Alþýðublaðið - 22.05.1971, Blaðsíða 4

Geysimikilvægt greiðslu-
skjal. — Notkun tékika sem
viðskiptabréfs er mjög áber-
andi nú á tímum hér á landi
og annaro staðaj-. Má riefna
hér tvenns konar téíkkareikn-
inga, sparisjóðsávieamareikn-
inga, sem almenningur kann
vel að m,eta, og hlauparetkn-
irtga, sem fyrirtæki nota t.
d. oft.
Kostir og gallar. — Öllum
ætti að vera ljóst, hvert hag-
ræð; það getur verið þeim
einstakliin.gum, sem fullnægjá
skilvrðum til að fá opnaðan
tékkareikning í banka eða
sparisjóði, þ. á. m. 20 ára
aldux'Sskilyrði, að geta gefið
út. tékka í grieiðsluskyni við
ýmiis tækifæri. T. d. þurfa
ríkir menn ekki að bsra á
sér útti-oðið peningaveski.
Meginga'llinn er hins vegar
sá, að tékkar geta varið inni-
stæðulausir. í skyndikönnun-
um. sem framkvæmdar hafa
verið frá 1964 að frumkvæði
Seðlabanka íslands, en hann
vimnur úr tölum frá pen-
ingastofnunum, hefur þannig
komið fram skv. upplýsingum
Sveinbjörns Hafliðasonar, lög-
fræðings í Seðlabanka ísliands,
að 0.4% —1,3% af héildar-
upphæð kannaðra tékka á
skyndikannanadögum hefur
verið án innistæðu á tékka-
neiknin'gum, en m'eðaltalið
mur>. lauslega áætlað vera um
0,8%.
„Svarti listinn". — Ef banld
hefur t. d. tekið við pening-
um og tékkum frá kaupmamni
og einhver ' tékkanna reymist
innirtæðulaus, þegar betur.
er að gáð, mundi t. d. ung-
um téfckheftishafa gefinn
koslur á að bæta úr skák
með gredðslu fyrir lok sarna
dajgs. en aðvöx-un fengi hann.
Almtmna reglan er sú, að
tékkareikningi er Idkað, ef
inniítæðulaus tókðci er gefinn
út, eftir að útgetfandi hefur
áðúi venið aðvaraður tvisvar
í bréfi, og fengist tékkai'eikn-
ingu • venjúilaga ekki opnaður
á ný. Slíkt getui- verið
maniii mjög bagalegt. Er
Sam vinnunefnd banka og
sparisjóða við Seðlabanka ís-
lands tilkynnt lokunin, en
hún tilkynnir öðrum böhkum,
svo og sparisjóðum, er hafa
téfck aviðskipti. Menn eru Sem
sé komnir á „svairtan lista“
hjá öllum þessum stofnunum.
Eru þess jafnvel dæmi, að
mistferlismenn fái ekki víx-
iilár í öðrum banka viegna at-
ferlit síns, þ. ,e. svarti víx-
illistinn hefur þá ekki verið
látinn nægja til könnunar á
áiiei'ðanleika.
Fcrðast ber sakadómsmeð-
ferð en greiða seðlabankan-
um. — Sá útgefandi inni-
stæð rlauss tékka, sem sinnir
| teskki aðvörunum, fær
EFTIR
JÓN 9QMUND
ÞORMÓÐSSON
72.
grein
gisiðslukröfubréf frá seðla-
bankanum og 10—14 daga
frest til greiðslu upphæðar-
innar ásamt innheimtugjaldi,
■en að þeim tíma liðnum væri
reynt að ná viðkomandi í
síma. Hlutfallslega mjög mik-
ið er greitt bankanum á þess-
ari elleftu stundu. Sé alit
unnið fyrir gýg, er hamn kærð-
ur til sakadóms, og er kæran
tilkynnt bönkunum og spari-
sjóðunum, er að framan
grieinir. Yrði tékkareikningum
hans lokað í öllum þessum
peningastofnunum og þeir
venjulega ekki opnaðir á
nýjan leik. Framseljandi
tékka, er ritað hetfði niáfn
sitt aftan á liann, t. d. kaup-
maðurinn í framangreindu
tilviki, mundi og fá tilkynn-
ingu um aðstöðuna, og mundi
hann skyldur að greiða, en
seðlabankinn mundi benda
honum á, að hann gæti komið
kröfu sinni á hendur útgef-
andanum að í opmbteru máli
fyrir sakadómi, þvi að það er
otft ódýrara og fyrirhatfnar-
minna en að fara aðrar leiðir.
