Dagblaðið - 04.01.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 4. JANÚAR 1980.
raunir. Miklar tækniupplýsingar liggi
fyrir og mikið verk sé óunnið áður en
lokaákvörðun verði tekin.
Helzti kostur þessarar kæliað-
ferðar fram yfir þá brezku er að sögn
sá að bæði er fljótlegra að framleiða
tæki fyrir liana og hún er einnig
ódýrari i framleiðslu.
Umhverfisverndarmenn og aðrir
andstæðingar kjarnorkunotkunar
saka Howell orkumálaráðherra um
að vera haldinn nokkurs konar kjarn-
orkusýki. Telja þessir aðilar að margs
konar aðrar orkuleiðir séu færar og
fýsilegri en kjarnorkan. Nefna þeir
þar til kol og sólarorku. Sjálfsagt sé
að leggja allan kraft í tilraunir með
þær orkulindir.
Talsmaður Verkamannaflokksins
brezka, David Owen, fyrrum utan-
ríkisráðherra, hefur lagzt á sveif með
Howell orkuráðherra. Hefur hann
haft sömu fyrirvara og Howell um að
öryggi bandarísku aðferðarinnar
verði fyrsl að vera tryggt áður en
lokaákvörðun verði tekin um notkun
hennar.
Fari svo að áætlun Howells komist
til framkvæmda vefður um það bil
þriðjungi af raforkuþörf Breta full-
nægt með kjarnorku um næstu alda-
mót. Howell er ekki aðeins ráðherra
kjarnorkumála. Undir hann heyra
einnig mál er varða oliu- og gaslind-
irnar i Norðursjónum. Segir ráðherr-
ann að taka verði ákvörðun um
hvaða orku Bretar ælli að nota þegar
orkubirgðirnar á hafsbotninum verði
uppurnar.
Howell og stuðningsmenn hans, en
þar er Margaret Thatcher forsætis-
ráðherra einna áköfust, segja að hag-
kvæmast efnahagslega sé að snúa sér
að kjarnorkunni, er oliuna og gasið
þrjóti. Ákvörðun þeirra um kjarn-
orkuna byggist einmitt á efnahags-
legum rökum fyrst og fremst.
Umhverfisverndarmenn bera á móti
þesum fullyrðingum.
Þó svo að Howell orkuráðherra sé
ákveðinn í því hvert hann vilji slefna
í orkumálum þá fer hann að öllu með
gát. Hann ætlar ekki að lenda i
beinum útistöðum við umhverfis-
verndarfólk fyrr en allt er að fullu
rannsakað. Ráðherrann hefur neitað
að gefa upp fyrirhugaða staðsetningu
væntanlegra kjarnorkuvera. Bretland
er þéttbýlt land og þeir staðir eru fáir
þar sem setja má þau niður fjarri
þétlum byggðum. Einkum á þetta við
ef við kælikerfi kjarnorkuveranna
verður notað mikið rnagn af valni
einsogáætlaðer.
Enn óralangur vegur
til jaf nréttis
n
N
Kjallarinn
Frumvarpið um eftirlaun aldraðra
er komið i gegnum þingið og orðið að
lögum. Þetta gerðist á síðasta degi
fyrir jólafrí þingmanna. Á síðasta
alþingi var þetta sama frumvarp að
veltast i þinghúsinu og var þá komið í
gegnum allar umræður, en vegna
deilna um fjármögnun var það
stöðvað á síðasta degi þingsins.
Vegna þessa tókst alþingismönnum
að halda 4—þúsund manns niðri á
hungurmörkunum stóran hlula
síðasta árs. Vonandi hefur alþingis-
mönnum bragðast jólasteikin núna
jafnvel fyrir þetta.
Þegar um er að ræða málefni
þeirra sem eiga undir högg að sækja
þá hefur sá sem þetta skrifar sáralítið
umburðarlyndi. Um þetta tiltekna
frumvarp og örlög þess skrifaði ég
nokkrar greinar, bæði hérna I Dag-
blaðið og annars staðar og ég hikaði
ekki við að kalla framkomu alþingis-
manna í þessu máli siðleysi á hæsta
sligi.
Nú vona ég bara að þeir sem lentu
inni i ramrna frumvarpsins l'ái smá-
peningana sina greidda núna i
janúar. En hverjir það eru og.hve
mikið þeir fá skil ég ékki nákvæm-
lega, þrátt fyrir það að ég las fram-
söguræðu félagsmálaráðherra tvisvar
sinnum i Aiþýðublaðinu, en Alþýðu-
blaðið var raunar eina blaðið, að ég
held, sem reyndi að skýra þelta mál
fyrir lesendum.
