Dagblaðið - 02.04.1980, Síða 15

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 2. APRÍL 1980. 15
" ....................................................... ,B' '
og hjálpsöm og ömmu hennar finnsl
það mesta furða að eftirlætið skuli
ekki hafa spillt stúlkubarninu. Dóra
vill allt fyrir alla gera enda er henni
likt við góðan engil og skal engan
furða því allt sem Dóra tekur sér
fyrir hendur gengur eins og töfra-
sprota álfkonu væri veifað hvort sem
það er að hjálpa fátæku stúlkunni
Völu og hennar fjölskyldu, bjarga
fyllibyttu frá krakkaskríl á Lauga-
vegi eða spila bridge. Að öðru leyti
les Vala fyrir inntökupróf í Mennta-
skólann, skreppur í afmælisveislur,
eftirmiðdagskaffi og kvöldveislur.
Móðir Dóru er yfirstéttarhækja sem
héfur einungis áhuga á fötum,
fallegum hlutum, námsárangri Dóru
(þau eignuðust aldrei soninn) og
hvort henni (alltsvo móðurinni) muni
takast að slá út kvötdboð vinkonu
sinnar.
Þar að auki er hún haldin sjúklegri
tortryggni útí fátæklingana, vini
Völu, en þegar á líður breytast við-
horfin til hins betra, sérílagi eftir að
hún hefur komist að raun um að Vala'
er dugleg að læra. Faðir Dóru á fyrir-
tæki og hefur hagnast vel á striðinu.
Vala, vinkona Dóru, kallar hann
striðsgróðamann en segir jafnframt
að hann eigi nú ekki beinlínis sjálfur
sök á því, það sé allt skipulaginu að
kenna. Þar fyrir utan er hann mein-
leysisblók og gerir allt fyrir konu
sína, sérílagi ef hún kyssir hann og
kjassar þangað til hann verður þægur
og góður.
A heimilinu er ennfremur
guðræknisleg amma sent vitnar i
biblíuna og önnur fögur fræði og
Magga, hjálparstúlkan þeirra, sem
hefur rauðar og bláar hendur og
syngur hjartnæm kvæði um ást og
svik og svoleiðis. Svo er það Vala
fCCEECC*
málfari og stil. Þar fyrir utan virðist
hún hafa góða innsýn í hugarheim
unglinga, þó svo ég viti ekki hvort
Dóra er dæmigerður unglingur striðs-
áranna og hvort þeir áttu það til í
gleði sinni að stökkva að píanóinu,
spila og syngja fullum hálsi; Hátt upp
til hliða, helst vil ég líða, ljósálfar
'stíga ljúflingadans.
Allténd er ég viss um að það gerir
enginn unglingur í dag og þar að auki
er ég viss um að lelia mætti þá
unglinga sem mundu hafa gaman af
Dóru nú á tímum. Aftur á móti er ég
ekki frá því að aldurshópurinn undir
tiu hefði einhverja ánægju af lestrin-
um, þó svo að mín ánægja væri af
heldur skornum skammti. Dóra litla
stenst ekki tímans tönn (34 ár) og
trúlegast er það bévítans heimtu-
frekja að ætlast til að hún upfylli þau
skilyrði og þá vaknar sú spurning af
hverju Dóru-bækurnar urðu fyrir
valinu en ekki til dæmis bækurnar
um Kötlu. Ragnheiður Gestsdóttir
myndskreytir söguna um Dóru og
Dóra dansar. Mynd eftir Ragnheiði
Gestsdóttur.
Hin makalausa Dóra
DÓRA
Höfundur: Ragnhaiður Jónsdóttir.
Myndakreytíng: Ragnheiður Gestadóttir.
Fyrata útgáfa 1945.
önnur útgáfa; Iðunn 1979.
Á bókarkápu segir að bókin um
Dóru gerist á striðsárunum og
brugðið sé upp lifandi mynd af
ólíkum kjörum fólks á þeim umróts-
tímum og jafnframt að sagan sé
forvitnileg um þessi ár. Ég varð engu
nær um striðsárin við lestur bókar-
innar um Dóru, aftur á móti fékk ég
heilmikið að vita hvernig fjölskylda
striðsgróðamanns hafði það.
Ef til vill var það meiningin að
sýna okkur lifið hjá yfirstéttarfjöl-
skyldu á stríðsárunum og sem slík er
bókin stórkostleg en hafi tilgangur-|
inn verið einhver annar þá hefur hún
gersantlega misst marks.
Kónganáð og n
kirkjurottur
En það er víst best að byrja á
byrjuninni. Sagan er sögð í bréfa-
formi og er það Dóra sem skrifar vin-
konu sinni, Ellu, sem dvelur hjá
ömmu sinni og afa einhvers staðar
uppi sveit. Dóra er einbirni, þrettán
ára gömul, og hefur óstjórnlegan
áhuga á dansi — listdansi nóta bene.
Hún lætur ekkert tækifæri ónotað til
að iðka fótamennt sína og semur
dansana sjálf.
Dóra er með eindæmum hjartahlý
Gisla og fjölskylda hennar, sem eru
fátæk ans kirkjurotta. Þau búa í skúr
og Dóra skilur ekki hvernig hægt er
að lifa þar án borðstofu, dagstofu og
baðs. Bara eitt herbergi og eldhús.
Lifið er erfitt í skúrnum enda er
nróðir Völu ósköp þreytuleg, með
alveg slétt hár og ekkert máluð en
hún hefur falleg dökkbrún augu og
gæti orðið lagleg í mógrænum silki-
kjól með gular perlur um hálsinn.
Stéttadekur
Það fer harla lítið fyrir striðs-
ástandinu í bókinni. Faðir Völu
vinnur hjá setuliðinu og á stöku stað
er minnst á stúlkur sem eru i ástand-
inu. Búið og upptalið. Enda á bókin
að vera hugnæmur lestur fólki á
.öllum aldri og eigi bók að vera hug-
næm þá fer maður náttúrulega ekki
að sóða út síðurnar með einhverjum
ófögnuði. Eða hvað?
Ekki er hægt að tlokka undir
ófögnuð vangaveltur Ragnheiðar um
réttlæti og óréttlæti og ýmislegt annað
sem tilheyrir æðaslætti lífsins, sem
hún leggur í munn Dóru, en því
miður þá snerti það mig ekki. Því
þegar Dóra talar um á einni síðu hvað
fátæklingarnir hafa það skitt og á
næstu síðu er hún niðursokkin í
heim allsnægtanna þá finnst mér það
lykta eins og þegar hálaunalýðurinn
er að berjast fyrir verkalýðinn og ég
þoli ekki stéttadekur á hvora hliðina
sem er.
Tímans tönn
En Ragnheiður skrifar vel, það má
hún eiga. Hún er einlæg, hreinskilin,
blátt áfram og hefur næmt auga fyrir
Bók
menntir
VakhsÓskarsdöttir
leikningar hennar eru fagmannlega
unnar en því miður gjörsneyddar öllu
lífi. -VÓ