Sakadómur. — Fyrir saka-
dómi kynnu menn að verða
dæmdir fyrir fjársviik, en þau
varða almenmt séð 30 daga til
6 ára fangelsi (eins og fyrir
þjófnað), t. d. þegar vara
h'etfur verið keypt í búð og
greidd með innistæðulausum
tékka. Ef skuld væri hins
vegar greidd, gæti slíkt varð-
að sekt, vai-ðhaldi eða fang-
elsi allt að 1 ári. Téklca-
fölsun getur hins vegar varð-
að allt að 8 ára fangelsi.
Menn-geta fengið lægri refs-
ingu t. d. en ella, af þeir
greiða upphæðina á þessu
stigi máisins.
Tékkaboðorðið. — Taka má
undir það með Ólafi Fx-í-
mannsiyni, fulltnia í Útvegs-
banfca ísilands, að fyrsta
tékkaboðorðið sé að bóka
upphæð hvers tékka sam-
vizkusamlega á tékkhieftii-
miðann. Séu menn í óvissu
um imistæðu vegna bókun-
arglej .neku, ættu þeir að
hringja i banka sinn og reyna
að fá upplýsingar um reikn-
inig7stöðuna og aðrar nauð-
synlegar leiðbeiningar. Það
er óafsakanlegt að gripa ekki
ýmis tækifæri til úrbóta og
lenda á svörtum lista hjá
bc.nkum og sparisjóðum eða
jafnvel í svartholinu, þegar
eist.irúm er fáanlegt.
á
Minningarorð:
KJARTAN ÖLAFSSON
□ Þegar ég kom ti.1 Hftfnar-
fjarðar 1929, 'lé(k það ekki á
tveim tungum, að áhrifamestu
menn Aijþýðutflolkksins þar voru
þeir Björn Jcihannesson og
Kjartan Ólafsson. Emil Jónsson
var iþá enn ungur og kominn
heim frá námi fyrir pfcki löngu.
Þeir Björn og Kjeirtan voru á
svipuðum aldni, hál*ffertugir
m'enn. Báðir aðfluttir i bæinn,
höfðu báðir ‘látið miikið að sér
kveða í veilkamannafélaginu
Hil.íf, sem bá var höfuðvjgi Al-
þýðuflokksins, og báðir verið
kosmir í bæjai'Stjórn 1926.
Kjartan Oleifsson var fæddur
að Sandhólaferju í .Rangáijþingi
16. mai 1894 og skorti ,því einn
dag á 77 ár, er 'hann lézt 15.
maí s. 1. Faðir Kjartans var
Ólafur Guðmundsson ferjumað-
ur . A Sand'hióiaferju, annáláð
karlmenni, og Marlen Ei,na.irsdótt
ir frá Miðkoti á Þyikkivabæ,
menkiskona. Frá fermingaraldri
átti Kjartan heima á Stokks-
eyri og starfaði Iþá mikið ií ung-
miennaféla,ginu þar og tamdi sig
við ræðumennsku og lagði
grundvöHl að afburðaþekkingu
sinni á íslenzkum bóilcmennt-
um, einkum Ijóðum.
Ái-ið 1920 fluttist Kjai'tan tii
Hafnarfjarðar, stundaði þajr
verkamannav.innu og var síðan
lögregluiþjónn (1926 — 193.1).