Vonandi verða þessi eftirlaun nú
send hverjum og einum og vonandi
þurfa þeir einstaklingar sem þarna
eiga hlut að máli, ekki að hefja
stofnanagöngur og pappirsumsókna-
vinnu til að ná þeim rélti sem alþingi
er núna að veila þeini. Við höfum nú
allskonar reynslu um framkvæmd
laga og sjáum hvað setur með þelta
allt saman.
Vonandi gleymisl það heldur ekki
að þelta frumvarp var aðeins fyrsli
liðurinn i að koma á verðtryggðunt
lífeyrissjóði fyrir alla landsmenn.
16 þúsund krónur
En þó að ég skildi ekki alveg þetta
frumvarp, þá voru nokkrar selningar
í framsöguræðunni sem voru augljós-
ar. Eftir að félagsmálaráðherra hafði
reynt að skýra það út hverjir hefðu
rétt samkvæmt frumvarpinu, slanda
þessar setningar:
„Hins vegar er fólk sem ekki hel'ur
haft neinar tekjur, hvorki launa-
tekjur eða atvinnutekjur s.I. 15 ár.
Auðvitað má deila um það hvorl
reynt hefði ált að ná einnig til þessa
síðasttalda hóps.” Nokkru siðar í
framsögunni stendur þelta:
„Töluverður hluti þessa fólks er á
dvalarheimilum, hjúkrunarheimilum
cða sjúkrahúsum og nýtur þar veru-
legs stuðnings.”
Hér virðist því félagsmálaráðherra
og alþingi íslendinga liafa sett punkl-
inn aftan við mannréttindabarátlu
sína.
Í ágæluni leiðara hérna i Dag-
blaðinu reifaði Jónas Krisljánsson
þessi mál á einfaldan og raunsæjan
hátl fyrir nokkru. Þar var talað um
aðstöðumun þegnanna og hina
lýndu stétt, sem ekki er ýkja stór
hluti af allri þjóðinni en fjölmenn
þó. Hluta þessarar týndu stéttar
hel'ur alþingi íslendinga nú vonandi
fundið. En alþingi íslendinga virðist
samt vera á skipulögðu undanhaldi i
mannréttindamálunum. Þpir scnt
dvelja á hjúkrunarheimilum og
sjúkrahúsum eru skildir eftir og
raunar miklu fleiri.
Það er vitað að það eru mörg
hundruð, ef ekki þúsund, einstakl-
ingar sem hafa ekki haft launatekjur
A „Vegna þessa tókst alþingismönnum að
halda 4—5 þúsund manns niðri á
hungurmörkunum stóran hluta síðasta árs.”
siðastliðin 15 ár, en erú andlega heil-
brigðir þó að þeir búi við mikið
skerta starfsorku.
Ég held að farið sé rétt með það að
þetta fólk fái „stuðning” í gegnum
Tryggingaslofnunina, sem nemur I6
þúsund krónum á mánuði. Þessar I6
þúsund krónur eiga að nægja fyrir
öllum þörfum þessa fólks nenta þeim
frumþörfum sem skilgreindar eru í
fæði, húsaskjóli og læknishjálp, sé
l'ólkið inni á stofnunum, vel að
merkja.
Sextán þúsund krónurnar eiga að
duga þessu fólki fyrir falnaði,
tóbaki, ferðalögum, jólagjöfum,
simtölum til ættingja sinna utan-
bæjar, brennivini og öllu hinu sem
„miðstéttin” lætur eftir sér. Auð-
vilað ættu menn að vera ánægðir
með að vera ekki bornir út til að
deyja og fá þess i slað, þeir sem
heppnir eru, að dvelja á stofnunum.
Að fá þar að liggja i rúminu sinu á
næturnar og fara frant i setustofuna
á daginn og meira að segja aðfáað
horfa á sjónvarpið ókeypis á kvöldiiT.
Á miðöldum hefði verið talinn mikill
lú.xus að búa við slíkan aðbúnað. En
þá var efnahagsáslandið dálílið öðru-
visi og ég hélt að við hefðum þróasl
frá miðaidaskipulagi og því
miskunnarleysi sem áður rikti.
Eins og benl var á i áðurnefndum
leiðara þá er það orðinn lilill hópur
fólks miðað við alla heildina sem
engan rélt hel'ur eða lilinn og þessi
hópur virðisl hafa gleymsl. Þella
stafar auðvilað af því að þessi hópiir
á ótrúlega fáa formælendur. Það
sannaðist til að mynda dapurlega á
þeirri þraulagöngu sem margnefnt
frumvarp varð að ganga i gegnum
alþingi íslendinga. Alþingi taldi i
fyrra að ekki væru til peningar til að
greiða þcssi eftirlaun til aldraðra. El
ég man rétl, þá veilli sama alþingi
svipaða upphæð lil bvggingar húss
fyrir Framkvæmdastofnun rikisins
og það úr eigin sjóðum. Þetla nel'ni
ég til siðferðislegrar viðmiðunar.
