Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.09.1998, Page 24

Frjáls verslun - 01.09.1998, Page 24
STJORNUN stefnuyfirlýsingum sem eru í raun ættaðar frá síðustu öld en halda samt gildi sínu og Eiríkur getur vitnað orðrétt í þær: „Markmið kaupfélagsins er að efla hag félagsmanna sinna með því að hafa með höndum rekstur í verslun, landbúnaði og sjávarútvegi, annað hvort eitt eða í sam- vinnu við aðra. Það er líka talað um að vinna að framgangi lands og þjóðar með því að efla byggðafestu á félags- svæðinu. Þetta eru hlutverk félags- ins í dag eins og áður.“ HVERNIG Á AÐ BREYTA KAUPFÉLAGI? Það hefur verið rætt opinberlega um þörf kaupfélaganna til að breyt- ast Segja má að KEA hafi þegar stigið fyrsta skrefið í átt til slíkra breytinga með því að sameina allan sjávarútvegsrekstur félagsins í eitt fyrirtæki, Snæfell, sem er hlutafélag en jafiiframt hluti af samsteypu KEA og 99% í eigu þess. Er þetta leiðin til að breyta kaupfélögum? „Það er ekki markmið KEA að eiga svo stóran hlut í Snæfelli. Eg vil taka það fram áður en lengra er haldið að það eru félagsmenn í KEA sem hafa síðasta orðið um allar breytingar. Eg lít hinsvegar á það sem mitt hlutverk að leiða umræður um málið og benda á ýmsa möguleika í stöð- unni. Þetta getur skipt miklu máli fyrir af- komu kaupfélagsins á komandi árum. Gallinn við samvinnufélagsformið er sá að það er bæði seinlegt og erfitt að stækka eininguna með samruna við önnur félög. Þegar tvö hlutafélög sameinast er hægt að borga eigendur annars út með hlutabréfum í nýju og stærra fyrirtæki og þessa leið hafa menn oft farið, í sjávarútvegi t.d. Ef sam- vinnufélag vill sameinast hlutafélagi verður það að borga með peningum og til að lengri tíma litið höfum við ekki efni á því. Tökum Samheija sem dæmi. Þeir hafa sameinast félögum eins og t.d. Hrönn á ísafirði, Fiskimjöl og lýsi í Grindavík og Friðþjófi á Eskifirði. Þeir hafa þannig stækkað Samherja án þess að skuldsetja sig. Vilji KEA nota þessa leið og sameinast fyrirtæki og borga með B-deildar hluta- bréfum er vandinn sá að slík bréf eru ekki söluvara öfugt við t.d. hlutabréf í Samherja sem er hægt að selja samstundis. Þetta er vandi kaupfélaganna. Ef við skilgreinum kaupfélögin sem byggðafestu- félög og myndum kljúfa alla starfsemi KEA í nokkur hlutafélög. Væri KEA eins og eignarhaldsfélag eða hlutabréfasjóður og starf kaupfélagsstjóra líkt starfi « M »« WW ‘S J#r KEA « vcgi okk&f- þess sem rekur lífeyrissjóð eða fjárfestingafélag. Mitt starf væri þá að kaupa og selja hlutabréf og ávaxta sjóði kaupfélagsins. Það íjármagn sem óhjá- kvæmilega losnar gætum við notað til þess að efla atvinnulíf á svæðinu og til þess að laða að nýja fjárfesta." SAMBANDIÐ VARÐ OFSEINT En eru einhveijar fyrirmyndir í ís- lensku atvinnulífi eða i nágrannalöndun- um sem hægt er að sfyðjast við þegar á að breyta kaupfélagi? „Eina fyrirmyndin sem við í raun höfum úr íslensku atvinnulífi er þegar Samband- inu var á sínum tíma skipt upp í nokkrar einingar. Það var hinsvegar gert of seint. Þessi hugmynd sem ég lýsti hefur ákveð- inn samhljóm við það en getur áreiðanlega gengið.“ Hvernig viðtökur fá þessar hugmyndir meðal félagsmanna? „Það hefur starfað nefnd síðan á aðal- fundi í fyrra sem mun kynna félagsmönn- um í nálægð á deildarfundum í haust kosti og galla. Ég held að hinn almenni félags- maður skilji að félagið þarf að geta viðhald- ið sjálfu sér og helst stækkað og ég tel að menn séu tilbúnir til að gera það sem þarf.“ Er það tæknilega flókið að breyta stóru samvinnufélagi í hlutafélag? „Það er flókið og hefur ekki verið gert beinlínis svo ég viti. Hjá KEA er svokölluð B-deild sem er vísir að hlutabréfasjóði og það gerir málið enn flóknara en ella. Það er í gangi meðal samvinnumanna vinna til þess að fá löggjafarvaldið til að breyta lögum um samvinnufélög með það fyrir augum að rýmka heim- ildir til breytinga. Einfaldasta leiðin er að stofna KEA hf. Aðaleigandi er KEA. Sam- vinnufélaginu er slitið og það lagt niður og við það eignast félagsmenn í KEA hlutabréf félagsins í KEA hf. í dag er það nákvæmlega skilgreint hve mikið hver félagsmaður á. í fé- lögum með eina deild, A-deild, fer eignarhluti eftir viðskiptum. Á þessi tengsl var klippt þegar B- deildin var stofnuð. Þess vegna geta menn staðið frammi fyrir þvi að eiga ekkert í stofnsjóði þótt þeir hafi mikil viðskipti við kaupfélagið. í dag eru 8.000 félagsmenn í KEA sem eiga hlut í stofn- sjóði. Lykilatriði í samvinnufélaginu er að allir hafa eitt atkvæði sem eiga fé í stofn- ÍSLAND í DAG HREYFIST HRAÐAR EN KAUPFÉLAGIÐ Rekstur kaupfélagsins getur veriö betri en þessar breytingar sem viö teljum mögulegt aö gera eru samt ekki björgunaraögeröir til að breiða yfir tap eða neitt þess háttar. ísland í dag og íslenskt atvinnulíf hreyfist miklu hraöar en Kaupfélag Eyfirðinga gerir og við viljum ná jafnvægi á ný. 24

x

Frjáls verslun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.