Helgarpósturinn - 11.05.1995, Blaðsíða 12

12
4
FIM MTÚDAGÚ R'ri”M,A'nr995
Hver er þessi Samaranch sem er meðhöndlaður sem þjóðhöfðingi?
Starfsemi Nor-
ræna skólaset-
ursins hf. hefur
verið afar umdeild
Og SlGURLÍN SVEIN-
BJARNARDÓTTIR, fram-
kvæmdastjóri þess,
hefur orðið fyrir
harkalegum árásum
vegna starfsaðferða
sinna. í póstinum á
dögunum var hún
sökuð um að rekstr-
aráætlanir og bókan-
ir hafa algjörlega
brugðist, ekkert bóli
á styrkjum og nýjum
hluthöfum sem hún
hefur margoft lofað
og launagreiðslur
hennar hafa farið
upp í hálfa milljón á
mánuði auk þess
sem nánir fjölskyldu-
meðlimir hafa þegið
kaup hjá henni. Aðal-
fundur félagsins sem
verður væntanlega
mikill átakafundur
átti að vera haldinn
29. apríl en var frest-
að til 5. maí þar sem
endurskoðun reikn-
inga hafði tafist. Eng-
inn fundur var þó
haldinn þá og enn
var aðalfundi frestað
og nú til 20. maí.
Hluthafar lögðu fram
spurningalista í 17
liðum sem pósturinn
fékk engin svör við.
Það verður fróðlegt
að sjá hvort hluthaf-
ar sætta sig við skýr-
ingar Sigurlínar og
stjórnarinnar þegar
og ef loks tekst að
halda aðalfund...
Þrátt fyrir að enginn efist um
að Juan Antonio Samaranch, forseti
Alþjóða Ólympíunefndarinnar,
hafi aukið fjárhagslega veltu
Ólympíuhreyfingarinnar gífur-
lega, eru þeir til sem efast um að-
ferðir hans. Fyrir síðustu Ólymp-
íuleika kom út bók eftir tvo virta
enska blaðamenn, þá Andrew
Jennings og Vyv Simpson, sem hét
The Lords of the Rings. Sú bók
fjallaði um spillinguna sem þeir
álita að Ólympíuleikarnir snúist
um. Þar sé í raun hugsað um við-
skipti, gjafir og mútufé, í síðasta
sæti kemur Ólympíuhugsjónin.
Mikil gagnrýni hefur ávallt ver-
ið á Samaranch sem fær þó þjóð-
höfðingjamóttökur víðast hvar
eins og sannaðist hér á íslandi.
Hann átti að baki 40 ára vafasam-
an feril sem háttsetttur stjórn-
málamaður innan fastistaríkis
Francos á Spáni áður en hann tók
við Ólympíunefndinni. Samar-
anch komst til æðstu metorða hjá
Franco, var borgarfulltrúi, fylkis-
stjóri, ráðherra íþróttamála og
ríkisstjóri Katalóníu. Hann varð
síðar sendiherra Spánar í Sovét-
ríkjunum en forseti Alþjóða
Ólympíunefndarinnar árið 1980.
ÁTTI MIKLAR JBAIUKA-
IIUIUISTÆÐUR I SVISS
Sem forseti hefur hann eflt þró-
un viðskiptahagsmuna íþrótta-
heimsins verulega með nýjum
samböndum sem hann hefur
stofnað til. Naut hann meðal ann-
ars stuðnings Horst Dasslers, fyrr-
um forseta Adidas, sem hafði gíf-
urleg völd innan íþróttaheimsins.
Sagan segir að Samaranch hafi
tekið fáar ákvarðanir án hans.
Samaranch hefur ávallt haldið
því fram að hann hafi verið öflug-
ur talsmaður íþróttaandans og
hefur reynt að skapa sér ímynd
hugsjónamannsins. Þegar bók
þeirra Jennings og Simpsons kom
út drógu þeir fram upplýsingar
um ótrúlega varasjóði Samar-
anch inni á bankareikningum í
Sviss. Var talið að hann ætti þar
um 60 milljónir dala.
