Alþýðublaðið - 17.12.1975, Blaðsíða 3

Lengi hefur boriö á þvi hér á
landi aö námsmenn séu taldir
óalandi og óferjandi, þeir geri
aBeins kröfur, en vilji ekkert
leggja af mörkum sjálfir og i
ofanálag heimti þeir hærri laun
en aBrir, þegar námi er lokiB.
Ekki þarf aB ræBa um
ósanngirni þessara ummæla,
þau eru runnin frá þeim, sem
ekki hafa og ekki vilja kynna
sér, hvaö námsmenn leggja til
málanna.
M.a. af þessum ástæöum boö-
aöi Kjarabaráttunefnd náms-
menn til fundar til aö kynna til-
lögur sinar um fyrirkomulag
Lánasjóös isl. námsmanna. Þar
voru kynntar tillögur sem lágu
fyrir nær fullmótaöar fyrir tæp-
um 2 árum siöan. Þar er fjallaö
um vlkkun starfssviös sjóösins,
um endurgreiöslur til sjóösins
ogfleira. Þess má geta aB nefnd
var skipuö af hinu opinbera til
aB gera tillögurum breytingar á
L.I.N., en störf þeirrar nefndar
uröu fábrotin og á liönu sumri
var skipuö ný nefnd til aö fjalla
um máliö. Námsmenn sendu
sinar tillögur til nefndarinnar
og fékk hiin Þjóðhagsstofnun og
Framkvæmdastofnun til aö
gera útreikninga á áhrifum til-
lagna námsmanna á stöðu
sjóösins. Beðiö var dtreikning-
anna I nokkra mánuöi og loks,
er þeir bárust, þá voru þeir
gjörsamlega gagnslausir.
Kjarabaráttunefnd fékk þvi töl-
visa verkfræöinema til aö gera
reikninga. Þeir liggja nU fyrir
og eru þeir þaö haldbærasta og
áreiöanlegasta, sem enn hefur
komiöfram um LIN i tengslum
viö þessa endurskoöun, sem nú
á sér staö.
Hér fara á eftir glefsur úr
tillögum námsmanna og afstööu
þeirra til endurskoöunarinnar:
Helztu markmið, sem samtök
námsmanna, kjarabaráttu-
nefnd, hefur sett fram I sam-
bandi viö endurskoöun laganna
eru þessi:
1. Tryggt veröi, aö öllum ein-
staklingum veröi gert kleyft
aö hagnýta sér rétt sinn til
þeirrar framhaldsmenntun-
NÁMSMENN
OG NÁMSLÁN
ar, sem þeir hafa hæfileika og
löngun til, meö þvi aö opinber
námsaöstoö brúi aö fullu biliö
milli eigin tekna námsmanna
og heildarfjárþarfa hans.
2. Allir þeir hópar, sem njóta
námslána I einhverri mynd
veröi settir viö sama borö og
njóti sömu kjara.
3. Meö útvikkun á starfsemi
LÍN veröi komið á jafnvægi
milli allra námsmannahópa á
sambærilegum stigum fram-
haldsnáms.
4. Tekiö veröi upp raunhæft
endurgreiöslukerfi, sem
skapi LIN skynsamlegan
starfsgrundvöll, en jafnframt
veröi þess gætt, að endur-
greiöslubyröi einstakra
lánþega veröi ekki of þung.
Tillögur
kjarabaráttunefndar
Strax og endurskoöunar-
nefndin hóf störf á þessu ári
kom i ljós aö ekki var ágrein-
ingur innan hennar um 3 fyrstu
atriðin i upptalningunni hér að
ofan. Hefur starf hennar þvi
aðallega beinzt aö mótun endur-
greiöslukerfisins.
