Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.2002, Blaðsíða 13

13
MÁNUDAGUR 27. MAÍ 2002
X>V____________________________________________________________________________________________Menning
Guðamaskínan tætir og tryllir
DV-MYND HARI
Aöstandendur Hrafnagaldurs Óöins í sveitasælu
Ofan í hörpuna rann mótmelódía strokleikara svo úr varö ægifögur heild. Enn mögnuöust leikar þegar slagverks-
leikar sinfóníunnar brettu upp ermar oggáfu í og enn síöar tók kórinn viö sér og ah-ahaöi meö.
I rokkheimum virðast fáar hljóm-
sveitir eiga jafn auðvelt með að laða
fram sterkar tilfmningar hjá áheyr-
endum sínum og Sigur Rós. Það eru
ekki þessar venjulegu tilfinningar
tengdar rokktónlist sem Sigur Rós
vekur, heldur tiifinningar sem marg-
ir myndu kalla „göfugri". Úti um all-
an heim er fólk sem á varla orð yfir
bandinu, en segist annaðhvort tárast,
líða um í draumkenndu móki eða fyll-
ast trú á mannkynið þegar það hlust-
ar á fógur lög strákanna. Á næsta bæ
í dal tiifinninganna býr Hilmar Öm
Hilmarsson og hefur með kvikmynda-
tónlist sinni grætt fjölda bíógesta.
Samstarf þessara tilfinningavera virt-
ist þvi sjálfsagt og útkoman reyndist
spennandi.
Hrafnagaldur Óðins er rúmlega
klukkutíma langt tónverk samið að
pöntun Listahátíðar. Hugmyndin
hafði þó kviknað áður hjá Hilmari að
tónsetja Hrafnagaldurs-bálkinn, sem
er 26 erinda langur og ku hafa verið
saminn á 14. eða 15. öld. Verandi firrt
nútímabam með lítinn skilning á
fomíslensku var gott að hafa enska þýðingu
textans í höndunum, en eftir þvi sem ég kemst
næst fjallar hann um veislu guðanna í Valhöll
og dularfulla atburði þar um kring.
Það var fjöldi manns á sviði Laugardalshall-
ar. Mjög frambærileg strengjasveit auk homa
og slagverks, að mestu skipuð liðsmönnum í
Sinfóníuhljómsveit íslands, hafði komið sér fyr-
ir ásamt blandaða kómum Schola cantorum,
Sigur Rós og Hilmar vomuðu yfir hinni umtöl-
uðu steinahörpu Páls á Húsafelli og kvæðamað-
urinn Steindór Andersen stóð við púlt. Svo taldi
hinn röggsami stjómandi Ámi Harðarson í og
guðamaskínan rann úr hlaði, velsmurö og vold-
ug.
Verkið er í nokkrum köflum og ég taldi mig
heyra í meginatriðum hvar Hilmar hafði verið
að verki og hvar Sigur Rós. Fyrst liðu langir
tregafullir tónar um höllina, týpískar rjómafiðl-
ur úr sarpi Hilmars, sem römbuðu á barmi þess
að verða væmnar. Þær risu og féllu og minntu
mig á brimöldur sem höfðu fágað grjótið í aldir
áður en flóttamenn náðu á eyjuna grænu. Næsti
kafli var kynntur með dmnum og vindnauð, en
svo hóf stjama sýningarinnar, Steindór Ander-
sen, upp magnaða raust sína og var studdur af
kór og hljómsveit. Steinaharpan kom sterk inn
í þriðja kafla þegar meðlimir Sigur Rósar hófu
að berja einfalda og barnalega melódíu á hana.
Ofan í hörpuna rann mótmelódía strokleikara
svo úr varð ægifögur heild. Enn mögnuðust leik-
ar þegar slagverksleikar sinfóniunnar brettu
upp ermar og gáfu í og enn síðar tók kórinn við
sér og ah-ahaði með. Nú var nánast á ferðinni
frísklegt sumarpopp, en samt í anda Sigur Rós-
ar, sem smaug inn að innstu rótum hlustenda og
gældi við taugaendana.
