Vísbending - 04.08.1995, Blaðsíða 4

V
ISBENDING

S v a r t
Hagtölur sn Hækkun
fráfyrratbl.
Fjármagnsmarkaður Ný lánskjaravísitala 3.412 08.95
Verðtryggðbankalán 8,9% 21.07
Óverðtr. bankalán 11,9% 21.07
Lausafjárhlutfall b&s 3,51% 06.95
Húsbréf, kaup (ný. flokk.) 6,01% 24.07
Spariskírteini, kaup (5-ára) 5,86% 01.08
M3 (12 mán. breyting) 2,6% 06.95
Þingvísitala hlutabréfa 1169 02.08
Fyrir viku 1154
Fyrir ári 900
Verðlag og vinnumarkaður
Vísitala neysluverðs 172,8 07.95
Verðbólga- 3 mán. 2,3% 04.95
-ár 1,4% 04.95
Framfvís.-spá 173,3 08.95
(Fors.: Gengi helst 173,5 09.95
innan ±2,25% marka) 174,0 10.95
Launavísitala 139,6 06.95
Árshækkun- 3 mán. 8,9% 06.95
-ár 4,9% 06.95
Kaupmáttur-3 mán. 7,4% 06.95
-ár 3,7% 06.95
Skortur á vinnuafli 0,2% 04.95
fyrir ári -0,5%
Atvinnuleysi 5,0% 06.95
fyrir ári 4,0%
Ríkisfjármál jan-júní 1995 jan-júní
(milljarðar króna) Nú 1994
Tekjuafgangur -5,3 -4,7
Hrein lánsfjárþörf 12,4 10,3
Velta mars-apríl '95 skv. uppl. RSK. (milljarðar kr. og breyt. m/v sama tíma 1994)
Velta 114 5,2%
VSK samt. 7.3 -1,7%
Utanríkisviðskipti í jan-júní 1995 (milljarðar kr. og breyt. m/v sama tíma 1994
Utflutningur 59,6 7,8%
Sjávarafurðir 44 1,2%
Iðnaðarvörur 12 21,3%
Innflutningur 50 16,9%
Bílar og vélsleðar 2,3 35,1%
Vélar til atv.rekstrar 4,4 35,3%
Ýmsar vörur til bygginga 0,8 17,6%
Vöruskiptajöfnuður 9,8 -22,5%
Gjaldeyrismarkaður (sala)
Bandaríkjadalur 63,07 02.08
fyrir viku 63,22
Sterlingspund 101,21 02.08
fyrir viku 100,73
Þýskt mark 45,48 02.08
fyrir viku 45,37
Japansktjen 0,715 02.08
fyrir viku 0,718
Hrávörumarkaðir Fiskverðsvísitala SDR 104,2 07.95
Mán.breyting 1,6%
Ál (99,7%) (USD/tonn) 1.860 01.08
Mán.breyt. 3,2%
Kísiljárn(75%)(USD/tonn) 977 06.95
Mán.breyt. 1,5%
Sink (USD/tonn) 1.027 01.08
Mán.breyt. -3,7%
Kvótamarkaður, 25. júlí 1995
(Krónur/kg) Leiga Varanl.
Þorskur 75 535
fyrir mánuði 75 535
Ýsa 6 116
fyrir mánuð 10 119
Karfi 27 110
fyrir mánuði 25 85
Rækja 80 320
fyrir mánuði 80 320
v____________________________y
í ljósi þess að hér á landi eru menn
nokkuð sammála um að markaðslögmál
eigi oft á tíðum nokkuð erfitt uppdráttar,
og samkeppni er ekki virk nema í við-
skiptum með smæstu einingar vöru og
þjónustu, þá liggur beinast við að reyna
að skoða og skilgreina uppbyggingu
hverrar stofnunar ásamt tengslum
stjórnenda og eigenda. Þannig hefur því
jafnvel verið haldið fram (t.d. Éstrin &
Pérotin, 1991) að undir ákveðnum
kringumstæðum, s.s. þar sem hlutabréfa-
markaður er ófullkominn og eignaraðild
er dreifð, geti ákveðin svið hins opinbera
(t.d. þing, þingnefnd, ráðherra eða
sveitarstjórn) haft betri yfirsýn og
upplýsingar til aðhalds stjórnendum
heldur en fulltrúar eigenda á almennum
markaði. Það er jú almennt viðurkennt
að það er ekki eignarformið sem slíkt
sem skiptir máli vilji menn horfa til
hagkvæmni og betri reksturs heldur er
það samkeppni ogvel smurður markaðm
sem geta oft sem afleiðing einkavæðingar
gert gæfumuninn.
Ofangreindri niðurstöðu virðist
Vísbending að einhverju leyti sammála
ef marka má umrædda umfjöllun þar
sem segir að Islandsbanka hafi tekist að
tapa drjúgum án pólitískrar leiðsagnar
og enn frekari umfjöllun um rekstur
Islandsbanka í dálknum Aðrir sálmar í
samatölublaðiundirfyrirsögninni:Lv/:m'
fortíð aldrei?