Óralangur vegur
Þóaðalþingi íslendinga telji sig nú
Hrafn Sæmundsson
hafa sett punktinn aflan við mann-
réllindi íslendinga, þá Itel' ég ekki
gerl það. Ég nnin af minum vciku
burðum reyna að halda þeirri skoðun
á lofti að allir menn eigi rétl á að lifa
þvi „miðsléltarlifi” scnt lalað var um
í lciðaranum. Og ég vildi óska þess að
lleiri lækju upp hanskann l'yrir þá
minnimáitar i þjóðfélaginu. Fg tel að
þó að einstaklingur hafi orðið fyrir
þvi óláni, vegna örorku, sjúkdóma
eða annarra ástæðna, að gela ekki
hal'l „launatekjur". þá eigi hann
siðferðislegan réil á þvi að klæðasi
og njóia menningar- og skcmmtana-
lifs og lelagslifs að minnsta kosii á
við aðra lifeyrisþega. Allir almennir
lífcyrisþegar hafa raunar alli of lilið
fyrir sig að leggja hvað sem lögunum
l'rá Alþingi líður. Það á ckki að vera
deilumál, eins og félagsmálaráðherra
orðar það, að allir íslendingar, sem
Ital'a andlega heilsu lil þess, geú lil'að
eðlilegu lifi. Þetta er ekki spurniug
um peninga heldur eingöngu um það
siðferðisstig sent alþingismcnn i'g
ráðandi öfl i þjóðfélaginu standa á.
Og það er mikil blekking að halda að
það frumvarp um eftirlaun aldraðra
sem hér hefur verið ræll um og sam-
þvkkl þess l'yrir jólin hafi færl öllum
islendingum jöfn mannréttindi. Að
þvi ntarki er óralangur vegur og
landsfeðurnir numu vafalaust rcyna
að loka augununt fyrir þeirri stað-
reviul i lcngstu lög. Það virðasl þrált
fyrir alll lil þau ntálefni sem allir gela
samcinasl unt á þeim bæ.
Hraln Sæmiindsson
prenlari.
síðasttölu bátarnir eru langt yfir
mörkunum auk þess sent annar er
með ólöglega smáa rækju. Þvi ntá
svo við bæta að eins árs síld i afla Ás-
geirs var um 11 þúsund í rækjutonni,
sem gerir einnig þann afla ólöglegan.
Ég hringdi því strax unt kvöldið
suður að tilkynna þessar niðurstöður,
en lagði til að einungis svæðunt 2, 3
og 4 (sjá ntynd) yrði lokað þvi þaðan
var rækjan, og auk þess Itafði ntinnst
fengisl af seiðum á þeim bátnunt,
sent dýpst togaði. 28. nóv. hélt ég svo
l'und með rækjusjómönnum hér á
Húsavík og hringdi jafnframt í þrjá
kollega þeirra á Kópaskeri til að
kanna viðhorf þessara aðila til lyrr-
greindra vandamála.Þar sem sú hug-
ntynd „að hvila svæðið frant yfir ára-
mót án boða og banna” var ekki
einrónta samþykkt, gat ég ekkcrt
frekar aðhafst að sinni. „Æðri mátt-
arvöld” í höfuðborginni ákváðu hins
vegar, að salta ntálið l'ram yfir
kosningar.
Ég fór stðan nteð fyrslu ferð á
ntiðin, eflir kosningar, eða 6.
desentber, svo sent fyrr segir. Þá var
logað á svæðum 6 og 7 (sjá kort).
Aflinn var sntárækja (308 stk./kg) og
í henni leyndust 3540 þorskseiði
(ntódel ’78 og ’79) og auk þess 7220
eins árs síldar, hvort tveggja ntiðað
við tonn af rækju. Aðurnefnd „æðri
máttarvöld” voru látin vita
ntorguninn eftir og lýkur þar með
niinum afskiptum af ntálinu.
„Sambandsleysi"
A.B. Kópaskeri: „Ekki var haft
samband við aðra báta, sem á sjó
voru til að fá tölur frá þeim um seiði í
aflanum.”
K.Þ. Húsavik.: Svo sent frant
kemur hér á undan var ég þegar
búinn að fá upplýsingar frá grynnri
svæðununt, en hefði þó gjarnan
viljað fá viðbótarupplýsingar þaðan
6. desember.
