söng When the saints go
marching in. í klefanum sem er klefinn
minn (ég keypti hann affœðingarlœkn-
inum mínum sem er feiti fangavörður-
inn) dreymir mig drauma (...).
Ljóðdæmið að ofan er partur úr
ljóðinu Klefinn minn eftir skáldið
Pálma Örn Guðmundsson sem lést
árið 1992. Nú hefur verið gefið út hjá
Máli og menningu úrval úr ljóðum
Pálma sem ber heitið Á öðru plani. Er
það bróðir Pálma heitins, Einar Már
Guðmundsson, sem hefur valið ljóðin
í bókina en ljóðabækurnar sem liggja
til grundvallar eru sex. í bókinni eru
ég hef lifaö og dáið
samt er ég þaó sem ég er
og ég get ekki annaó
endalaus er heimurinn
sköpun hans er ég
sá sem lifir og mun lifa
ég hef ekki áhyggjur af því
sem er ekki annað
en líf eftir líf eftir líf
(Líf eftir líf eftir líf, bls. 122.)