Sjónarmiö kjarabaráttu-
nefndar varöandi endur-
greiöslukerfiö hafa frá upphafi
verið skýr. Hún hefur haft þá af-
stööu, aö þar sem langskólanám
leiöir yfirleitt til.hærri launa aö
námi loknu en tiðkast meöal
ólangskólagenginna manna, sé
eölilegt aö námsaöstoö veröi
einkum I formi lána. Hins vegar
hljóti þaö aö vera óraunhæft aö
endurheimta aö fullu öll
námslán, þar sem launakjör
námsmanna aö loknu námi eru
mjög misjöfn, og sumir þeirra
yröu jafnvel aldrei borgunar-
menn fyrir allri skuld sinni i
raungildi. Viö mat þess, hvaða
hluta námslánanna skuli endur-
heimta, vill kjarabaráttunefnd
fyrst og fremst taka tillit til
þeirrar staðreyndar, að kjör
framhaldsmenntaös fólks eftir
aö Ut i atvinnulifiö er komið,
eru mjög mismunandi eftir
stéttum og starfsgreinum, án
þess aö þar liggi endilega aö
baki mismunandi mikilvægi
viökomandi starfa fyrir. þjóðfé-
lagsheildina. Kjarabaráttu-
nefnd telur aö þjóöfélagið eigi
aö gera vægari kröfur um
endurgreiöslur á hendur þeim,
sem ekki hafa sjálfir fjárhags-
legan ávinning af þvi að láta
þjóðfélaginu I té afnot af sér-
þekkingu sinni, en krefja hins
vegar hina, sem veröleggja sér-
þekkingu slna hátt, um fulla
endurgreiðslu.
Hér fara á eftir nokkur dæmi,
þar sem reiknaðar eru endur-
greiöslur til Lánasjóösins eftir
tillögum námsmanna. Hafa skal
I huga aö viö núverandi aðstæö-
ur eru endurgreiöslur til sjóös-
ins hverfandi litill hluti af tekj-
um hans eöa innan viö 10%. Til
glöggvunar sé þess getiö hér aö
viömiöunartekjur þær, sem
kjarabaráttunefnd hefur I huga
eru þannig, miöaö viö verölag
1975:
Einstaklingur 700þús.kr.
Barnlaushjón 1050þús. kr.
Hjón meö 1 barn 1225 þús. kr.
HjónmeB2börn 1400þús.kr.
o.s.frv.
1 eftirfarandi töflum má sjá
hverjar yröu árlegar endur-
greiðslur eftir tekjum og fjöl-
skyldustærö viökomandi greiö-
enda. Miöaö eralls staöarviö aö
launþeginn hafi tekib full náms
lán i 4 ár, 500 þús. kr. á ári, en
þaö er nálægt meöalumfram-
fjárþörf á núgildandi verðlagi
samkvæmt nýjustu kostnaöar-
könnun.
Einhleypingur:
s
■e
c
1200 þús. 32.500 kr. 32.5%
1400 þús. 52.500 kr. 52.5%
2100 þús. 175.000 kr. 100.0%
2600 þús. 275.000 kr. 100.0%
Hjón nieð eitt barn:
1750 þús. 26.250 kr. 26.25%
1950 þús. 41.900 kr. 41.9%
2650 þús. 131.800 kr. 100.0%
3150 þús. 201.250 kr. 100.0%
Hjón meö þrjú börn:
1450 þús. 0 kr. 0.0%
1650 þús. 3.750 kr. 3.8%
2350 þús. 38.750 kr. 38.8%
2850 þús. 88.100 kr. 88.1%
Þá hefur kjarabaráttunefnd
látið reikna út hversu mikiö af
útlánuðu fé L.l.N. muni skila
sér i raungildi. Þeir út-
reikningar hafa leitt i ljós, aö
a.m.k. 55% munl endurgreiðast
á 20 ára endurgreiðslutima-
bilinu. AB sjálfsögöu er þaö
nokkuö misjafnt hversu stór
hluti skilar sér frá hinum ýmsu
greinum.
Lægsta endurgreiösluhlut-
falliö verður i greinum, sem
krefjast langs náms, er gefur
tiltölulega lág laun ab þvi loknu
og fer þaö þá niöur I um 31%.