Samaranch gætir þess hins
vegar að allir fái að komast að
kjötkötlunum. Fara aðrir nefndar-
menn ekki varhluta af fjárstyrkj-
um. Fyrir Ólympíuleikana í Barc-
elona reiddi Coca Cola-fyrirtækið
af hendi 30 milljónir dollara í fjár-
stuðning en hluti þess var sagður
hafa farið beint til nefndarmanna.
Alþjóða Ólympíunefndin tekur
ákvarðanir um hvaða borgir
hljóta útnefningu til að halda leik-
ana og hverjir fá að leggja nafn
sitt við þá með styrkjum og aug-
lýsingum. Einnig hefur hún í
hendi sér hvaða sjónvarpsstöðv-
ar öðlast útsendingarétt. Á
Ólympíuári er hún talin velta
tveimur milljörðum dollara.
GJAFIR EDA MÚTUR
TIL lUEFtUDARMAIUIUA?
Því er haldið fram að keppnin
milli borganna snúist ekki um
heiðurinn að fá að halda leikana
heldur þá milljarðasamninga sem
Samaranch er yfirleitt meðhöndlaður sem þjóðhöfðingi hvar
móttöku með Vigdísi við komuna til íslands
Samaranch í einkennisbúningi fasista með Franco, velgjörð-
armanni sínum.
í húfi eru. Fyrir útnefninguna um
leikana á næsta ári, 1996 í Atl-
anta, eyddu borgirnar fimm, sem
um hana kepptu, samtals um 40
milljónum dollara í „markaðs-
setningu". Sumt af því fór óum-
deilanlega til að kaupa atkvæði
nefndarmeðlima en ofan á það
bættist gjafaflóðið mikla sem
streymir til meðlima á meðan
þeir eru að hugsa sig um. Hefur
stundum verið haft á orði að þeir
geti ekki flogið heim til sín vegna
þess að yfirvigtin sé svo mikil! Þá
má ekki gleyma öllum veislunum,
flug í einkaflugvélum og limúsínu-
ferðum.
Vikublaðið Time sagði á sínum
tíma frá því að þegar fulltrúum
frá borginni Anchorage í Alaska
mistókst að fá útnefningu fyrir
vetrarólympíuleika var það
vegna þess að þarlendir aðilar
vildu ekki kaupa atkvæði með-
lima Alþjóða Ólympíunefndarinn-
ar.
Nú er það svo að nefndarmeð-
limir sverja þann eið við inn-
göngu að starfa óháðir viðskipta-
hagsmunum en nú þykir sýnt að
undir handleiðslu Samaranch
hafi brot á þessu orðið að reglu.
Mikið hneyksli varð er upp komst
að Robert Helmick, sem var vara-
forseti bandarísku Ólympíu-
nefndarinnar, hefði gróflega mis-
notað aðstöðu sína með því að
útdeila embættum og þiggja
mútufé til að koma ákveðnum
Þeir Samaranch og Joao Havelange, (fyrir
miðri mynd) forseti FIFA, alþjóða knatt-
spynusambandsins, hafa löngum átt í
hörðum deilum. Havelange var kosinn
1974 og vildi ekki að knattspyrnukeppni
Ólympíuleikanna tæki athyglina frá heims
meistarakeppninni í knattspyrnu en þetta
eru tveir stærstu íþróttaviðburðir heims.
Hin brasilíski milljarðamæringur vissi sem
var að þá minnkaði fjárhagsstreymi til
FIFA og því hefur hann barist gegn því að
leikar Samaranch fengju athygli.
Samaranch veitir hér Nicolae Ceausescu, fyrr-
verandi Rúmeniuforseta, Óiympíuorðuna.
íþróttagreinum á framfæri. Þáði
hann 25 þúsund dollara til að
reyna að koma keilu inn á leikana,
37.500 dollara frá sjónvarpskóng-
inum Ted Turner, sem vildi fá út-
sendingarréttinn og 50 þúsund
dollara frá hagsmunaaðilum í
golfi. Hann er annar tveggja sem
orðið hafa að segja af sér á einnar
aldar tímabili.
