Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.2002, Blaðsíða 13

13
MÁNUDAGUR 15. APRÍL 2002
X>V____________________________________________________________________________________________Menning
Ballettinn Salka Valka er
aö veröa til í baksölum Borg-
arleikhússins. Þegar blaöa-
menn DV ber aö garöi er ver-
ið aö œfa atrióið frá samkomu
Hjálprœöishersins sem Salka
Valka og Sigurlína móöir
hennar fara á, nýkomnar til
Óseyrar, og þar sem Sigurlína
frelsast. íslenski dansflokkur-
inn dansar létt en þó hratt og
meö undirliggjandi ofsa uns
frelsunarsöngur Sigurlínu
hefst: „Þú vínviöur hreini, þú
eilífi eini, ég ein er sú greinin
sem fest er viö þig ..." Þá
veröa hreyfingarnar auö-
mjúkar, undirgefnar, eins og í
bœn, hendur stúlknanna
teygjast til himins um leiö og
karldansararnir lyfta þeim á
axlir sér en síga svo niöur í
krossfestingarstellingu ... Aö-
eins Salka tekur ekki þátt í at-
höfninni, hennar hreyfimunst-
ur er allt annaö, frjálsara,
barnslegra. Svo sest hún á
bekk og Steinþór kemur dans-
andi aö henni, heillaður gegn
vilja sínum af þessu kven-
barni, og strýkur henni um
háriö...
DV-MYNDIR E.OL
Auður Bjarnadóttir við sköpun ásamt dönsurum sínum
„ Ekki síöur spennandi fannst mér innra líf Söiku því þessi saga er ekki bara ytri atburöir, tilfinningar hennar sem ólga inn-
an viö haröa skelina eru áhrifamikill partur af sögunni. “
Þú vínviður hreini ...
- ballett um Sölku Völku verður til hjá íslenska dansflokknum
Ballettinn er eftir Auði Bjarnadóttur, dansara,
danshöfund og leikstjóra. Hún er með dönsurun-
um á gólfinu, kemur með athugasemdir, breytir
sporum, sýnir spor og hrósar. Sýningin er enn i
mótun en eins og kunnugt er verður hún frum-
sýnd á opnun Listahátíðar í Reykjavík, 11. maí,
styrkt af menningarborgarsjóði, Listahátíð og
menntamálaráðuneytinu.
Barátta kynjanna
„Það er ekkert að marka þetta Hjálpræðishers-
atriði vegna þess að Lára Stefánsdóttir, sem
dansar Sigurlínu, er ekki með okkur í dag, hún
er erlendis," segir Auður til skýringar en snýr
sér svo undir eins aftur að dönsurunum sem æfa
hvert atriðið af öðru. Þegar Salka kemur í salt-
fiskverkunina sýnir flokkurinn með vélrænum
hreyfingum tilbreytingarlaust puðið. Aðkomu-
stelpunni er strítt, vinnufélagamir sýna henni
jafnvel ógnandi framkomu en hún ber frá sér og
sýnir í verki að hún er duglegust allra þó að ung
sé, full af þrótti og kergju. HHn Diego Hjálmars-
dóttir er svo sannfærandi í hlutverkinu að það
sker í hjartað, stúlka sem hvorki er bam né
kona heldur mitt á milli. En það er ekkert „mitt
á milli" i fasi og hreyfmgum Treys Gillens sem
dansar Steinþór - hann er karlmaður með stóru
K-i, fótahreyfmgamar mirma meira að segja
stundum á tarf þegar hann ásækir Sölku! Það er
gæfa fyrir ílokkinn að hafa óvenjulega sterkleg-
an karldansara eins og hann í þetta hlutverk.
Engin furða þó að martraðir sæki á Sölku á
næturnar eftir skelfingar dagsins. Þá koma þeir
að henni karldansaramir og áreita hana rudda-
lega og Hlín túlkar ótta stúlkunnar við kynferð-
ið - kynferði móðurinnar sem gerir hana svo
háskalega veika á sveOinu. Atriðið er bæði fag-
urt og hrikalegt, og sama má segja um atriðið
eftir dauða Sigurlínu þeg-
ar djöflar sækja að Sölku
úr öUum áttmn.
Hins vegar ríkir feg-
urðin ein í draumkenndu
atriði miUi Sölku og Am-
alds, sem Guðmundur El-
ías Knudsen dansar. Þau
kynnast sem böm og
hann kennir henni að tU
sé annar og betri heimur
handan þessa heims.
Seinna verður svo ást
hans henni tákn þessa
betri heims - þótt þeim sé
ekki skapað nema skUja.