Tónlist
Næsti kafli hófst á magnþrungnum rafmagns-
óhljóðum, sem þróaðist út í takt sem sinfónían
og steinaharpan blönduðu sér í. Svo tók meist-
ari Steindór við sér og Jónsi i Sigur Rós raddaði
með. Útkoman var svo flott að ég er ekki frá því
að tónlistarleg raðfullnæging hafi farið um sæt-
araðimar.
Þegar hér var komið sögu í verkinu var sem
töframaðurinn væri búinn meö allar kaníumar
í hattinum. Hann tók því það ráð að endurtaka
sömu brögð og áður með lítilsháttar afbrigðum.
Það var ekki laust við að endurtekningamar
gerðu verkið langdregið og maður fór aö fá á til-
ftnninguna að þetta væri svona af því Listahátíð
haföi pantað ákveðna lengd á verkið. Verkið
reis og féll nokkrum sinnum í viðbót, steina-
harpan var lamin, kórin ah-ahaði, sinfónínan
hamaðist og Steindór fór með bálkinn af sönn-
um glæsibrag. Tilraunakvikmynd Sigur Rósar
var varpað á tjald fyrir aftan herlegheitin og
gekk aðallega út á hrafna og rafmagnsmöstur.
Óneitanlega flottur stuðningur. Verkið fór í
hring og endaði á sama stefi og það byrjaði á að
viðbættum hálfgerðum „ruslatunnuendi", sem
færði heim sanninn um að sinfónían rokkar
feitar en flestar aðrar hljómsveitir. Þetta lofs-
verða framtak heppnaðist glæsilega og áheyr-
endur trylltust eðlilega að verkinu loknu, enda
hafði það gert mann hálf meðvitundarlausan af
tónlistarunaði þegar það náði hæstu hæðum -
þó lægðimar hefðu reyndar ert í manni geispið.
Vonandi verður upptaka af verkinu gefin út á
geisladiski því bankastjóralegt miðaverðið fældi
fjölmarga áhugasama hlustendur frá Höllinni.
Dr. Gunni
Að segja sögur er lífið sjálft
- viðamikil sagnahátíð fyrir lærða sem leika fram undan í Reykholti
Helgina 1.-3. júní veróa haldnir Sagnodag-
ar í Reykholti i Borgarfiröi d vegum Snorra-
stofu, fyrirtœkisins Rannsóknir og rdögjöf
feröaþjónustunnar og fleiri aöila meö styrk
frá Menningarborgarsjóöi. Hátíöin hefst á
sagnakvöldi laugardagskvöldiö 1. júní kl. 20
og lýkur á sagnanámskeiöi síödegis á mánu-
degi.
Líklega er um áratugur síðan endurvakn-
ing sagnalistarinnar hófst fyrir alvöru í Evr-
ópu, og undanfarin ár hafa verið sagnahátíð-
ir víða um Norður-Evrópu, m.a. á Hjaltlandi,
í Orkneyjum og Danmörku. Nú er verið að
undirbúa sagnahátíð í haust á Stiklastöðum
í Noregi og árið 2003 á að halda Sagnahátið
Snorra í Reykholti.
Gamlar sögur og nýjar
„Á þessum hátíöum em sagðar og fjallað
um sögur af öllu tagi, sumar era helgaðar
ákveðnum þemum, aðrar fara út um viðan
völl, þar eru gamlar sögur, nýjar sögur, þjóð-
sögur, sögur af nýbúum, nánast hvað sem
er,“ segir Rögnvaldur Guðmundsson hjá
Rannsóknum og ráðgjöf ferðaþjónustunnar.
Hann hefur stýrt tveimur Leonardo-verkefn-
um og tengdist annað þeirra sagnalistinni,
Storytelling Renaissance sem var unnið með
Grikkjum, Skotum og Þjóðverjum. Scottish
Storytelling Centre í Edinborg kom inn i þaö
verkefni en fulltrúar þess koma einmitt tals-
vert við sögu á þinginu.