SÝIUDARBARÁTTA
GEGIU LYFJUM
Kosning í nefndina fer fram
innan hennar sjálfrar og meðlim-
ir eru ekki valdir af löndum eða
íþróttahreyfingum. Forseti Al-
þjóða frjáísiþróttasambandsins
(I.A.A.F.), ítalinn Primo Nebiolo,
hlaut til að mynda ekki útnefn-
ingu sem formaður Ólympíu-
nefndarinnar í heimalandi sínu
vegna hneykslis árið 1987 þegar
hann lét færa inn rangan árangur
keppenda á stórmóti. Samaranch
tók hins vegar þá ákvörðun að
gera hann að meðlim Alþjóðlegu
nefndarinnar þrátt fyrir að hon-
um hafi verið hafnað heima fyrir.
„í nafni einingarinnar," sagði
Samaranch.
Hins vegar er raunveruleg
ástæða útnefningarinnar talin
vera sú að Nebiolo hafi í krafti
embættis síns hótað að meina
íþróttamönnum eldri en 23 ára
að taka þátt í Ólympíuleikunum,
sem hefði haft þær afleiðingar í
för með sér að bestu íþrótta-
mennirnir væru fjarri góðu
gamni. Leikarnir myndu missa
gildi sitt og völdum og glæsileg-
um lífsstíl nefndarmeðlima væri
ógnað. Þess vegna var öllum
prinsippum kyngt.
Auk þess að sitja undir ámæli
fyrir græðgi í viðskiptum hefur
Álþjóða Ólympíunefndin verið
gagnrýnd fyrir að loka augunum
fyrir gífurlegri lyfjanotkun meðal
íþróttamanna, jafnframt því að
hafa ekki beitt sér nóg í barátt-
unni við þau. Margir líta á
íþróttamenn sem gangandi til-
raunastofur fyrir lyfjaframleið-
endur og segja vandamálið gífur-
legt. Robert Woy, fyrrum meðlim-
ur bandarísku Ólympíunefndar-
sem hann fer. Hann sést hér í
MYND: MORGUNBLAÐIÐ.
innar, segir það hlutverk alþjóð-
legu nefndarinnar að beita sér
fyrir rannsóknum á þessu sviði
og birta niðurstöður úr lyfjapróf-
um. Hann telur jafnframt að hún
hafi ekki staðið sig sem skyldi og
jafnvel gerst brotleg um að
hylma yfir með ákveðnum
íþróttamönnum. Síðastnefndu
ásakanirnar hafði Ben Johnson
einig í frammi en hann hélt því
ávallt fram að honum hefði verið
fórnað á meðan ekki væri hreyft
við gulldrengjum eins og Carl Le-
wis. Þá er ljóst að Ólympíuhreyf-
ingin hafði aldrei nokkra burði til
að taka á stórkostlegri lyfjamis-
notkun austantjaldsríkjanna sem
smám saman kemur betur og
betur í ljós að var lykillinn á bak
við velgengni þeirra á Ólympíu-
leikunum.
Málið er hins vegar að lyfja-
notkun er beintengd viðskipta-
heiminum og án nýrra sigra og
glæsilegrar frammistöðu dregur
úr spenningi leikanna, áhorfend-
ur missa áhugann og peningarnir
hætta að streyma inn. Telja
menn að þess vegna hafi aldrei
verið neinn raunverulegur áhugi
á að taka á lyfjamisnotkuninni á
leikunum. Samaranch hefur
ávallt neitað þessu og sagt að
nefndin hafi alltaf barist ötullega
gegn óhóflegri lyfjanotkun.
En málið er það að Samaranch
hefur orðið sífellt öflugri og er
heilsað eins og þjóðhöfðingja þar
sem hann fer. Hann hefur gætt
þess að deila út peningum þann-
ig að Alþjóða Olympíunefndin
greiðir orðið nefndarstarf í aðild-
arlöndum. Þannig hefur honum
tekist að slá á óánægju. Þá er
ákaflega flókið lagalega að reyna
að koma inn nýjum mönnum sem
ekki eru Samaranch velþóknan-
legir. í þau 29 ár sem Samaranch
hefur verið meðlimur IOC hafa
samtökin vaxið gífurlega. í upp-
hafi sjöunda áratugarins var fjár-
hagurinn í rúst. Tap varð á
Ólympíuleikunum í Róm árið
1960 en nú er feikilegur hagnaður
af ólympíuleikum. Líkiegt er að
Samaranch verði frekar minnst
fyrir það en vinnubrögð hans. ■
+