Dramatísk
persónusaga
„Ég lá yflr þessari
miidu bók eftir að Katrín
HaU kom með hugmynd-
ina um að gera baUett eft-
ir Sölku Völku," segir
Auður Bjarnadóttir þegar
dansaramir em famir í
hádegismat, „og lengi
vissi ég ekki hvað ég átti
að gera við hana. Söguna
verður að segja heiðar-
lega en efhið er augljós-
lega aUt of mikið og aUtof
bundið í orð tU að því
verði öUu tU skUa haldið í dansi. Þá athugaði ég
söguna frá tveimur sjónarhomum, annars vegar
hvaða atriði hennar snertu mig mest persónu-
lega, hins vegar hvaða hóp ég er með og hverju
hann ætti möguleika á að skUa. Það sem hreif
mig mest vom samskipti persónanna, þríhym-
ingamir sem Sigurlína, Salka og Steinþór
mynda, og svo Salka, Steinþór og Amaldur. Ekki
síður spennandi fannst mér innra líf Sölku þvi
þessi saga er ekki bara ytri atburðir, tilfinning-
ar hennar sem ólga innan við harða skelina em
áhrifamikiU partur af sögunni. Ég vel því þá leið
að segja persónusöguna fremur en þá þjóðfélags-
legu, enda þýðir ekki að hugsa um of margar
persónur þegar dansaramir eru aðeins níu - og
þar af fjórir í aðalhlutverkum. Persónusagan er
líka svo sterk og dramatísk að mér sýnist hún
æUa að virka prýðUega."
Sviðsmunir verða eins fáir og komast má af
með og skýrir - tU dæmis er hringurinn sem
Steinþór gefur Sölku ekki ósýnUegur smáhlutur
í höndum persónanna á sviðinu heldur er hann
táknaður með stórum húlahring!
„Ég er meira og meira að fmna hvað það er
frelsandi að leggja fremur áherslu á stemningu
en raunsæUega útfærslu," segir Auður. „Þetta
form, dansinn, er vel fáUið tU að skapa stemn-
ingu en verr faUið tU að segja flókna sögu. Kraf-
an sem ég geri tU min er sú að þora að sleppa
litlu lyklunum, sem auðvitað eru með í forvinn-
unni, en halda tilfinningunum eftir."
Það er aðaUega fyrri bókin sem verður svið-
sett í baUettinum, úr seinni bókinni er einkum
tekið sambandið við Amald. En hvað með Stein-
þór? Hvemig þróast sambandið við hann?
„Hann hverfur burt eftir nauðgunina á Sölku,
birtist aftur breyttur og lofar að giftast Sigur-
línu, en flýr. Svo kemur hann í þriðja sinn en ég
er ekki búin að ákveða hvemig leysist úr þeirra
málum. Það er auðvitað okkar að ákveða hvort
Steinþór verður áfram í lífi Sölku og fer eftir því
hvernig maður les söguna."
Sköpunarverk líkamans
Sigrún Úlfarsdóttir gerir búninga í sýningunni
og sviðiö verður eftir Siguijón Jóhannsson. Auð-
ur hefur orð á þvi hve gott sé að vinna með svo
reyndum og vitrum listamönnum. Enn sést
hvorki svið né búningar en tónlist Úlfars Inga
Haraldssonar er komin og dans og músík virðast
leika hvort á annað. Auður segir að það hafi ver-
ið rosalega gaman að vinna með tónskáldinu. „Ég
legg drög að dramatúrgíu og kóreógraflu, ber þau
svo undir hann og panta músík við ákveðna
staði. Síðan kemur hann og hefur svo sterka sýn
sjálfur og gott formskyn fyrir sinni tónlist að við
að hlusta á hana breytist mín sýn líka! Þetta er
stöðug víxlverkun. Öll forvinna með aðstandend-
um er ákaflega gefandi, bæði þessum listamönn-
um og Guðrúnu Vilmundardóttur, leiklistarráðu-
naut hússins."
- Hvernig skráir maður ballett - skrifarðu
sporin á blað?
„Það fer eftir persónulegum venjum hvers og
eins og jafnvel eftir því hvernig dansara maður
er með. Núna er ég með sögu og tónlist og geng
með hvort tveggja þangað til ég veit hvað mig
langar að fá í hvert atriði, síðan vinn ég spor sjálf
þangað til ég er komin með grófa sýn og eftir það
vinn ég með dönsurunum. Það er alveg draumur
að hafa aðstæður til þess. Vinnan verður eins og
samtal og smám saman veit enginn hver á hvaða
hugmynd. En hópsenur er ekki hægt að vinna
þannig, þær verður að reikna út nákvæmlega
heima fyrst. Það er erfitt að spinna með hópum."
- Skráirðu þann útreikning þá hjá þér?
„Nei, mest er ég með hann í líkamanum en
skrifa þá hjá mér punkta. En eftir þessi fyrstu
stig festum við sporin á
m^mdband sem ég fer með
heim og skoða í ró og
næði. Það er frábært og
sparar dönsurunum að
þurfa að endurtaka atrið-
in sér til óbóta!"
Auður er þekktur dans-
ari sjálf en hefur líka búið
til dansa fyrir aðra á und-
an þessum. Stærsta sýn-
ing hennar fram til þessa
er Jörfagleðin sem sett
var upp 1994, mikil saga
byggð á frásögnum af ís-
lenskri alþýðu á þeim
tíma þegar yflrvöld bönn-
uðu henni að dansa.