Hið raunverulega vandamál og
viðfangsefni í íslensku stjórnkerfi og
rekstrareiningum tengdum því verður
aðeins að litlum hluta leyst með breyttri
eignaraðild, slíkt er oft aðeins að færa
vandann til og á endanum að skella
skuldinni á þjóðfélagið allt. Viðfangs-
efnið er flóknara en svo að ein til tvær
hagfræðikenningar nái að töfra fram réttar
lausnir á þjóðfélagsmálum. Blind efna-
hagsleg fríhyggja elur af sér sjálfdæmis-
hyggju (sbr. laun forstjóra einkavæddra
einokunarfyrirtækja í Bretlandi) ásamt
félagslegu og siðferðislegu ábyrgðar-
leysi. Lausn umboðsmannavanda-
málsins í íslensku stjórnkerfi þarf m.a.
að nálgast með því að koma tökum á
kjörnafulltrúaþannigaðþeirkomi tökum
á þann rekstur (ráðuneyta, stofnana,
fyrirtækja) sem ekki verður með góðu
móti settur á samkeppnismarkað. Slík
lausn þarf að byggja á mun dýpri umræðu
um markmið og framtíðarsýn, og sú
umræða þarf að vera frjórri en svo að
hún gangi út á að selja eða ekki selja.
Það er nefnilega ekki þannig að
stjórnmálamenn eigi bara að ræða og
velja reglur fyrir þegnana til að hlýða;
stjórnmálamenn eiga að vera rödd
fólksins í samfélaginu, þeir eiga að þjóna
hugmyndum en ekki hagsmunum og
stjómmálamenn eiga að leiða þjóðina
áfram til ábyrgara, heilbrigðara og
réttlátara samfélags.
Höfundur er stjórnmálafrœðingur.
r Aðrir sálmar ^
Samtrygging í hættu
I stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
frá því í vor er þess getið að verulegar
umbætur eigi að fara fram á lífeyris-
sjóðakerfinu. Það átti að skoða samspil
almannatrygginga og lífeyrissjóða, allir
landsmenn áttu að fá að njóta sambæri-
legra lífeyrisréttinda, tryggja átti aukið
valfrelsi og að sjóðsfélagar réðu einhverju
um stefnumörkun og stjórn sjóðanna.
Þetta virðast hinir ágætustu hlutir og til
mikillabóta, og nú hefur fjármálaráðherra
skipað nefnd til þess að útfæra þessi
markmið. Því er aðeins að vona að
tillögurnar verði í líkingu við fyrirheitin.
Hins vegar þótt nefndin hafi ekki enn
gengið að verki hefur tilvist hennar og
áðurgreindra markmiða þegar valdið
upphlaupi í fjölmiðlum. En samtök
atvinnurekenda og launþega hafa verið
ófeimin við að lýsa andstyggð sinni á
þessu tiltæki. Ekki mátti betur á þeim
skilja en allt væri í lagi eins og það væri
og engin ástæða til þess að fólk hefði
eitthvað um það að segja hvert peningar
þess færu og hvernig þeim væri varið.
Talsmaður ASI lýsti því yfir að ef fólk
fengi að velja sér sjóði gætu sjóðirnir rétt
eins valið sér fólk, því my ndi samtry gging
kerfisins hverfa. Þessi rök eru þó undarleg
í ljósi þess að eitt af markmiðum
umbótanna er að allir landsmenn njóti
sambærilegra réttinda, sem þýðir m.a.
að einstaklingar hljóta að velja sér sjóði,
en ekki öfugt.
Vegna viðbragða ASÍ/VSÍ læðist sá
grunur að, að hin raunverulega sam-
trygging sem er í hættu sé samtrygging
þeirra sjálfra. En eins og lífeyriskerfið er
í dag hafa forystumenn verkalýðsfélaga
og vinnuveitendasambandið allt um
þessa sjóði að segja og geta deilt og
drottnað að vild. Og téð samtök geta varla
talist hrjáð af rniklu lýð- eða dreifræði.
Þaðskiptirþvílitluhvernig sjóðsstjórnin
ávaxtar sittpund, launþegareru markaðir
henni og hljóta að dragast í hennar dilk.
Við þessu er fátt að segja. Þessir
forystumenn telja greinilega sína forsjá
besta fyrir lífeyri launþega á þessu landi.
Hvað varðar ASI þarf þettaekki að koma
á óvart, en verkalýðsfélög eru allajafna
ekki miklir boðberar frjálslyndis. Hins
vegar vekur afstaða VSI nokkra furðu,
en erlendis hafa samtök atvinnurekenda
oftast verið kyndilberar frelsis og sjálf-
ræðis einslaklinga. Samtök íslenskra
\atvinnurekenda virðast stefna í öfuga átt/
Ritstjórn: Asgeir Jónsson, ritstj. og ábm.,
Benedikt Jóhannesson. Útg.: Talnakönnun
hf., Borgartúni 23,105 Rvík. Sími: 561 -7575.
Myndsendir: 561-8646. Málfarsráðgjöf:
Málvísindastofnun Háskólans. Prentun:
Steindórsprent-Gutenberg. Upplag: 600
eintök. Öll réttindi áskilin. Rit þetta má ekki
afrita með neinum hætti án leyfis útgefanda.