Vísir - 01.08.1970, Blaðsíða 8

VISIR
Otgefanli: Reykjaprent nf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjóífsson
Ritstjóri • Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrói: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Símar 15610 11660
Afgreiðsla • Bröttugötu 3b Slmi 11660
Ritstjóra: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 tínur)
Askriftargjald kr 165.00 ö mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Vfsis — Edda hf.
'■"Iililli >■ 11
Fararheill
Ekki er spáð nógu góðu veðri um vérzlunarmanna-
helgina. Þó má búast við, að sú venja vérði í heiðri
höfð, að menn flykkist úr þéttbýlinu út á landsbyggð-
ina. Lengi hefur verið litið á þessa helgi sem hápunkt
hvers sumars á íslandi. Og í þetta sinn virðist veð-
urútlitið ekki geta hindrað, að svo verði. Og það getur
líka breytzt til batnaðar á skömmum tíma. Þannig
getur óstöðuglynd’ veðurfarsins á íslandi veríð kost-
ur, — þegar menn eru að bíða eftir betra veðri.
Umferðin á þjóðvegunum verður væntanlega þung.
Lögreglan og félag bifreiðaeigenda hafa mikinn við-
búnað til að mæta þeim vandamálum, sem upp kunna
að koma. Vegaþjónusta verður í öllum landshlutum
og mörg bílaverkstæði verða opin til skyndivið-
gerða. í þessari þjónustu felst mikið öryggi fyrir
ferðamenn.
Alltaf er verið að hvetja ökumenn til að fara var-
lega á þjóðyegunum. Það er því líklega að bera í
bakkafullan lækinn að taka hér undir þá hvatningu.
Þó er rétt að minna á, hve auðvelt er að eyðileggja
fyrir sér þessa góðu helgi, ef menn eru óvarkárir
og verða fyrir óhöppum á bílum sínum. Það er því
hagsmunamál hvers og eins að sýna tillitssemi og
þolinmæði í hinni þungu umferð um þessa helgi.
Um nógar útisamkomur er að velja i þetta sinn.
Á Vesturlandi er það Húsafellshátíðin og skátamótið
við Hreðavatn. Á Suðurlandi er það afmælishátíðin
að Laugarvatni og mótið í Galtalækjarskógi. Á Norð-
urlandi er það Vaglaskógur og á Austurlandi Atla-
vík. Því hefur verið spáð, að um 35 þúsund manns
muni sækja þessar meiri háttar hátíðir.
Á hátíðasvæðunum verða menn að gæta þess vel
að garma vcl um og skilja hvergi eftir rusl né óprýða
náttúruna á annan b.vt. Hún er mikilvægari og við-
kvæmari en stoiugóifið heima. Menn eiga því að setja
sér þá lágmarkskröfu að ganga betur um náttúr-
una en stofugólfið. Þetta er sérstaklega mikilvægt a
mótunum, þar sem fjölmenni er saman komið, en
gildir að sjálfsögðu um alla staði á landinu.
Ekki mega menn heldur spilla gíeði annarra með
drykkjulátum og leiðinlegri framkomu. Á sínum tíma
höfðu þessar helgar heldur slæmt orð á sér. Sem
betur fer hefur það breytzt mjög á síðustu árum,
síðan hátíðahöld fóru að aukast um verzlunarmanna-
helgina. Þessi helgi ætti einnig að geta tekizt vel
að því leyti.
Skipuleggjendur löggæzlu, bílaþjónustu og hátíða
hafa unnið mikið og gott undirbúningsstarf fyrir
bessa verzlunarmannahelgí Að öUu samanlögðu virð-
ist lítið skorta á, að helgin geti orðið sem flestum
hinn ánægjulegasti hvfldartími.
i.l
V1SIR . Laugardagor 1. ágúst 1970.
ER BREZKA
SAMVELDIÐ
FEIGT?