Sumir þeirra, sem lengst námiö
hafa að baki munu þó greiöa
meirihlutann til baka, þannig er
áætlaö aö læknar og tannlæknar
muni greiöa um 80%. Hæst
veröur endurgreiösluhlutfalliö
hjá þeim, sem hafa tiltölulega
stutt nám aö baki en fá há laun,
t.d. er hlutfalliö hjá vélstjórum
og stýrimönnum áætlaö um
90%.
Viö erum lika fyllilega reiöu-
búinaö fallast á aö þeir mennta-
menn, sem háar tekjur hafa,
borgi lán sin til baka aö fullu.
Lita má svo á aö nám þeirra
hafi hjálpað.þeim aö ná þessari
tekjuaöstööuogþviberiþeim aö
endurgreiöa útlagöan kostnaö
viB uppihald viö nám. Hátekju-
menn hafa lika full efni á aö
endurgreiða lán sin i raungildi.
OÖru máli gegnir um lág-
tekjumenn. Þaö skiptir litlu
máli hve miklar endurgreiöslur
löggjafinn úrskuröar á þann
menntamann, sem hefur aöeins
nauöþurftartekjur eöa minna.
Hann verður aldrei borgunar-
maöur fýrir þessum álögum og
tilraunir til aö innheimta þær
munu aðeins færa innheimtu-
stofnununum erfiöi og kostnaö.
Eins og áöur er aö vikiö, teljum
viö þaö heldur ekki réttlætan-
legt aö leggja slikar álögur á
lágtekjumenntamenn.
Kjarabaráttunefnd telur þaö
algerlega nauðsynlegt aö
afnema endurgreiöslur meö öllu
af hálfu þeirra, sem eru meö
nauöþurftartekjur eöa minna,
þar sem þeir eru i raun ekki af-
lögufærir. Siöan ber aö leggja
stighækkandi hlutfall á þær
tekjur sem eru umfram þetta
lágmark. Þannig verka endur-
greiöslurnar á svipaöan hátt og
skattar, nema hvaö þær miöast
vib þau námslán, sem menn
hafa lekiö.
f ré tt abráðu rinn
Dagsími til kl. 20: 81866
Kvöldsími 81976
Arkitektarnlr þrlr, sem sýna á sýningunni, frá vinstri: ólafur Sigurös-
son, Guðmundur Kr. Guðmundsson og Þorsteinn Gunnarsson.
Sýning á íslenzkri nytjalist
Féiagið Listiðn hefur opnað fjóröu sýningu sina á islenzkri nytjalist.
Félagið, sem er samband listiðnaðarmanna, iðnhönnuða og arkitekta,
heldur sýningu þessa i húsnæði Islenzks heimilisiðnaðar I Hafnarstræti
3, og er hún opin daglega klukkan 14:00 til 22:00, fram til 28. desember.
A sýningu þessari sýna arkitektarnir Guðmundur Kr. Guömundsson,
Ólafur Sigurðsson og Þorsteinn Gunnarsson, og auglýsingateiknararn-
ir Friðrika Geirsdóttir og Kristin Þorkelsdóttir.
Guðmundur, ólafur og Þorsteinn sýna uppdrætti og likan af hinu um-
rædda Borgarleikhúsi, og gera grein fyrir nýtingarmöguleikum leik-
hússins.
Friörika sýnir myndskreytingar I auglýsingar, dagblöö og timarit,
frimerki, umbúðir o.fl. Kristin sýnir firmamerki, dæmi um notkun
merkja, bókahönnun, myndskreytingar, auglýsingar og margt fleira.
Endurskoðun
sjóðakerfisins
lýkur ekki
á þessu ári
Þaö kom fram á aöalfundi LÍÚ,
sem er nýlokið, aö ekki sé búist
viö aö endurskoöun á hinu um-
deildá sjóðakerfi ljúki aö fullu
fyrr en um 1. febrúar 1976. Sam-
þykkti fundurinn aö boða til sér-
staks fundar útvegsmanna eigi
siöar en 1. febr. þar sem kynntar
verði og ræddar niðurstöður end-
urskoöunar sjóöakerfisins og
væntanlegur rekstrargrundvöllur
fiskiskipaflotans á komandi ári.
