Helgarpósturinn - 05.12.1994, Blaðsíða 8

8
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
MÁNUDAGUR 5. DESEMBER 1994
Mikill kraftur hefur verið í
opinberum samskiptum milli
Kína og íslands það sem af er
árinu. Ber þar hæst heimsókn
Davíðs Oddssonar, forsætisráð-
herra, en þöldi annarra
pólitískra, viðskiptalegra og
menningarlegra sendinefnda
hefur einnig þegið heimboð
ýmissa aðila í Kína á þessu ári.
Atburðirnir á Torgi hins
himneska friðar fyrir fimm árum
síðan virðast að mestu gleymdir
í kapphlaupi um bita af
kínversku efnahagskökunni.
Kapphlaupi, sem sumir telja
íslendinga hafa tapað áður
en þeir hófu það.
Það ku
vera
fallegt i
Kína...
1 Kína er verið að byggja, bæta og
breyta í stórum stíl. Landið er stórt
og áratugum á eftir vesturlöndum á
flestum sviðum tækni, viðskipta og
samgangna. Kínversk stjórnvöld
hafa smám saman verið að opna
fyrir þátttöku erlendra aðila í kín-
versku efnahagslífi, enda félitlir
sjálfir. Erlendum fyrirtækjum hefur
verið hleypt inn í landið og gert
kleift að standa að framkvæmdum í
stórum stíl. íslendingar hafa látið
sig dreyma stóra drauma um fram-
kvæmdir í Kína ekki síður en aðrir
og kappkosta um þessar mundir að
komast í kínversku hagkökuna.
Skipuleg smölun
Eftir að skriðdrekar krömdu kín-
verska stúdenta til bana á Torgi
hins himneska friðar í júní árið
1989 voru stjórnmálaleiðtogar á
vesturlöndum allir sammála um að
fordæma kínversk stjórnvöld fyrir
skepnuskapinn. Hvert landið af
öðru, þar á meðal ísland, hótaði að
slíta stjórnmálasamstarfl við Kína
ef ekki yrðu róttækar umbætur í
mannréttindamálum og það strax.
Skrúfað var fyrir allar opinberar
heimsóknir til Kína á tímabili og
reynt að einangra það á alþjóða-
vettvangi.
Kínverjar gerðu allt sem þeir
gátu til að brjótast út úr þessari ein-
angrun. Sendiráðum um allan
heim var úthlutað ákveðnum kvóta
af opinberum og hálfopinberum
aðilum í viðkomandi löndum, sem
þau áttu að bjóða í heimsókn til
Kína. Til að fylla þennan kvóta
hófu sendiráðsmenn skipulega
smölun á stjórnmálamönnum,
embættismönnum og menningar-
vitum í hverju landi og létu rigna
yflr þá heimboðunum.
Þorsteinn Jónsson er að vonum ánægður með tilnefninguna og segir
að hún opni sölumöguleika eriendis.
Stórfyrirtæki í Bandaríkjunum
og Evrópu, sem 'komin voru með
annan fótinn inn á Kínamarkað
eftir langa bið, voru ekki síður ósátt
við þessa nýju hindrun í vegi þeirra
en Kínverjar og lágu ekki á þeirri
skoðun sinni. I>að leið því ekki á
löngu áður en menn gleymdu þess-
um hótunum sínum, enda Kína
alltof stór markaður til að hægt
væri að setja svona smotterí fyrir
sig til lengdar.