Brezka stjórnin hefur
komizt í mikil vandræði
vegna þeirrar ráðagerð-
ar að selja vopn til Suð-
ur-Afríku. Svertingjarík
in I Afríku og mörg Önn-
ur brezk samveldislönd
hafa tekið þessu illa.
Þau telja, að með vopna-
sölu séu Bretar að
styðja við bakið á hinni
hötuðu ríkisstjórn Suð-
ur-Afríku og efla að-
skilnaðarstefnu hennar.
Brezka stjórnin heldur
því hins vegar fram, að
henni sé í rauninni nauð
ugur einn kostur. Sovét-
ríkin séu að verða ein-
ráð á Indlandshafi, og
Bretar verði að styrkja
sjóher Suður-Afríku í
þágu vestrænna þjóða.
Rússar einvaldir á Ind-
landshafi eftir þrjú ár
Brezki utanríkisráðherrann
Sir Alec Douglas-Home þykist
hafa fært haldgóð rök fyrir
brevttri stefnu Breta i málum
Suöur-Afríku, Hann bendir á aö
fyrir aðeins þremur árum mátti
heita, að brezkj sjóherinn væri
einn um hituna á Indlandshafi,
Nú stefni þróunin í þá átt, að
innan þriggja ára verði sjóher
Sovétríkjanna orðinn einn á
þeim slóðum.
Mikilvægir flutningar eigi sér
stað um Indlandshaif, sjóleiðina
suöur af Afríku. Vestræn ríki
hafi tryggt að Rússar geti ekki
sett þeim stólinn fyrir dyrnar á
Atlantshafi. Hins vegar yröi ekki
hægt að þoja, aö Sovétríkin
fengju aðstöðu til að loka sjó-
laiðinni sunnan Afríku fyrir skip
um vestrænna þióöa. Þar sem
Súezskurður er nánast í trölla-
höndum vegna deilu Egypta og
ísraélsmanna, þá sé að sjálf-
sögðu ekki tre.vstandi á þá flutn
ingaleið og auk þess eflast Rúss
ar i Mið-Austurlöndum. Olíu-
flutnmgarnir suður fyrir Afrfku
séu lífsnauðsynlegir vestrænum
rikjurn.
Reynslan frá
Kúbudeilunni
Menn kynnu aó segja, aö yfir
burðir Rússa á Indlandshafi
yrðu ekki „svo bölvaöir" i
sjálfu sér. Ef Sovétríkin hindr-
uðu skip á þeirri leið, mætti
telja afl stríð heföi brotizt út.
sem næði til annarta heims-
hluta. Hins vegar má benda á
hversu itfsnsuðsynlegt það vai
fyrir Bandaríkin í Kúbudeilunni
forðum daga að bandaríski sjó
herinn gat lokað siglingaleiðinni
til Kúbu fyrir Rússum, ef hann
vildi. Bandaríski sjó- og flugher
inn hóf belnlínis eftirlit með
rússneskum skipum á þeirri
leifl. Rannsakað var nákvæm-
lega hvem farm skipin fluttu og
þannig tryggt. afl Rússar fluttu
á brott hinar langdrægu eld-
flaugar, sem þelr höfðu komið
fyrir f ríki Castros. Af slíktim
dæmum má ráða, að yfirburð
ir eins herveldis á ákveðinni sjó
leið eru mjög mikilvægir.
Yrðú ekki notuð gegn
uppreisnarmönnum
Brezka stjórnin vill hindra ein
okun Rússa á Indlandshafi meö
því að styrkja sjóher Suður-
Afríku. 1 yfirlýsingum brezku
... og jafnvel Trudeau í Kan-
ada lætur ófriðlega.
Illlllllllll
fl®
Umsjón: Haukur Helgason
stjórnarinnar er skýrt tekiö
t'ram. að tæknilega fullkomin
vopn handa sjóher S-Afríku
gætu aldrei veriö notuð f bar-
áttu stjómar þess lands gegn
uppreisnarmönnum innanlands.