Aðalfundurinn gerbi sérstaka
ályktun, — þar sem lýst er yfir
stuöningi viö þá endurskoöun,
sem nú stendur yfir. Fundurinn
telur aö halda beri viö greiöslu
hins almenna útflutningsgjald
meö þeirri breytingu þó, aö fram-
vegis veröi greiöslur til Trygg-
ingasjóðs fiskiskipa lækkaðar um
helming frá þvi, sem nú er. Þá
segir i ályktuninni, aö halda beri
áfram greiðslu útflutningsgjalda
til hinnar almennu deildar og á-
hafnadeildar Aflatryggingasjóös,
svo og greiöslu útflutningsgjalda
til sildarleitarskips. Fundurinn á-
litur aö starfsemi Stofnfjársjóös
fiskiskipa og Veröjöfnunarsjóðs
skuli vera óbreytt.
Fundurinn ályktar, aö leggja
skuli niöur greiöslu útflutnings-'
gjalds til oliusjóös, sérstakt út-
flutningsgjald til fiskveiöisjóös og
einnig sérstakt útflutningsgjald
til framleiöslueftirlits sjávaraf-
urða. Meö framangreindum
breytingum munu útflutnings-
gjöld lækka úr 16% i um 6%.
Tekiö er fram, aö skilyrði þess, aö
framangreindar breytingar nái
fram aö ganga sé aö fullt tillit
veröi tekiö til þeirra i breyttum
kjarasamningum viö sjómenn.
Spennandi
fótboltaspil
Nýtt spil er komiö á markaöinn,
sem liklegt er aö njóta muni vin-
sælda jafnt hjá börnum sem full-
orðnum. Hér er um aö ræöa nýtt
fótboltaspil, sem Ragnar Lár hef-
ur teiknaö og öll vinna viö þaö
framkvæmd af Islenzkum aöilum.
Er spiliö unniö hjá Setberg og
Kassageröinni og er hiö vandaö-
asta að öllum frágangi.
Það var Ragnar Lár, sem átti
hugmyndina af fótboltaspilinu og
hefur þaö verið kynnt erlendum
aðilum, sem hafa sýnt mikinn á-
huga á aö koma þvi á markaö er-
lendis, enda þykir þaö mjög
skemmtilegt.
Myndin er af Ragnari meö fót-
boltaspiliö.
Getur þú lifað
af 30 þús-
undum?
Stjórn Sjálfsbjargar, lands-
sambands lamaöra og fatlaöra,
sendi nýlega frá sér ályktun
vegna fyrirhugaörar skeröingar
rikisvaldsins á bótagreiöslum al-
mannatrygginga.
Stjórnin bendir réttilega á, aö
örorkulifeyrir einstaklings sé nú
á mánuöi kr. 16.139, og meö ó-
skertri tekjutryggingu sé mánaö-
argreiöslan kr. 29.223 á mánuöi.
Óskert tekjutrygging þýöir aö lif-
eyrisþegi hafi engar aðrar tekjur.
Stjórnin bendir á, að fráleitt sé
aö timabundnirerfiöleikar I efna-
hagsmálum megi koma niöur á
svo naumu lifsviöurværi.
Launhált og
margir brotna
Mikil hálka var á götum
Reykjavikurborgar i gær, og kom
þaö fram i miklu álagi á slysa-
varðsstofuna, komu fram mörg
tilfelli þar sem gangandi fólk
hreinlega datt og skaddaöist.
Sögöu þeir okkur læknarnir þar,
aö slikt væri jafnan tilfelliö, þeg-
ar svo launhált væri, aö fólk kæmi
i unnvörpum á slysavarösstofuna
meö brot og annars konar slysa-
tilfelli.
Og þaö er vist litiö viö þvl aö
gera. annað en aö hvetja fólk til
hægagangs og fyllstu aögæzlu i
slikri færö.
Alþýðublaðid
Miðvikudagur 17. desember 1975.