Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.2002, Blaðsíða 11

MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 2002
11
DV
Fréttir
Helstu áfangar í
baráttunni við
hryðjuverkamenn
11. september - World Trade Cent-
er í New York eyöilagt þegar tveim-
ur farþegaþotum er flogiö á turnana
tvo. Þriöju vélinni er flogið á Penta-
gon og sú fjóröa á valdi flugræn-
ingja hrapar í Pennsylvaníu. Rúm-
lega þrjú þúsund manns fórust.
15. september - George W. Bush
Bandaríkjaforseti lýsir yfir stríöi viö
hryðjuverkamenn. Osama bin
Laden efstur á lista grunaöra.
7. október - Bandaríkin og Bret-
land hefja hernaöinn gegn hryðju-
verkamönnum með loftárásum á
Afganistan þar sem talíbanar fara
meö stjórn. Bin Laden og al-Qaeda
samtök hans héldu þar til.
20. október - Rúmlega 100 banda-
rískir sérsveitarmenn gera fyrstu
árásina á landi. Talíbanar segja að
árásinni hafi verið hrundiö.
13. nóvember - Vígamenn stjórn-
arandstööunnar halda inn f Kabúl, í
trássi við tilmæli alþjóöa samfélags-
ins, eftir aö talíbanar hörfa þaöan.
25. nóvember - Á sjötta hundraö
fanga úr rööum al-Qaeda gerir upp-
reisn í fangelsi í Mazar-i-Sharif.
Hundruö falla, þar á meðal foringi úr
leyniþjónustunni CIA.
5. desember - Afganskir hópar
stjórnarandstæöinga ná samkomu-
lagi í Bonn, fyrir milligöngu SÞ, um
stofnun bráöabirgöastjórnar undir
forystu pastúnans Hamids Karzais.
6. desember - Hersveitir andstæö-
inga talíbana ná helsta vígi Osama
bin Ladens í Tora Bora í austan-
veröu Afganistan, en ekki honum.
13. desember - Bandaríkjamenn
gera opinbera myndbandsupptöku
meö bin Laden sem þeir segja aö
sanni aö hann hafi skipulagt hryðju-
verkaárásirnar.
22. desember - Hamid Karzai tek-
ur við sem leiðtogi Afganistans.
2. janúar 2002 - Zacarias Moussa-
oui, franskur borgari sem var fyrstur
manna ákæröur fyrir aöild aö
hryöjuverkunum 11. september,
kemur fyrir dómara vestan hafs.
29. janúar - í fyrstu ræöu sinni um
ástand og horfur í þjóðarbúskapn-
um lýsir Bush því yfir aö írak, íran
og Noröur-Kórea myndi „öxulveldi
hins illa“ og segir aö þau reyna aö
ná sér í gjöreyðingarvopn.
22. febrúar - Pakistönsk yfirvöld til-
kynna aö bandaríski blaöamaðurinn
Daniel Pearl, sem var rænt í janúar
þegar hann reyndi aö setja sig í
samband viö róttæka múslíma, hafi
veriö myrtur.
18. mars - Bandaríkjamenn greina
frá því aö mestu landorrustu í stríö-
inu í Afganistan sé lokið.
11. apríl - Flutningabíll springur
nærri bænahúsi gyöinga Í Túnis og
grandar 21 manni, þar á meðal fjórt-
án þýskum ferðamönnum. Al-Qa-
eda lýsir ábyrgðinni síöar á hendur
sér.
30. maí - Hreinsunarstarfi viö World
Trade Center lýkur formlega.
1. júní - Bush segir tilvonandi liös-
foringjum aö Bandaríkin veröi aö
grípa til fyrirbyggjandi aðgerða til
varnar frelsinu þar sem þarf.
19. júní - Hamid Karzai tekur viö
embætti forseta Afganistans til
næstu átján mánaða.
5. júlí - írak og SÞ tekst ekki aö
koma sér saman um aö vopnaeftir-
litsmenn SÞ fari aftur til íraks.
8. ágúst - Saddam Hussein íraks-
forseti segir í Bagdad aö hann sé
ekki hræddir viö hótanir Bandaríkja-
manna um hernaðaraðgerðir. Hann
segir íraka í stakk búna til að hrinda
öllum árásum.
5. september - Hamid Karzai, for-
seti Afganistans, sleppur lifandi frá
banatilræði í Kandhar.
Þessi dagur leggst vel í mig
- segir Tómas Dagur Helgason, flugstjóri einnar af fjórum Flugleiðavélum sem fljúga til Ameríku í dag
Skömmu eftir nónbil í dag hefja
fjórar þotur Flugleiða sig til flugs og
stefna til vesturs. Ákvörðunarstaðir
þennan örlagadag, 11. september,
eru New York, Boston, Minneapolis
og Baltimore sem er í næsta ná-
grenni við höfuðborgina Wash-
ington. Þoturnar munu lenda í
bandariskum borgum skömmu eftir
að kvöldmyrkur skellur á.
