Vísbending - 13.07.1992, Blaðsíða 2

Ef allir hefðu tryggt sig þar sem ódýrast
var í upphafi árs 1992 hefðu iðgjöld
bifreiðatrygginga lækkað að raungildi
fráfyrraári. Afkomagreinarinnarbendir
þó fremur til að þörf sé á að hækka
iðgjöldin, en lækka þau. I ársskýrslu
Sjóvá-Almennra segir að hækkunarþörf
íbflatryggingum kunni nú að vera nálægt
10%. Hugsanlega minnka útgjöld
félaganna eitthvað með nýjum
vinnureglum sem þau tóku upp fyrir jól,
en því fer fjarri að þær nægi til þess að
jafna upp tapið. Vinnureglurnar felast
meðal annars í því að krafist er betri
sannana fyrirörorku en áður. Dómstólar
munu á næstunni skera úr um hvort
tryggingafélögum er stætt á að fylgja
þessum reglum. Nú liggur fyrir alþingi
frumvarp að nýjum skaðabótalögum og
er talið að greiðslur fyrir lítil meiðsli
minnki ef það verður samþykkt.
Vátryggingafélagið og Sjóvá-
Almennar seldu tæp 80% ökutækja-
trygginga í fyrra, en spennandi er að
fylgjast með hvort Skandia tekst að hasla
sér völl í bifreiðatryggingum. Tap var á
þessari grein hjá öllum félögum í fyrra,
en athygli vekur að Vátryggingafélagið
ermjögnálægtnúlli. Afkomaökutækja-
trygginga hefur lengi verið betri hjá
Vátryggingafélaginu en öðrum. Félagið
er sterkt á landsbyggðinni, þar sem tjón
eru fátíðari en á höfuðborgarsvæðinu.
Auk þess má nefna að eigin
tryggingasjóður (sem félögin leggja í
vegna óuppgerðra tjóna) var 147% af
eigin iðgjöldum ífyrrahjá Vátrygginga-
félaginu, en að meðaltali var hlutfallið
þá 168% í ökutækjatryggingum.
Tap á slysatryggingum er yfir 200
milljónir króna, eða ríflega 20% bók-
færðra iðgjalda í greininni. Tap hefur
verið á greininni undanfarin ár, en nú
hefur það aukist.
Hagnaður af eigna-
tryggingum og sjó-, farm-
og flugtryggingum
Hagnaður af eignatryggingum og sjó-
farm-og flugtryggingum var 16-18% af
bófærðum iðgjöldum greinanna í fyrra.
Góð afkoma hér kann að koma á óvart
þegarskoðuðeru þau ummæli íársskýrslu
Vátryggingafélagsins að árið 1991 hafi
verið ár hinna stóru tjóna í þessum
greinum. Til dæmis vartjón Vátrygginga-
félagsins og Sjóvár-Almennra af
óveðrinu í febrúarbyrjun yfir 350
milljónir króna. Auk þess urðu nokkur
sjósívs Vátryggingafélaginu dýr. Góður
hagnaður hefur verið af þessum greinum
undanfarin ár, en hann eykst nú að mun
og er helsta stoð félaganna. Eins og fyrr
hefur komið fram eru litlar horfur á að
tap minnki á ökutækjatryggingum,
þannig að félögin verða áfram að reiða
sig á gott gengi hér. En hætt er við að það
valdi óánægju tryggingataka í
eignatryggingum og farmtrygginum ef
þeir telja að þeir séu látnir standa undir
stórtapi á öðrum tryggingagreinum.
Sjóvá-Almennar og V átry ggingafélagið
eru langstærstu félögin í eigna-
tryggingum eins og flestum öðrum
tryggingagreinum. I sjó- farm- og flug-
tryggingum er Tryggingamiðstöðin
aftur ámóti sterkust, með tæpan helming
markaðsins, en Sjóvá-Almennar eru
með unr fimmtung. Sterk staða
Tryggingamiðstöðvarinnar í sjó- og
farmtryggingum og fremur lítil hlutdeild
í ökutækjatryggingum er vafalaust
skýringin á því að hún hefur jafnan
verið rekið með jöfnum og góðum
hagnaði, á meðan gengiö hefur á ýmsu
hjá öðrum.
