Vísbending - 13.12.1996, Blaðsíða 4

V
ISBENDING
Hagtölur
Þróunlánskjara-
vísitölu
Lánskjaravísitalan, þ.e. sú eldri
en sú nýja heitir nú neysluverðs-
vísitala til verðtryggingar, hefur hækk-
að um 2,44% á einu ári. Hækkunin end-
urspeglar almenna hækkun verðlags í
landinu þar sem ekki er lengur tekið
sérstakt tillit til launahækkana eða
hækkunar á byggingarkostnaði.
Það er hins vegar fróðlegt að bera
saman hver þróunin væri ef eldri vísi-
talan væri enn í notkun. Eldri láns-
kjaravísitala væri, samkvæmt útreikn-
Samanburður lánskjaravísitalna N

3600

* jr* r" *

3200 9
4 9 1 4 9 1 4 9 5 3 95 5 5 7 95 9 95 11 95 1 96 3 96 5 96 9 6 í 6 11 96
ingum Vísbendingar, í 3664 stigum í
desember 1996 og væri rúmlega 3,9%
hærri en sú sem nú gildir en gildi hennar
í desember er 3526. Arshækkun eldri
vísitölunnar væri 4,5%.
Sem dæmi um muninn milli vísitalna
ættu eigendur spariskírteina nú tæp-
lega 2,7 milljörðum króna verðmeiri
heildareign ef mælt væri með eldri
vísitölu í stað þeirrar sem nú gildir.
Miðað er við stofn spariskírteina í
vgeptember: 70.290 milljónir kr._/
Vísbending vikunnar
Nokkur óróleiki hefur verið á
hlutabréfamarkaði í Bandaríkj-
unum að undanförnu. Dow Jones
vísitalan (DJIA) náði nýju hæsta gildi
þann 25. nóvember sl. og síðan hefur
orðið nokkur lækkun á vísitölunni.
í kjölfar þessa hefur gengi dollarans
á alþjóðamörkuðum flökt nokkuð og
er óvissa um framhald þeirrar þróunar.
Þótt gengi íslensku krónunnar gagn-
vart erlendum myntum hreyfist innan
fyrirfram ákveðinna marka þá eru þau
nokkuð rúm, þannig að óróleiki á gengi
dollars smitast hingað. Þannig hefur
dollar hækkað um rúmlega eina kónu
Vliér á landi frá miðjum nóvember. )
Intemetsími:
er það
framtíðin?
Um nokkurt skeið hefur verið
hægt að nota Internetið sem
síma. Internetnotandi á Is-
landi getur með notkun margmiðlunar-
búnaðar, svo sem hátalara og hljóð-
nema, ásamt viðeigandi hugbúnaði
hringt í annan Internetnotanda hvar sem
er í heiminum og talað við hann hafi
gagnaðilinn sambærilegan búnað.
Helstu takmarkanir eru þær að hljóð-
gæði eru ekki jafn mikil og við eigum að
venjast í daglegri notkun síma. Kostur-
inn við þetta fyrirkomulag er hins vegar
ótvíræður, þetta er mun ódýrara. Þannig
er hægt að hringja til Astralíu fyrir sama
kostnað og það kostar að hringja inn-
anlands.
Samkeppni við símafyrir-
tæki
Eins og búast má við eru ekki allir jafn
hrifnir af þessu fyrirkomulagi og fara
þar fremstir í flokki þeir aðilar sem bjóða
Íanglínusímaþjónustu. Ef þetta fyrir-
komulag nær fótfestu þá sjá þau fram á
verulega tekjurýrnun.
Enn þá er notkun Internetsímans ekki
mjög almenn. Helsti þröskuldurinn er
lítil flutningsgeta Internetsins sem veld-
ur því að sambandið er ótraust. Notkun
Internetsins er enn ekki orðin svo almenn
að hún ógni símafyrirtækjunum að ráði.
Undantekningin
Undantekningin frá reglunni er síma-
fyrirtæki í Finnlandi. En samkvæmt Wall
Street Journal hefur Telecom Finland
ákveðið að bjóða upp á Internetsíma-
þjónustu. I upphafi er búist við að um
30.000 manns muni nýta sér þjónustuna