Tómas Dagur Helgason er flug-
stjóri þotunnar sem flýgur til
Baltimore. Hann sagði í gær að
hann mundi mæta til þessa flugs
eins og annarra, öruggur um sinn
hag, sjö manna áhafnar og farþega
félagsins um borð. „Þessi dagur
leggst vel í mig, jafn vel og allir aðr-
ir dagar. Ellefti september var sorg-
ardagur um allan heim i fyrra en
engin ástæða til að óttast svipaðar
aðgerðir þennan dag enda hafa ör-
yggismál verið hert mjög síðan þess-
ir válegu atburðir urðu,“ sagði
Tómas Dagur í samtali við DV.
„Áhafnir okkar verða varar við
að sífellt lengri tíma þarf til að kom-
ast gegnum öryggiseftirlitið. Sum-
um finnst þetta óþægilegt og of
langt gengið. En raunin er sú að allt
er þetta í okkar þágu og farþega
okkar og tíminn og fyrirhöfnin sem
í þetta fer er þess virði,“ sagði
Tómas Dagur.
Um borð í þotum Flugleiða er
búið að bæta við öryggistæki, slag-
bröndum sem settir eru fyrir hurð
ina á flugstjómarklefanum. Ávarp
DV-MYND TEITUR
Tómas Dagur Helgason flugstjóri
Þessi dagur leggst vel í mig, jafn vel og allir aörir dagar. Ellefti september var
sorgardagur um allan heim í fyrra en engin ástæöa til aö óttast svipaöar aö-
geröir þennan dag.
flugstjóranna verður með hefð-
bundnum hætti, almennar upplýs-
ingar um flugið en ekki vikið einu
orði að atburðunum sem urðu í
Bandaríkjunum ári áður. Rætt hef-
ur verið um vopnaburð flugmanna í
farþegaflugi til varnar flugræningj-
um. Tómas Dagur segir að persónu-
lega lítist sér miður á þá hugmynd,
Tómas segir að vissulega sé það
óskandi að flugið verði aftur eins
áhyggjulaust og forðum þegar ekki
var svo mikið lagt upp úr vopnaleit
og öðrum öryggisþáttum. „Ég held
að öryggismál eins þau eru núna
séu komin til með að vera. Alltaf
kemur eitthvað upp á sem styður
við kröfur um fullkomið eftirlit,
núna síðast í Svíþjóð þegar farþegi
reyndi að komast um borð í flugvél
og virtist ætla að ræna henni og
beina henni að bandarísku sendi-
ráði,“ sagði Tómas Dagur. Hann
segist þó alltaf fljúga fullviss um að
allt gangi vel, og það geri raunar
líka aðrir í heimi flugsins, og ef-
laust nær allir farþegar líka.
Flugstjórinn segir að allir muni
hvar þeir voru staddir þegar váfrétt-
imar bárust í beinni sjónvarpsút-
sendingu frá Ameríku 11. september
2001. „Ég var staddur á golfvellinum
við Hellu ásamt ellefu starfsbræðr-
um mínum og hugðumst við eiga
þar góðan dag í fallegu veðri. Sá
dagur fór út um þúfur,“ sagði
Tómas Dagur Helgason. „Þetta var
mikill sorgardagur.“ -JBP
Spennuástand
Ólafur Jóhann Ólafsson rithöfundur
segir tímabært aö umræöunni um
árásirnar linni.
„Ég hlustaði í gær á meira en hálf-
tíma-sjónvarpsviðtal við Dick Cheney,
varaforseta og nágranna minn. Vara-
forsetinn er sá maður innan ríkis-
stjórnarinnar sem taiar skýrast og
harðast fyrir nauðsyn þess að Banda-
ríkin losi veröldina við Saddam
Hussein. Hann var spurður þeirrar
spurningar hvað hefði breyst. Svar
hans var skýrt en einfalt: „í fyrsta
sinn í sögunni var ráðist á meginland
Bandaríkjanna og þrjú þúsund amer-
ískir og erlendir ríkisborgarar myrtir
fyrir augum okkar.“
Hann spurði í sjónvarpsþættinum
þeirrar spumingar hvort Bandaríkja-
menn hefðu komið í veg fyrir árásina
ef þeir hefðu getað séð hana fyrir. „Þú
getur hengt þig upp á það,“ var svar
hans við eigin spurningu. Þetta er það
sem hefur breyst. Það var ráðist á
Bandaríkin sem eru í stríði og það
mun taka langan tíma. „En forseti
Bandaríkjanna er eini maðurinn í
heiminum sem ber skylda til að koma
í veg fyrir að árás á Bandaríkin verði
endurtekin." Þetta sagði varaforset-
inn að væri kjarni málsins. Hann
bætti við að Jacques Chirac Frakk-
landsforseti bæri ekki þessa ábyrgð
fremur en Gerald Schröder, kanslari
Þýskalands, eða Vladimir Pútín Rúss-
landsforseti - því að það var ekki ráð-
ist á þá. Bush ber þessa ábyrgð einn
og þess vegna erum við reiðubúnir til
að aðhafast einir ef þörf krefur, sagði
Cheney. Hér með hefur heimsveldið
talað,“ segir Jón Baldvin Hannibals-
son. -rt
Ólafur Jóhann Ólafsson um áhrifin af árásunum 11. september:
Hversdagsleikinn er
svo eftirsóknarverður
- heimsveldið hefur talað, segir Jón Baldvin Hannibalsson
„Þessi atburður er áminning um aö
þetta blessaða mannkyn er hættuleg-
ast sjáifu sér,“ segir Ólafur Jóhann
Ólafsson, rithöfundur og kaupsýslu-
maður, þegar ár er liðið frá hryðju-
verkaárásunum á New York þann 11.