„Raunar kom innblástur-
inn frá bók Ingu Huldar
Hákonardóttur, Fjarri
hlýju hjónasængur," segir
Auður. „Það var ákaflega
skemmtilegt að búa til
sögur í dansi af íslending-
um sem máttu ekki
dansa!"
Og í vor fær alþýðu-
stúlkan Salka Valka að
dansa á sviði Borgarleik-
hússins. Það verður mikið
ævintýri.
Steinþór (Trey Gillen) nálgast Sölku (Hlín Diego)
Löngu seinna heföi þetta veriö kallaö kynferöisleg áreitni.
Ljón og lamb
Það var skemmti-
legt að sjá um síð-
ustu helgi tvær afar
ólíkar uppsetningar
á islenskum leikrit-
um - sem eru
kannski ekki eins
ólík í grundvallarat-
riðum og maður
gæti ímyndað sér fyrir fram eða við
fyrstu sýn.
í Þjóðleikhúsinu var Strompleikur-
inn eftir Halldór Laxness frumsýndur,
fyrsta tilraun þar á bæ til að endur-
lífga verkið sem féll eftirminnilega
þegar það var fært upp nýtt fyrir
fjörutíu árum.
Þetta er leikrit um gervilif í nýríku
gerviíslandi eftirstriðsáranna. Þar
bendir höfundur á að ef maður sé ung
kona og langi ekki til að lifa í fátækt
og eymd alla sína hundstíð heldur
komast út úr bragganum, jafnvel til
útlanda, þá reyni maður ekki að vera
heiðarlegur og kurteis. Þvert á móti
lýgur maður og blekkir og rótar í fólki
þangað til það veit ekki sitt rjúkandi
ráð, talar eða tælir það í kaf svo það
muni ekkert hvað maður sagði. Þetta
gerir Ljóna með prýðflegum árangri
lengi vel og Sólveig Amarsdóttir var
eins og jarðýta í pollinum á sviðinu
þegar hún kaffærði aðdáendur sína í
orðaflaumi, ýmist skömmum eða
skjalli. Ekkert stenst henni snúning.
Nema Lambi. Pilturinn sem hún
hertekur á flugvellinum og ákveður að
sé bjargvættur hennar, milljónamær-
ingurinn sem getur svipt henni burt
úr subbuskapnum, og hlustar ekki á
andmæli hans. En þótt hún sé ljón
tekst henni ekki að éta lambið, það
kemst undan á flótta.
Mesta meinið^
Ecourse eftir Þorvald
Þorsteinsson hjá
Leikfélagi Reykjavík-
ur erum við á nám-
skeiði í að opna okk-
ar innri mann til að
geta lifað hamingju-
ríku lífl. En þetta
reynist vera gervinámskeið og í staö
þess að flnna innri ró finna persónur
sin innri óargadýr, ekki sist vegna
þess að einnig hér hlustar enginn á
annan. Það er meinið segja bæði Hail-
dór og Þorvaldur: Við hlustum ekki.
Ytri umgjörð gæti ekki verið ólík-
ari. And Björk of course er sett upp í
björtum, hlýlegum húsakynnum sem
mynda andstæðu við inntak leiksins.
Sviðsmynd Strompleiksins er ýkt og
skrumskæld til að ýta undir þann
skilning aö ekkert sé sem sýnist, gólf
fljóta, stólar standa ekki, allt er úr
plasti, meira að segja búningamir.
Báðir höfundar nota tvíræðni til að
koma boðskapnum til skila, en Þor-
valdur er mun svartsýnni en Halldór.
í Strompleiknum eru bara sumir
skúrkar, inn á milli er grandvart fólk,
og jafnvel Ljóna litla snýr aftur úr
draumnum um útlönd til að leita móð-
ur sinnar týndrar. Liklega ferst hún
fyrir vikið, en hún fer áreiðanlega til
himna. Þorvaldur er miskunnarlaus-
ari. Hann segir - með sínum óhugnan-
lega fyndnu aðferðum - að ef við klór-
um aðeins í siðmenningarhýðiö utan-
tun okkur þá spretti skepnan upp - og
ekkert lamb að leika sér við.
Samræmdur
veruleiki forn
Annar var uppi á
mánudagskvöldið var
í Þjóðleikhúskjallar-
anum. Þá komu þar
forkólfar Drauga- og
tröllaskoðunarfélags
Evrópu með Eyvind
Erlendsson og Val
Lýðsson i fararbroddi og kynntu sig
og sína starfsemi. Mátti þar heyra
fagrar stemmur kveðnar, gróflega
fyndnar sögur lesnar af vættum þeim
sem félagið skoðar og hefur skoðanir
á, sjá brot úr heimildarmynd og
jafnvel heyra leikið á sög.
Hér var ekkert gervi þó einhverjir
haldi kannski fram aö draugar og tröll
séu ekki til i raunveruleikanum. Þetta
var samræmdur íslenskur veruleiki
fom og troðfullur salurinn skemmti
sér konunglega.