ISBENDING
Hagkvæmni
og réttlæti
Þriðja grein
Dr. Þorvaldur Gylfason
Ranglæti dregur úr
hagkvæmni
Tvö stærstu félögin með
70% frumtrygginga
Hlutdeild Vátryggingafélagsins og
móðurfélaga þess í frumtry ggingum var
um 38% í fyrra og hlutur Sjóvár-
Almennra var 32%. Hefur hlutdeild
þessara félaga aukist örlítið frá árinu á
undan. Skandiavaraðeinsmeðum 1%
markaðshlutdeiid í fyrra, en stefnir að
því að auka hana mjög.
Fjárhagslegur styrkleiki
Aukin velta á undanförnum árum og
tap sumra félaganna hefur kallað á aukið
hlutafé, svo að félögin standist kröfur
Tryggingaeftirlits um fjárhagslegan
styrkleika. Hjá fjórum félögum var
hlutafé aukið í fyrra , Vátrygginga-
félaginu, Abyrgð, Skandia og
Tryggingu. Hlutafjáraukningu
Skandia verður að skoða með það í
huga að erlent tryggingafélag keypti
sig inn í fyrirtækið og það hefur nú
hafið markaðssókn. Eiginfjárhlutfall
almennu félaganna var 11% í árslok
1991 eins og árið á undan, en summa
eigin tryggingasjóðs og eiginfjár sem
hlutfall af eigin iðgjöldum hækkaði úr
172% 1181%. Bókfært eiginfé Sjóvár-
Almennra trygginga náði ekki
lágmarksgjaldþoli í lok árs 1991 og
voru þær eina tryggingafélagið sem
svo var ástatt um.
Horfur
Aukin samkeppni í ökutækja-
tryggingum gerir það að verkum að
iðgjaldahækkun er ólíkleg þar. Því
bendir flest til þess að þessi trygginga-
grein verði áfram rekin með tapi. Slæmt
efnahagsástand gæti gert það að verkum
að félögin tapi meira af viðskiptakröfum
en verið hefur. Ekki verður séð að
horfur séu mjög góðar í tryggingum
sem stendur. ■
Nú víkurmáli mínu afturað réttlæti og
ranglæti. Eg færði rök að því fyrr í þessari
greinasyrpu, að hagkvæmni og hag-
ræðing séu því aðeins verðug
viðfangsefni handa hagfræðingum, að
ákveðnum, ótilgreindum lágmarks-
kröfum um dreifingu ávaxtanna af
hagræðingunni sé fullnægt. Hagkvæmni
útheimtir réttlæti.
Þar að auki geta réttlæti og ranglæti
haft áhrif á hagkvæmni. Margt bendirtil
að mynda til þess, að landlæg
óhagkvæmni í þjóðarbúskap margra
Suður-Ameríkuríkja á liðnum árum og
áratugum eigi rót sína að rekja að nokkru
leyti til þess þjóðfélagsmisréttis, sem
hefur viðgengizt í þessum löndum, þar
sem mikil fálækt meðal íjöldans og mikið
ríkidæmi fámennrar forréttindastéltar
hafa haldizt í hendur í skjóli ójafns
eignarhalds á landi meðal annars. Sár
fátækt innan um allsnægtir hefur skapað
togstreitu og úlfúð, sem hafa truflað
efnahagsstarfsemina, spillt lífskjörum
almennings og dregið úr hagvexti, þótt
ýmislegt fleira, þar á meðal röng
gengisstefna, hafi að sönnu lagzt á sömu
sveif. Svipuðu máli virðist gegna um
kommúnistaríkin fyrrverandi í Austur-
Evrópu. Mikill ójöfnuður, sem lýsti sér
meðal annars í miklum forréttindum
spilltrar valdastéttar á kostnað
almennings, átti trúlega drjúgan þátt í
því almenna framtaks- og áhugaleysi,
sem einkenndi efnahagslífið í þessunr
löndum.
Nýjar rannsóknir hagfræðinga á
uppsprettum hagvaxtar virðast renna
stoðum undir þessa túlkun. Þær benda t il
þess til dæmis, að skerfur menntunar til
batnandi lífskjara almennings sé ekki
aðeins fólginn í auknum mannauði,
heldur einnig í meðfylgjandi
lífskjarajöfnun, sem virðist að sínu leyti
geta leitt til aukins hagvaxtar í skjóli
l'riðsamlegrar þjóðfélagsþróunar.
Eignarrétturvirðistaukþessyfirleittnjóta
meiri verndar í lögum og leikreglum,
þegar þokkalegur jöfnuður í skiptingu
auðs og tekna hefur náðst á milli ólíkra
2