september í fyrra sem kostuðu yfir
þrjú þúsund manns lífið. Ólafur Jó-
hann hefur í 15 ár búið á austanverðri
Manhattaneyju ásamt eiginkonu sinni
og tveimur sonum.
Hann segir að fjölmiðlar ýki lang-
tímaáhrif atburðarins á efnahag New
Yorkborgar. Þvi hefur verið lýst að
efnahagslægð hafi komið í kjölfarið
með fyrirtækjaflótta og atvinnuleysi.
„Þáttur 11. september er ýktur hvað
þetta varðar. Þegar hryðjuverkaárás-
imar áttu sér stað var þegar kominn
brestur í efnahagslífið og sjá mátti
hvert stefndi. Árásimar kunna að
hafa flýtt þeirri þróun,“ segir Ólafur
Jóhann.
Slökkt á sjónvarpinu
Þann 11. september í fyrra var
fyrsti skóladagur sona Ólafs Jóhanns.
Hann segist á endanum hafa fengið
nóg af síbyljunni í sjónvarpsfréttum
þar sem ógnaratburðimir þegar far-
þegaþotunum var flogið á Tvíburat-
umana voru sýndir aftur og aftur.
Þessi stöðuga upprifjun hafi ekki ver-
ið drengjunum holl og því hafi þau
hjónin gripið til þess ráðs að slökkva
á sjónvarpinu.
„Fyrsti skóladagurinn er einmitt í
dag og þá vorum við að riija þetta
upp. Það er ekki hollt fyrir börn að
endurlifa hryllinginn stöðugt. Það er
drungaleg framtíðarsýn fólgin i því að
lifa stöðugt í minningum um tjón og
mannskaða," segir hann.
Ólafur Jóhann segir að það veki að-
dáun sína hversu vel því fólki sem
missti ættingja og vini í árásunum
hafi gengið að vinna úr sorg sinni.
„Fjölmiðlar hafa haldið lengur í
þessa umræðu en þörf krefur. Nokkr-
ir þeirra sem misstu ættingja sína
hafa komið fram í fjölmiðlum og það
Heimsveldlð talar
Jón Baldvin Hannibalsson segir ræðu varaforseta Bandaríkjanna í fyrradag
undirstrika hvaöa breytingar fylgja í kjölfar árásanna á turnana.
fólk virðist alveg vera með sjáifu sér
og takast á við sorg sina á eðlilegan
hátt. Það liggur í mannlegu eðli að
læra af því sem gerist. íbúar í New
York eru margir harðgert fóik sem
hefur verið fljótt að koma undir sig
fótunum andlega," segir Ólafur Jó-
hann.
Stöðugar viðvaranir
Hann segir að auðvitað hafi ýmis-
legt breyst við árásimar sem séu þær
fyrstu sem gerðar eru á meginland
Bandaríkjanna. „Það hafa verið
stöðugar viðvaranir um yfirvofandi
hryðjuverk og spenna hefur fylgt því
ástandi. Maður fann það best við að
fara heim til íslands í sumar hve mik-
il slökun var í því. En ég held að at-
burðinum muni ekki fylgja nein lang-
tímaáhrif. Lærdómurinn sem fólk get-
ur dregið af þessu er að þetta blessaða
mannkyn er sjálfu sér hættulegast,"
segir hann.
Hann segir að nú sé tímabært að
umræðunni um þetta linni og fólk fari
að lifa án þess að óttast „þennan
óræða óvín sem enginn veit hvenær
kemur eða fer“.
„Þetta hefur um margt verið skrýt-
in tilvist. Hversdagsleikinn er svo eft-
irsóknarverður eftir að fólk gengur í
gegnum svona atburði,“ segir Ólafur
Jóhann sem hefur engin áform um
annað en búa áfram á Manhattan.
Cheney gefur tóninn
Jón Baldvin Hannibalsson, sendi-
herra íslands í Bandaríkjunum, segir
að ýmislegt hafi breyst í heimspólitík-
inni við árásirnar á Bandaríkin þann
11. september 2001. Afleiðingarnar séu
fyrst og fremst harðari stefna banda-
riskra stjómvalda.