Hann gsrðist Sinemma atlkvæða
maður í samtökum 'Vei'kamanna,
eins og fyrr er vikið að. í Hafn
ax-firði átti hann heima í 30 ár,
ti'l 1950, er hann fíluttist til
Reykjavíkur, þar sem ihann átti
heima síðan. Ö.ll sín ár í Hafn-
arfirði var hann meðall fr.emstu
manna bæjarins í margvíslegum
félagsmálum og einn iþeirra
manna, sem siegja mábti um m:eð
sanni, að liann sietti svip á bæ-
inn. Hann var bæjarfulltrúi Al-
þýðuflokksins Ifrá 1926 til 1950
að fjórum árum fráteknum og
stárfaði þaj- í ifjölda r.efndá,
var meðal aíinars ilengstum í út-
gerða.rráði, ^nda átt mikrnn þátt
í stofnun | bæjarútgerðarinnar
1931, í skólanefnd Fl'ensiborg-
arskóla var hann tvo áratugi og
einnig í skplanetfnd "'barnaskól-
ams í .12 án enn fremur í bæj-
arráðl, svo áð eitbhvað sé nietfnt.
Þótti hann slyngur við að köma
málum fram, þvi að saman. fór
kappsemi iog óvenju sikörp
greind ,og eklci lágu al'lar fynir-
ætlanir hans ætíð á yfirborði
í bvrjun.
Mai'gir töldu leðlidegt, að
K.iartan yrði í framboði fyrir
Aliþýðuflokkinn 1931, við fyrstu
a’ibingisikosningar teftir að.Hafn
arfjörður vairð sérstakt íkjör-
dæmi, en májlin skipuðust á
þann veg ,að utanbæjarmaður
var í kjöri og 'tapaðist kosning-
in, en kunnugi'i’ tielja Ví{;.t, að
farið heíði á annan vieg, ef
Kjartan hiat'ði -verið í kjörj. Er
ekki að efa, að ýmislegt hiefði
orðið á annan veg en varð í
sögu Alþýðuflokksins og Kjart-
ans Ólafssonar, ef hann hetfði
verið kosinn alþingismaður
Hatfnfirðinga 193.1. V,ið næstu
kosningar (1933) var hann í
kjcrf fyrir flokkinn í Kafnarfirði
en þá var tækiíærið liðið ihjá.
EltirminnWeg er þó kosninga-
baráttan það ár fyrir þá, sem
við hana voru riðnir.
Störf Kjartans Olafssonár fyr
ir Alþýðuflokkinh og áhrif á
stefnu hans takmörfcuðust 'ekki
við Hafnarfjörð. Hann átti sæti
í stjórn Aiþýðusambands ís-
lands og Aiþýðuílokfcsins og
síðgn í stjórn Alþýðuflokksins,
eftir að þatta tvennt var aðskil-
ið, tiil 1953, og lét þar löngum
mikið ti'l sín taka. Áður ien laulc
skildu leiðir með AJiþýðutflokkn
um og Kjartani, báðum til eftir
sjár og alvarlegs tjóns.
Kjartan gegndi á langri ævi
fjölmörgum trúnaðar&törfum.
Er hér ekki kostur að nefna
nema sumt. Hann ábti sæti í
Gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd í 11 ár og síðan um 'tíma
í Viðskiptaráði. Hann var í
Tryggingaráði í 20 ár (1939 —
1959), í banfcaráði Landsbank-
ans 8 ár (1946—'1954) og í
S'kii pulags nief nd f ólfcsftfu tn i nga
með bifreiðum frá stofnun ihenn
ár 1936 til ársloka 1961. Þótti
Kjartan drjúgur og glöggur
starfsmaður í þessum nefndum
og öðrum, sem hann var í um
lengri eða skemmri tíma, og
var sérstaMega haft á orði um
stiörf hans í Gjaldeyris- og inn-
filutningsnefnd, hvte hjáilpsamur
hann hefði revnzt mörgum ihin-
um smærri mönnum að fá bætt
úr nauðsyn sinni. Kenndi þess
þar eins og i’aunar hvarvetna
í viðhorfi Kjartans til mála,
hvort sem í blut áttu einstalc-
li’ngar eða aðrir, að hann var
vaxinn upp úr verkalýðss'tétt og
hélt lengi tengslum við hana
og var gæddur næmri sarnúð
með smælingjum og glöggum
skilningi á viðhorfi þeirra, sem
lítils máttu sín. Jafnframt naut
hann þar lagni sinnar við að
lcoma mádum fram, er mikil
reynsla hafði. bætzt við aðra
eiginl'eika.