Hins vegar toguðu allir bátarnir á
ytri svæðununt þennan untrædda
dag, þannig að lítið hefði áunnist við
að hætia sér, i kviku, á milli bála, til
viðbótartalninga (því sýnatöku og
lalningu er einungis hægt að taka
gilda frá umboðsmönnum Haf-
rannsóknar, þólt hart sé).
„Skipstjórinn
sagði"
A. B. Kópaskeri: „Þetta er
kannske enn furðulegra, þvi að sögn
skipstjórans á bátnum hefði aldrei
átt að leyfa veiðar hér einn einasta
dag á síðustu verlið, ef þessi úlkonta
ætli að vera forsenda lokunar nú.”
K.Þ. Húsavík: Ef skipstjórinn,
sem með ntig fór, hefur átl við
síðustu haustvertið (sent mig
grunar), er ég honum sammála. Það
hefði átt að loka svæðinu fram yfir
áramól á siðustu vertíð, eftir að seiða
fór að gæta að ráði í aflanum, i slað
þess að vera að opna og loka
vikulega, fyrir örfáa daga.
Óforskammaður
fiskifræðingur
A. B. Kópaskeri: „Haft var sam-
band við nefndan fiskifræðing i sinta
og sagði hann þá, að okkur kænti
ekkert við hvernig hann gerði sinar
athuganir.”
K.Þ. Húsavik: Það þarf varla að
taka það fram, að ég hef ekki sagl
þelta (enda hef ég mörg vilni að þvi,
þar sem ég hringdi af fundi). Ég
lalaði hins vegar ekki við A.B.
sjálfan, þannig að það þarf ekki að
vera hans sök að rangl er farið með.
Misheppnaður
brandari
A. B. Kópaskeri: „Einnig sagði
hann, að rækjan væri alltof smá og
sagði að tölur, sem hér eru 170—240
stk. í kílógr. væri ekki hægt að fá og
sagði orðrétt: „Þeir tína þá bara smá-
rækjurnar úr á landleiðinni.” Og sér
hver hugsandi rnaður, hvernig sú
staðhæfing er.”
K. Þ. Húsavik: Eg gengst slrax við
þessu (þótt það sé kannski fullmikið
sagt að það sé orðrétl). Mér dettur að
sjálfsögðu ekki i hug að þelta sé
framkvæmanlegl, hvað þá heldur
stundað, en þar sem viðmælandi
minn var nýbúinn að segja mér að
afli á bát daginn áður hefði aðeins
verið 5—10 kassar (u.þ.b. 100—200
kg), gal ég ekki stillt mig um að
slinga upp á þessu þar sem ég kunni
enga skýnngu á „slærri rækju og
engurn seiðum’’ Kópaskersmanna.
„Hafrannsókn
var alveg hissa"
A. B. Kópaskeri: „Halt var sam-
band við starfsmann Hafrannsókna-
stofnunarinnar i Reykjavik og hann
spurður um þessar seiðatölur, 80
þúsund. Kannaðist hann ekki við
hana, en sagði að ol' mikið hefði
reynst vera af seiðum, en vildi ekki
gefa upp lölur.
Ekki kannaðist hann heldur við of
smáa rækju.”
K.Þ. Húsavik: Sem belur fer
slarfa ekki allir 60 starfsmenn Haf-
rannsóknar að rækjurannsóknum,
og meira að segja er heilmikil verka-
skipting innan Svif- og boindýra-
dcildnr sc’’ rækjan ásaml humri,
hörpudiski fellur undir. Það segir
|ni ekki nokkurn skapaðn hlnt, þóll
cinhver „slarfsmaður Hafrann-
sóknaslofnunar í Reykjavik” viii
liliðum málið. Þegar hringl var, voru
allar upplýsingar komnar i hendur
viðkomandi manna bæði á Hafrann-
sóknastofnun og i Sjávarútvegsráðu-
neylinu (en það er að sjálfsögðu þar,
cn ekki hér á Húsavík, sem endan-
legar ákvarðanir eru leknar í slíkum
málum).
Að lokum
Byggð á Kópaskeri stendur og
fellur með rækjuútgerð þannig að
skiljanlegt er að veiðarnar séu staðar-
húum mikið hjartans mál. Þess
vcgna er lika skiljanlegl að þeir
standi vörð um hagsnuini sina og lái
ég þeim það ekki. Á hinn bóginn
erum við A.B. sammála um það:
„að við viljum lála kalla hluiina
sínum réttu nöfnum og að rétt sé
farið með staðreyndir” (svo að
vilnað sé orðrétl i grein A. B. hér í
blaðinu 12. desember sl.).
Konráð Þórisson
úlibúsljúri
Hafrannsóknastofnunar,
Húsavík