„Verkefnið sem núna tekur á sig mynd
Sagnadaga var í fyrstu einkum ætlað tU að
efla menningarferðaþjónustu, meðal annars
með þvi að hvetja leiðsögumenn, safnafólk og
fleiri til að nýta sögur í auknum mæli í sínu
starfi, og það er enn þá gildur hluti af verkefn-
inu,“ segir Rögnvaldur. „En það hefur líka þró-
ast í tvær aörar áttir. Annars vegar er þjálfun á
tjáningu í skólum, hins vegar hafa orðið til al-
þýðleg sagnakvöld og vinsæl sagnanámskeið
eins og nú era fram undan í Reykholti. Þetta
starf hefur veriö unniö á Vesturlandi með
stuðningi samtaka sveitarfélaga þar og Símennt-
DV-MYND ÞÓK
Rögnvaldur Guðmundsson
Þjálfun teiösögumanna i aö segja sögur þróaöist óvænt í
þrjár ólíkar áttir.
unarstöðvar Vesturlands en á þinginu verður
safnað saman fólki víðs vegar að af landinu.
Auk Vestlendinga kemur Hákon Aöalsteinsson
að austan, Bjami Harðarson frá Suðurlandi,
Ragnar Guðmundsson er kunnur sagnamaður af
Vestfjörðum og svo koma þrir sagnamenn frá
Skotlandi. Ámastofnun ætlar að taka upp á
band allt sem fram fer og verður Rósa Þorsteins-
dóttir fulltrúi hennar, og frá Kennaraháskól-
anum kemur Baldur Hafstað. Þama leiða því
alþýðan og akademían saman hesta sína.“
Dagskráin
Á laugardagskvöldið stíga sagnamenn af
Vesturlandi á svið, Gísli Einarsson í Borgar-
nesi, Sigriður Hrefna Jónsdóttir á Klepp-
jámsreykjum, Þorkell Fjeldsted, Ferjukoti,
Bjartmar Hannesson, Norður-Reykjum og
Halla Steinólfsdóttir, Ytri-Fagradal. Auk þess
munu Hákon Aðalsteinsson frá Egilsstöðum
og David Campbell sagnamaður frá Skotlandi
skemmta gestum. Sagnastjóri verður Flosi
Ólafsson leikari.
Sunnudagskvöldið 3. júní skemmta Bjami
Harðarson á Selfossi, Duncan Williamson frá
Skotlandi, Ragnar Guðmundsson, Brjánslæk,
Hákon Aðalsteinsson, Claire Mulholland og
David Campbell frá Skotlandi og Grundfirð-
ingurinn Ingi Hans Jónsson. Sagnastjóri þá
er Jósef H. Þorgeirsson frá Akranesi.
Á sagnaþinginu sem hefst kl. 15 á sunnu-
daginn verður fjallað um mikilvægi sagna-
arfsins í nútíö og framtíð. Aðalfyrirlesari er
Donald Smith frá Sagnamiðstöð Skotlands í
Edinborg en auk hans tala Rósa Þorsteins-
dóttir, Baldur Hafstaö, Bjami Harðarson,
Hrefna Bryndís Jónsdóttir, Bergur Þorgeirs-
son, Guðrún Halldórsdóttir, Ingi Hans Jóns-
son, Páll Guðbjartsson og Rögnvaldur Guð-
mundsson.
Á sagnanámskeiði sunnudag og mánudag
er markmiðið að vekja athygli á sögum og
þjálfa fólk í aö nota sögur í ferðaþjónustu,
skólum og víðar. Það hæfir því vel kennuram
á ýmsum skólastigum, leiðsögumönnum og
áhugafólki um lifandi frásagnarhefð. Leið-
beinendur verða David Ccimpbell og Claire Mul-
holland frá Skotlandi og Baldur Hafstað.
Allt er opið almenningi og menn geta keypt
sér aðgang aö öllu saman eða einstökum liðum.
Skráning og upplýsingar í símum 437 2390 og 863
0862. Góð tilboð eru á gistingu og veitingum á
Hótel Reykholti.
ps
Mann
beinlínis verkjar
í Evrópuútgáfu
tímaritsins Time er
ítarleg yfirferð yfir
listahátíðir og aðrar
listrænar uppákom-
ur í álfunni á þessu
sumri og þar er
Listahátíð í Reykja-
vik á blaði með öðr-
um „mest spenn-
andi, rafmögnuðum
og sérkennilegum skemmtunum og við-
burðum", eins og þar segir. Hún er talin
fyrst norrænna hátíða og fær lengri frétt
um sig en listahátíðin í Bergen sem þó
heldur upp á fimmtugsafmælið í ár.