en almennt er búist við að móttökurnar
verði góðar og notendum eigi eftir að
fjölga mjög hratt. í Finnlandi er Internetið
mjög útbreitt og hraðvirkt. Símafyrir-
tækið hyggst þróa ýmiss konar þjón-
ustu fyrir viðskiptavini sína svo sem
símaskrárþjónustu, frávísun símtala og
talpóst („voice mail“).
Framtíðin mun skera úr um hvort þessi
þjónusta muni festa rætur hér á landi.
Póstur og sími er að vinna sér markað
meðal notenda Internetsins hér á landi.
Það á eftir að koma í ljós hvort þeir muni
bjóða sambærilega þjónustu og finnsku
brautryðjendurnir.
Aðrir sálmar
Að „varfæraa sig út
af markaðnum
Stundum er sagt, að menn sem eru
of varkárir í sínum verkum, „var-
færi“ sig út af markaðnum. Þá er átt við
að varfærnin er orðin svo öfgakennd að
skynsamlegum viðskiptum er hafnað.
Er þetta að gerast í umhverfisráðuneyt-
inu varðandi merkingar á umbúðum mat-
væla? Það virðist litlu skipta hvort var-
an er góð eða slæm, öllu virðist skipta
að bókstafnum sé fylgt svo langt að
það skaði jafnvel hagsmuni neytenda.
Þannig er að samkvæmt reglum
Evrópusambandsins skal miða merking-
ar á vörum við 100 g innihalds. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Eftirlitsstofnun
EFTA væri nægjanlegt að merkja á hillur
í viðkomandi verslun innihald vamings-
ins miðað við 100 g. Ef leið umhverfís-
ráðuneytisins er farin munu líklega hverfa
hér af markaði gæðavörur sem hafa verið
í boði í áratugi og Iíkað vel.
Er ekki ástæða til að neytandinn fái að
njóta vafans, sérstaklega ef það er rétt
ástæða krafnanna um merkingu miðaða
við 100 g innihalds sé verndarstefna
evrópskra matvælaframleiðenda? Með
þessum vinnubrögðum er verið að draga
úr samkeppni og vöruvali og þá eru
hagsmunir neytenda fyrir borð bornir.
Samkvæmt Hagtíðindum í október
1996 voru flutt inn matvæli og drykkjar-
vörur frá Bandaríkjunum fyrir u.þ.b. 1
milljarð króna á tímabilinu janúar til sept-
ember en heildarinntlutningurinn nam
á sama tíma um 9 milljörðum króna. Það
munar um minna.
Hitt er svo annað að þótt merking
innihalds sé miðuð við 100 g og full-
komlega lögleg miðað við allar mögu-
legar reglur Evrópusambandsins er
stundum ekki fyrir nema eðlisfræðinga
eða efnafræðinga að skilja merkinguna
og geta nýtt sér hana til einhvers. Er
almenningur t.d. meðvitaður um að ein
kaloría er sú orka sem þarf til að hita 1 g
af 15° heitu vatn um eina gráðu. Hvernig
gagnast almenningi þessi fróðleikur á
umbúðum matvæla?
Þar fyrir utan er sjaldnast hægt að fá
út 100 g þótt öll efnin, sem talin eru upp
á pakkningum frá framleiðendum í lönd-
um Evrópusambandsins, séu samvisku-
samlega lögð saman.
'------------------------------------J
Ritstjórn: Tómas Örn Kristinsson ritstjóri og
ábm., Benedikt Jóhannesson. Útg.:
Talnakönnun hf., Borgartúni 23, 105 Rvfk.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Internetslóð:http://www.strengur.is~talnak/
vief95.html,netfang:talnak@strengur.is
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskól-
ans. Prentun: Steindórsprent-Gutenberg.
Upplag: 700 eintök. Öll réttindi áskilin. Ritið
má ekki afrita án leyfis útgefanda.