Kjartan Ólafsson var alla tíð
öflúgur stuðningsmaður sam-
vinnuhreytfingarinnar og hafði
góðan skilning á .nauðsyn henn-
ar fyrir allan almenning. Hann.
hafði stuðlað að starfsemi Pönt
unarfélags Verkamannafélags-
ins Hlífar og siðar Kaupfélags
Hafnfirðinga. Hann gegndi síð-
ar trúnaðarstöríum á þessu
sviði, var í stjórn Sam'vinnu-
trygginga fx'á stofnun 1946 til
1964 og í stjórn líftryggingar-
félagsins Andvöku 1949 — 1964.
Ekki rr/á láta vera að g'eta
þess, hve mifcinn þátt Kjartan
átti í málifund'alélaginu Magna,
svo þýðingarmikill sem sá fé-
0‘agsskaipur hdfur verið menn-
ingu Hafnfirðinga, 'Skiki ein-
ungis með stcfnuh cg starf-
rækilu HóMisgerðis, heldur
einnig með íundaihöldLtm sínum
og umræð'um uni óliikustiu mál-
efni. Kiartan gerðist þar félags-
maSur á öðr.uin starfsvetri fé-
lagisins (1921) og var Þar félags-
maður til æviloka (heiðursfélagi
mörg seinusttei árin). Hann var
fonmaður féiagsins eitt ár og
nokkiur ár varafoi'maður, en fáir
sóttu fundi félagsins betur en
hann, þrátt fyrir annríki við
margvísleg störf, og mikinn þátt
átti hann jatfnaii í að gera um
ræffur fjörugar og á 'margan
hátt merkilegar.
Kjartan kvæntist 11. október
1918 Sigrúnu Quffmuindsdótt.ur
frá Seljalandi í Flóa, n'áfrænku
G.uffmundar Grímsgonar, hins
kunna dómara í Ameríku. Sig-
rún var mæt htúsimóðir og héfur
•með liífi sínu rifjað upp og minnt
á þau sannindi, að aidrei verður
metið til tfiffls, hve mikils virði
góðar og umhyggjusamar eigin-
konur eiju mönnum, sem vinna
að opinberum málum og standa
stundum i stríffu. Þau Kjartan
og Sigrún eign'uðust tvö börn:
ÁMheiffi húsfney.ju í Reykjavik
og Magnús ritstjóra Þjóðviljans.
Kjartan Ólafsson var fyrir
margra hhita sakir merkilegur
maður, sem víða hefur láti-ð ei't-
ir sig spor í ailmennum mátiiurh.
Hr.nn var prýðilega greindiu- að
eðlis'fari og hatfði aflaff sér góðr-
ar menntunar af eigin ramm-
leik, bæði með lestri igóðra bóka,
leinkum íslenzkra s/káidverka
og æivisagna, og einnig meff mik
iilli félagiSBtiarfsemi og glöggri
eltirtekt lelftir iviffhrögðum
manna vjð ólík'dstu tækifæri.
Hann var mikjlW að vallarsýn og
hinn gjör’vilieigiasti og •fliestum
mlönnuiTi skemmtW'egri í við-
'i-æðu. Páir eða engir voru glæsi-
Isg'ri fundameirn en hann. Fór
'þar allt sáman: útlit og fram-
kcma, snjall og karlimannlegur
rómur, mál'far með afbrigðum
gott og þróttmilkið, þungi af al-
vöiu og tilfinningu í flutningi,
TÖkfesta í góðlU íogi og fundvísi
ó veikjr í málflutningi amdstæð-
inga. Tækifærisræður hans vorú
margar með ágætum, því að hon
Fi-amhald á bls. 2.
4 Liugardagur 22. ma( 1971