Listahátíðin okkar fær þá umsögn í
Time að þar sé blandaö skemmtilega
saman hámenningarlegum og alþýðleg-
um atriðum. „Þar er klassík eins og
Wagner og Kronos kvartettinn, þjóðleg
atriði eins og sígaunahljómsveitin Taraf
de Haidouks, japanskar bambusflautur
og tangó, en „top of the pops“ er sam-
starf óháða bandsins Sigur Rósar og
Hilmars Amar tónskálds um norræna
fomkvæðið Hrafnagaldur Óðins sem er
svo rækilega með fingurinn á púlsinum
að mann verkjar."
Hvað ætli þeir
segðu hjá Time ef
þeir vissu að þriðji
hver kjósandi í
Reykjavík sækti at-
burði á hátíðinni
eins og fram kom í
könnun DV á dögun-
um, það er áreiðan-
lega heimsmet! Og
þó era bömin ekki
þar með sem sátu á herðum foreldra
sinna og horfðu hrifm á Mobile Homme
á Austurvelli um daginn. Dætradætur
mínar steinhættu við að verða drottn-
ingar og skákmeistarar eftir þá uppá-
komu og ætla nú að verða „rólustelpur"
og leika listir sínar fyrir ofan trommu-
leikarana!
íslenski dansflokk-
urinn til Beirút?
Áhugi á Listahátíð í Reykjavík eykst
jafnt og þétt, bæði hér á landi og erlend-
is, og ekki síst skemmtilegt að sjá hve
margir erlendir gestir sækja viðburðina.
Fjárhagslega stendur hún vel og allt ýtir
því undir þann vilja borgaryfirvalda að
hafa hana árlega.
Erlendir listahátíðarstjórar sýna líka
vaxandi áhuga á að fá íslensk atriði á
sinar hátíðir, til dæmis er Rose Park-
ingsson frá Galway Festival, stærstu
írsku listahátíðinni, að skipuleggja stóra
íslenska viðburði hjá sér árið 2003. Hún
hefur sýnt sérstakan áhuga á íslenska
dansflokknum og hann verður væntan-
lega líka framlag Listahátíðar í Reykja-
vík á afmælishátíð Bustani Festival i
Beirút 2003. Bustani-hátíðin er afar stór
og glæsileg listahátíð og heiður fyrir
listahátíðina okkar að vera ein af 10 há-
tíðum sem stjómendur Bustani hafa val-
ið til að kynna sérstaklega á afmælishá-
tíðinni; meðal hinna níu era ýmsar
stærstu evrópsku listahátíðimar.
Konur yrkja um
konur
Ljóðalestur landsliðs íslenskra skáld-
kvenna í Sigurjónssafni á fimmtudags-
kvöldið var falleg uppákoma og hug-
myndin snjöll. Safnað var á einn stað ell-
efu höggmyndum Sigurjóns Ólafssonar
af konum, ellefu skáldkonur kynntar
hver fyrir sinni höggmynd og pöntuð um
þær ljóð. Þegar gestir komu á staðinn
voru höggmyndimar huldar slæðum
eins og hæfir kvenmyndum og afhjúpaði
skáldkonan höggmyndina áður en hún
las ljóðið sitt.
Fjölmenni var á ljóðalestrinum eins
og alls staðar þar sem Listahátíð hefur
boðið upp á ókeypis atriði. Þröng hefur
verið víða á hádegistónleikum í lista-
söfnum borgarinnar og mikill áhugi á
örleikritunum. Það er kannski mest
gaman þegar listahátíð setur svip sinn á
daglegt líf í borginni þannig að fólk
hreinlega rambi inn í dagskráratriði án
þess að vita hvaðan á þaö stendur veðr-
ið; ætli jafnvel á kvennaklóið á Núllinu
og þá eru bara karlar þar ... Af því það
er verið að leika leikrit!
Lifandi Listahátíö. Svoleiðis viljum
við.