Frjáls verslun - 01.08.1998, Síða 32

FJARMAL
an sú að við slit hjúskapar eigi að
skipta skýrri hjúskapareigin hvors
hjóna að jöfnu ef ekki sé kaupmála til
að dreifa.“
Hvernig fólk gerir kaupmála — er
það aðeins efnafólk eða er hægt að gera
kauþmála um eitt hjónarúm?
„Það er alls konar fólk — og á öll-
um aldri — sem gerir kaupmála.
Það er hægt að gera kaupmála
um nánast hvað sem er, t.d. ein-
staka muni úr innbúi, en almennt
leggur fólk ekki í kostnað við
gerð kaupmála nema um einhver
raunveruleg verðmæti sé að
ræða.
Líklegast er að fólk geri kaup-
mála ef mikill munur er á efnahag
eða ef aðilar hafa áður verið í hjú-
skap.
Kaupmálar eru gerðir ýmist fyr-
ir eða eftir giftingu. Það þarf að
skrá kaupmála hjá sýslumanni til að
hann öðlist gildi og jathvel þinglýsa
honum ef við á. Kostnaður við
skráningu kaupmálans er sá sami
hvort sem hann er gerður fyrir
hjónavígslu eða eftir, þ.e. 4000 krón-
ur. En stimpilgjald er hærra ef hann
er gerður eftir að til hjúskapar er
stofnað, það hækkar úr 50 krónum í
0,4% af nettóverðmæti þeirra eigna
sem kaupmálinn tekur til.“
Menn hafa getið sér þess til að fjölg-
un kauþmála á ákveðnum árum teng-
ist niðursveiflum í efnahagslífinu. Eru
möguleikar til þess að bjarga ákveðn-
um hluta eigna með þessum hætti ef
menn lenda ífjárhagsvandrœðum?
„Það er alltaf hægt að gera kaup-
mála en það getur verið að þeir haldi
ekki gagnvart lánardrottnum ef til
gjaldþrotaskipta kemur. Kaupmála er
hægt að fá rift ef beiðni um gjaldþrota-
skipti er sett fram innan tveggja ára
frá gerð hans.
Ef menn eru í áhættusömum
rekstri getur verið skynsamlegt að
sýna fyrirhyggju og tryggja hagsmuni
sinna nánustu en segja má að með því
séu menn að sumu leyti að setja
áhættuna yfir á viðskiptamenn sína.“
MAMMA HEFUR SIÐASTA 0RÐIÐ
Það fer ekki framhjá neinum að
hóþur eignafólks í samfélaginu fer
stækkandi. Víða í hóþi þessa fólks eru
að verða kynslóðaskipti og mœtti ef til
vill segja á einfaldan hátt að senn fari
stríðsgróði og kvótahagnaður að færast
milli
í samfélaginu.
kynslóða. Það
hefur komið fram að hægt sé að giftast
til fjár en hverniggeta efnajjölskyldur
varið hagsmuni sína fyrir óráðsíu af-
komendanna og óskylds fólks. Er hægt
að gera kauþmála um arfsem fólk á
hugsanlega í vændum?
„Kaupmálar taka að mestu leyti til
verðmæta sem eru þegar í eigu við-
komandi. Ef þeir varða verðmæti sem
koma til síðar þá þarf að skilgreina
þau eins og kostur er og halda þeim
síðan vel aðgreindum frá sameiginleg-
um eignum. Heimilt er og mjög al-
gengt að kveðið sé á um það í kaup-
VILTU GIFTAST MÉR?
Eignalaus maöur giftist sterkefnaöri ekkju sem á einbýlishús, sumarbústað í Skorra-
dal, sumarhús á Spáni, jeppa, fólksbíl og mörg hlutabréf í Eimskip. Þau skilja eftir eitt
ár og hann fær í sinn hlut helming eigna hennar og getur hætt aö afgreiöa í sjoppunni
og snúiö sér aö eignaumsýslu og fjárfestingum.
málum að væntanlegur arfur skuli
verða séreign viðkomandi.
Jafnframt færist það í vöxt að for-
eldrar geri erfðaskrár þar sem kveðið
er á um að arfur eftir þá skuli vera sér-
eign barna í hjónabandi. Erfingjar eru
bundnir af slíkum ákvæðum. Með
þessum hætti getur fólk tryggt hags-
muni niðja sinna og jafnvel losað þá
við álag sem getur fylgt gerð kaup-
mála.“
Eru einhver sérstök nýmæli sem
varða kaupmála i hjúskaparlögun-
um frá 1993?
Já, nú er hægt að gera tíma-
bundinn kaupmála sem fellur þá úr
gildi eftir tiltekinn tíma. Jafnframt
er nú hægt að gera kaupmála sem
fellur úr gildi ef fólk eignast sam-
an börn (skylduerfingja). For-
sendur geta breyst eftir nokkur ár
í hjónabandi og nýti fólk sér
þessa möguleika þarf ekki að
ógilda kaupmálann sérstaklega.
Þessi nýmæli hefur fólk nýtt sér
í auknum mæli.
Eg vil líka minna á að unnt
er að ákveða í kaupmála að
eign skuli vera séreign meðan
bæði hjónin eru á lífi en hjú-
skapareign við skipti eftir and-
lát annars (nafngreint eða
ónafngreint). Með slíku
ákvæði verndar fólk hags-
muni sína ef til skilnaðar
kemur en aðstæður maka
raskast minna en ella við
andlát annars hjóna.“
Myndi starf lögfræðings við skilnað
vera auðveldara effleiri gerðu með sér
kaupmála?
„Að flestu leyti yrði það auðveldara
en ef vill getur fólk deilt um hvernig
beri að túlka einstök ákvæði í kaup-
mála o.s.frv. Eg held að skilnuðum
fækki ekkert þó fleiri gerðu kaup-
mála. I öllum tilvikum mæli ég með
því að fólk skoði hvort ástæða sé til að
gera kaupmála.“
Af þessu má ráða að stöðugt fleiri
hafa ekki nema takmarkaða trú á
hjónabandinu og ganga til þess með
því hugarfari að líklegt sé að því ljúki
með skilnaði. Stöðugt fleiri telja því
rétt og óumflýjanlegt að að tryggja
fjárhagslega hagsmuni sína áður. Það
verður aðeins gert með kaupmála. 33
32