Vísbending - 09.06.2006, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
9. júní 2006
21. tölublað
24. árgangur
ISSN 1021-8483
Þegar stuðið er búið
Margir kannast við það að vera s vo
þreyttir dögum saman að ekkert
virðist ganga upp. Einföldustu
ákvarðanir verða flóknar og í stað þess að
gera hlutina strax frestar fólk þeim enda-
laust. Það sem mönnum fínnst skrítnast
er að vinna sem áður var skemmtileg og
tilhlökkunarefni á degi hverjum er það
alls ekki Iengur. Stuðið er búið.
Einn vandinn er sá þegar þetta kem-
ur fyrir æðstu stjómendur að þeir hafa
ekki marga til þess að ræða við. Það er
hlutverk stjómenda að leysa vandamál,
ekki að vera sjálfir vandamálið. Þegar
stjórnendurræða ekki viðneinn, eðahafa
engan til þess að tala við, telja þeir oft að
vandi þeirra sé einstakur. Ef upp kæmist
um vandamál þeirra yrðu þeir að bitbeini
eða athlægi annarra. Þess vegna em menn
í æðstu stöðum oft of lengi að greina
vandann áður en það er orðið svo seinl að
hann verður miklu stærri en ella og getur
loks valdið varanlegum skaða.
Þreytan tekur völdin
Nú orðið þekkja menn vel nokkur
fræðiheiti sem notuð em um það
þegar þreytan tekur völdin. Þreyta, sí-
þreyta, kvíði, þunglyndi og kulnun eru
allt orð sem notuð em um þetta ástand.
Þrátt fyrir að vandamálið sé algengt og
orðin ein og sér auðskilin er það engu
að síður auðveldara að sjá flísina í auga
náungans en bjálkann í eigin auga. Þess
vegna getur það verið gagnlegt að fara yfír
listann sem hér tylgir til þess að sjá hvort
atriðin þar eiga við um mann sjálfan eða
einhvem sem nærri manni stendur.
Auðvitað er margt af því sem að ofan
er nefnt ekki sjúklegt eitt og sér en þegar
það fer að vera hluti af daglegu lífí er
ástæða til þess að kanna málið. Halldór
Kolbeinsson geðlæknir ræddi um þennan
vanda í Frjálsri verslun árið 2000 (2. tbl.
62. ár, Hvað er siþreyta?) og benti þar á
nauðsyn þess að menn temdu sér lífsstíl
þar sem frí og vinna skiptast á. Ein að-
alhættan er sú að menn geti aldrei hætt
að vera í vinnunni. Þetta á auðvitað ekki
síst við um forstjóra sem alltaf þurfa að
vera viðbúnir því að eitthvað komi upp
en ekki síður um ungt metnaðarfullt fólk
sem ætlar sér að ná langt. Þó að þetta
sé skiljanlegt ástand þá er það engu að
síður óæskilegt.
Hvað breyttist?
Sumir eiga erfitt með að skilja að þeir
ráði ekki við starf sem áður veitti þeim
mikla lífsfyllingu, starf sem þeir höfðu
lengi stefnt að og loksins náð tindinum.
Stundum er það einmitt vandinn að tind-
inum er náð. Margir þrífast best á því að
hafa markmið og þegar markinu er náð
er ekki eftir neinu að sækjast lengur. Þeir
sem hafa gengið á Ijallstinda eða hlaupið
langhlaup kannast við sælutilfinninguna
þegar þeir ná takmarkinu. En hvað gera
menn þegar þeir hafa klifið alla tinda?
Lífið verður fábreytilegt og tilgangslít-
ið, jafnvel þó að aðrir sem ekki hafa
sama metnað eigi erfitt með að skilja
það. Mönnum er misboðið að þurfa að
Tujia 1. Þrettán merki kulnunar
1. Síþreyta, mönnum finnst þeir
stöðugt vera útkeyrðir
2. Menn verða uppstökkir við þá
sem gera kröfur
3. Sjálfsgagnrýni vegna þess að
menn hafa látið undan kröfum
4. Kaldhæðni, neikvæðni, pirringur
5. Mönnum finnst að sér vegið
6. Menn rjúka upp yfir smámunum
7. Höfuðverkur og meltingartruflanir
8. Breytingar á þyngd
9. Svefnleysi og þungt skap
10. Menn eru andstuttir
11. Tortryggni
12. Mönnum finnst þeir hjálparvana
13. Áhættusækni eykst
Heimild: 13 Signs of Burnout and How
To Help You Avoid It, Henry Neiis, www.
Assessment.com.
eyða dýrmætum kröftum sínum í daglega
rútínu í stað þess að ná sífellt lengra.
Hæfilegur metnaður er hollur en þeir
sem ná langt eiga líka oft erfitt með að taka
ósigrum. Sá sem er vanur að vinna kann
illa við sig þegar lífið hættir að vera sam-
felld sigurganga. Winston Churchill sagði
reyndar að leiðin til þess að ná langt væri
að fara frá einum vonbrigðum til annarra
án þess að missa kappið. En það eru ekki
allir svo heppnir að verða fyrir áföllum
snemma á ferlinum og þeir sem eru vanir
að sigra aftur og aftur taka kannski smá-
vægilegt bakslag fremur inn á sig en hinir
sem hafa marga Ijömna sopið.
Hvað á að gera?
Einkenni kulnunargeta verið fleiri en
að framan greinir. Óhófleg áfengis-
neysla eða lyíjaát em alvarleg einkenni
en þegar ástandið er komið á það stig er
líklegt að afneitun sé einnig orðin hluti
af vandanum. Flestir segjast hafa stjóm
á eigin neyslu, ekki síst þeir sem hafa
hana ekki, og þannig vindur vandinn upp
á sig. Á því stigi er lítið annað að gera
en leita sér hjálpar sérfræðinga. Ef fyrr
er aftur á móti gripið í taumana er ráðið
tiltölulega einfalt. Menn eiga að temja
sér heilbrigðan lífsstíl og gæta þess að
gefa sér frí frá amstri dagsins.
Það er mjög mikilvægt að hafa ein-
hvem til þess að tala við um vandamálin.
Ætla má að margir ræði þau við maka en
það er ekki talið heillaráð því að þar með
er vandinn og vinnan flutt heim. Best er
að eiga einhvem „utanaðkomandi" vin
eða trúnaðarmann sem getur hlustað og
ráðið mönnum heilt.
Líklega er besta ráðið að taka sjálfan
sig og lífið ekki allt of alvarlega. Nú á
tímum er ein helsta krafan að menn „axli
ábyrgð" ef þeim verður eitthvað á með því
að draga sig í hlé. Því fer ijarri að hægt sé
að færa þessi vísindi upp á lífið almennt.
Mistök em hluti af lífi sérhvers manns og
fáir hafa orðið fyrir jafnmiklum áföllum
(Framhald á síðu 4)
1
Það er algengara en marg-
ur hyggur að stjórnendur
séu sífellt þreyttir og geti
loks ekki hugsað sér að
halda áfram.
2
Hvernig á að stækka
fyrirtæki. Eyþór lvar
Jónsson bendir á þrjár
einfaldar leiðir.
3
Hvernig á að koma
fréttum um breytingar á
framfæri? Gefið er nýlegt
dænti þar sem allar reglur
eru þverbrotnar.
4
Hvers vegna geta
Brasilíumenn selt Alcoa
rafmagn á hærra verði
en Islendingar?