Nokkuð krælir á uppreisn
svertingja gegn ríkisstjóm Suð-
ur-Afríku og gæti hún færzt i
vöxt. Mikill meirihlutj lands-
manna eru svertingjar, en ríkis
stjórn hvítra manna fylgir svo-
nefndri aðskilnaðarstefnu, apar-
theid, sem i rauninni á afl
tryggja ofurvöld hvftra manna i
landinu. Afríkumenn, sem nú
hafa mötmælt áætlun brezku
stjómarinnar, líta á sérhveiu
Nyerere, forseti Tansaníu,
hótar að segja ríki sitt úr
samveldi við Breta.
stuðning við stjóm S-Afríku sem
beina móögun við sig og ógn-
un. Brezki utanríkisráðherrann
segist ekkert illt vilja svert-.
ingjum, en þeir hafi ekki hlust ■
að á rök sín.
Suður-Afríkumenn hatfa held- .
ur ekki verið í teljandi vandræð
um með vopnakaup víöa um
heim, þegar um ræöir hin
„venjulegu vopn", sem notuð
eru og yröu í baráttu við upp-
reisnarmenn. Frakkar selja þeim
meðal annars vopn.
Samband 28 ríkja
Þetta mál hefur hins vegar
eins og við mátti búast, stofn-
að brezka samveldinu í hættu.
Brezka samveldið er samband
brezka „móðurríkisins*1 og 27
fyrrverandi landssvæða þeirra
víða um heim. Brezka stjórnin ■
leitaði þegar í upphafi til þess
ara ríkja og spurðj um „álit
þeirra“ á fyrirhugaöri vopna-
sölu til Suður-Afríku.
Svörin bárust fljótt frá svert ;
ingjaríkjunum 1 Afríku. Tansan '
ía. Úganda og Zambía mótmæltu >
og hótuðu úrsögn úr samveld-'
inu ef ráðagerðinnl yrði hrund ,
ið i framkvæmd. Jafnframt bár-,
ust hörð mótmæli frá Indlandi
og Kanada. Kenya hefur hins-
vegar tvistigið og virðist engan
vilja móðga.
Bjóða Rússum
flotastöðvar?
Hin fyrirhugaða „samvinna
Breta og Suður-Afríkumanna“ í
vömum á sjó á sér formælend-
ur fáa í samveldinu. Meö þeirri
áætlun eru Bretar að hverfa frá
stefnu Wilsons, fyrrum for-
sætisráðherra, sem stöðvaði
vopnasendingar til Afríku árið
1964, þá stefnubreytingu skilja
hlutlausu samveldisríkin ekki.
Bretar spyrja sig því nú, áður
en þeir stíga skrefið til fulls,
hvað óánægðu ríkin muni gera,
þegar á hólminn kemur. Margir
telja, að jafnvel Nyerere forseti
Tansaníu muni ekki ganga út
samveldinu, heldurmuni Tansa-
nía og nokkur önnur ríki slíta
stjómmálasambandi við Bret-
land um skeið. Það skref er „dip
lómatiskara" og auðvelt yröiað
hefja aftur stjórnmálasamband
seinna svo að lítið bæri á.
Menn telja, að þessi ríki geti
ekki af neinu viti sett viðskipta
bann á Breta, til dæmis sé kop
arinn frá Zambíu seldur með
þeim hætti á heimsmarkaöi, að
ekkj verði unnt að hindra Breta
í að kaupa hann eins og aðrir.
Hins vegar óttast menn, að Af-
ríkuríkin kynnu i bræði sinni
að bjóða Rússum flotastöövar
og víkja með þvi frá stefnu
Sambands Afríkurikia. að erlend
ríki hafi ekki stöðvar á afriskrí
grand. Það er því í mörg horn
að lfta við ákvöröun brezku
stjómarinnar.
i