Ifarpar rýrð á íslensk
stjornvöld
„Kínverjar þverbrjóta á hverjum
degi flesta alþjóðasáttmála sem til
eru um mannréttindi, jafnvel þá
fáu sem þeir hafa skrifað undir
sjálfir, segir Jóhanna K. Eyjólfs-
dóttir, framkvæmdastjóri Islands-
deildar Amnesty International. „En
það er nú einu sinni svo að mann-
réttindamál eru oftast látin víkja
fyrir viðskiptahagsmunum. Því
miður vill það einnig brenna við
hér á landi.“ Jóhanna segist þó ekki
fordæma ferðir íslenskra ráða-
manna til Kína, slíkt séu ekki
vinnubrögð Amnesty. „Hins vegar
er okkur mikið í mun að fólk viti
við hvers konar stjórnvöld það er
að semja og taki ákvarðanir sínar út
frá því. Ástandið í mannréttinda-
málum er slæmt í.Kína, þar er gíf-
urlegur fjöldi samviskufanga í
haldi, pyntingar verða stöðugt al-
gengari og aftökur einnig. Mér
finnst það varpa rýrð á íslensk
stjórnvöld að sækjast eftir sam-
skiptum við Kínverja, því þeim er
fullkunnugt um þetta ástand.“
Samband ungra jafnaðarmanna
hefur fordæmt heimsóknir ís-
lenskra ráðamanna til Kína, hvar í
flokki sem þeir hafa staðið. „Gróf
mannréttindabrot eru þar ennþá
daglegt brauð og virðist engin
breyting til hins betra vera í vænd-
um,“ segir Kjartan Emil Sigurðs-
son í Sambandi ungra jafnaðar-
manna.
Skýjahöllin valin á stærstu kvikmyndahátíð í Evrópu sem leggur
áherslu á barnamyndir
„Hinn mesti happafengur“
Skýjahöllin, kvikmynd Þor-
steins Jónssonar, hefur verið val-
in til dagskrár á kvikmyndahátíð í
Berlín sem fram fer dagana 10.-20.
febrúar. Að sögn Þorsteins er þetta
stærsta kvikmyndahátíð á Evrópu-
svæðinu sem er með sérstaka
barnadagskrá. Þetta er mjög gott
tækifæri því þangað koma lang-
flestir sem eru að spekúlera í að
panta kvikmyndir frá Norður-Evr-
ópu og með þessu er búið að velja
hana í hóp úrvalsmynda ársins
1994. Tilnefningin er það nýtilkom-
in að enn hafa ekki borist upplýs-
ingar hingað til lands um hvaða
myndir bítast við Skýjahöllina um
verðlaun á hátíðinni.
Eti hvernig hefur myndin gengið
hérlendis?
„Hún hefur ekki gengið nógu
vel,“ segir Þorsteinn. „Hún hefur
fengið 10 þúsund áhorfendur á átta
vikum og mér fyndist nú alveg að
það mætti vera meira. Ég held að
það hljóti að vera einhverjir sem
eiga eftir að sjá hana. Það er hrein-
lega orðið svo mikið að gerast í
þjóðfélaginu að maður þarf að aug-
lýsa og vera miklu meira í fjölmiðl-
um til að fá athygli og hljóta aðsókn
því mér heyrist þeir vera ánægðir
sem sjá myndina."
Þorsteinn segist þurfa um 20
þúsund áhorfendur, þá sé hann á
góðu róli.
En er það ekki bara þetta gantla,
um leið og útlendingarnir viður-
kenna hlutinn,þá...?
„Jú, það hefur gengið þannig
undanfarin ár þannig að ég vona að
þetta verði til þess að fólk fari að
drífa sig. Ég held að þetta sé einnig
þannig að áhorfendur telja sig hafa
nægan tíma til að sjá myndina en
það eru takmörk fyrir því hvað
maður getur haft kópíuna lengi,
svo þarf hún að komast út á land.
Ég á von á að hún verði á dagskrá
eitthvað út janúar en þá fer að
þrengjast um hana. Það sem ég hef
verið að reka áróður fyrir er að ég
er að gera mynd án ofbeldis og
skrílsláta og láta fallega sögu halda
myndinni uppi án þess að vera með
neitt súkkulaði ofan á því eða belli-
brögð. Og mér finnst þetta vera
ákveðinn prófsteinn á það hvort
áhorfendur kunni að meta þá ein-
lægni.“ JBG