Vísir - 04.06.1971, Blaðsíða 8

3
VÍSIR. Föstudagur 4. júní 1971,
VISIR
Otgefandi: Keykjaprenr nt.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Simar 15610 11660
Afgreiðsla• Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Simi 11660 f5 iinur)
Askriftargjald kr. 195.00 á mánuði tananlands
i iausasöiu kr. 12.00 eintakið
Prentsmiðja Vlsis — Edda hl.
Sigurganga hins
dauðadæmda
JYamleiðsla íslenzka iðnaðarins hefur aukizt um 10%
frá því í fyrra. Þetta er niðurstaða samanburðar sem
Félag íslenzkra iðnrekenda hefur látið gera á fram-
leiðslu fyrsta ársfjórðungs þessa árs og í fyrra. í þessu
felst mikill árangur, því að það er afar sjaldgæft, að
iðnaðarframleiðsla eins lands aukist um 10% á aðeins
einu ári.
Iðnaðurinn er fjölmennasta atvinnugreinin á ís-
landi og virðist alltaf vera að auka hlutdeild sína í
atvinnulífinu. Þannig eru íslendingar smám saman
-að verða iðnaðarþjóð. Og það er ekki nóg með, að iðn-
aðurinn sé að þenjast út. Eðli hans hefur verið að
breytast og er að breytast. Hann er ekki lengur veiklu-
leg atvinnugrein í skjóli hafta og tolla, heldur sterk
og samkeppnishæf grein, sem berst hér heima í sam-
keppni við innfluttar vörur og erlendis í samkeppni
við aðrar vörur á hinum alþjóðlega markaði.
Stjórnvöld á íslandi hafa átt drjúgan þátt í þess-
ari hagstæðu þróun síðasta áratuginn. Þau hafa líka
verið skömmuð rækilega fyrir að gefa innflutning
frjálsan og lækka tolla á innfluttum vörum. Menn
hafa haldið því fram, að þetta mundi drepa innlenda
iðnaðinn. Hámarki náði gagnrýnin, þegar vio gengum
í fríverzlunarsamtökin ETFA. Þá aðild sögðu gagn-
rýnendumir vera rothögg á iðnaðinn. En nú er reynsl-
an rækilega komin í ljós. Iðnaðurinn hefur herzt í eldi
samkeppninnar og orðið öflugri og fjölþættari með
hverju árinu.
Einna ánægjulegast í sambandi við þessa iðnþróun
er, að iðnaðurinn er að rísa upp sem útflutningsat-
vinnugrein samhliða sjávarútveginum. Þyngst vegur
þar á metunum sá iðnaður, sem byggir á innlendum
hráefnum, aðallega landbúnaðarvörum. Þetta er sút-
unar-, fata-, prjóna- og ullariðnaðurinn, svo og gerð
listmuna. Stóriðjan á svo að sjálfsögðu sinn drjúga
þátt í útflutningnum.
Jafnmiklu máli skiptir sá iðnaður, sem vinnur fyrir
heimamarkað og sparar gjaldeyri. Þar eru einna
fremstar í flokki skipasmíðar, sem hafa á örfáum ár-
um eflzt svo undrahratt, að íslendingar em nú sjálf-
um sér nógir og samkeppnishæfir í smíði skipa sinna.
Þéssi árangur er svo undraverður, að menn trúa vart
eigin augum.
Árangurinn af þessu öllu kemur svo fram í stór-
aukinni þjóðarframleiðslu. Þar að auki koma jafn-
vægisáhrifin. Iðnaðurinn bætir fleiri stoðum undir
efnahagslífið og dregur úr sveiflum þess. Kjósend-
um er því óhætt að stuðla að því, að núverandi frjáls-
ræðisstefna fái áfram að njóta sín, — þótt stjómar-
andstæðingar hafi í tólf ár samfleytt hamrað á því,
að þessi stefna væri í þann veginn að koma iðnaðin-
um, og raunar efnahagslífinu öllu, fyrir kattamef.
Kjósendur þurfa ekki á slíkum ímyndunum að halda.
Þeir sjá staðreyndirnar í kringum sig.
TKað hefur á margan hátt ver-
ið skemmtilegt og uppörv-
andi að fylgjast með þeim sér-
staeðu kynslóðaskiptum, sem
hafa verið að framkvæmast víðs-
vegar um heim á síðustu árum.
Allt hefur aö visu ekki verið sér-
lega dægilegt. Mörgum hafa
ofboðið róstur, stjórnleysi, skít-
ur og skegg, að ekki sé talað
um hörmulegt brjálæði hippa-
hópanna, eiturlyf og Manson-
morð.
En ástæða hefur verið til að
ætla, að undir niðri hafi verið
að gerast miklu víðtækara end-
unmat á lífsviðhorfum. Ofboös-
dæmin hafa skelkað marga, en
hafa vonandi ekki verið nema
þunn storkuskán, vandamál sem
fylgja meiriháttar tt'mamótum.
Hinu hefur verið sérstök á-
stæða til að fagna, að margir
Þegar prófi er Iokið ganga kandídatarnir að tilkynninga
töflunum. Hvaða atvinna er nú í boði sem lífsstarf?
hlutir, sem voru orðnir staðn-
aöir hafa komizt á hreyfingu.
Hvinur nýrra hugmynda hefur
farið um kaikaðar grafir. Við
sjáum það kannski betur eftir á,
að gamli heimurinn var að sigla
í strand. Það v^r stefnt til æ
staðnaðr; samfélagshátta, stirðn-
aðs mannlífs, þar sem orðsýki,
hégómagirnd og metnaðardramb
drógu menn upp á þráð í frama-
kapphlaupi stilltu öllu i
staðla stéttastigs og vé'-
mennsku. Það getur varla Ieikið
á tveim tungum, að brýn þörf
var orðin fvrir sjálfstæðari hugs-
unarhátt, það þurfti uppreisn
ungs fólks gegn gömlum og fún-
um hugsunarhætti. Tíminn og
umhverfið kröföust þess að
unga fólkið ræki -afvsér slenið.^
TTppreisnin birtist,-í :stúdenta-
^ óeiröum, sem voru í sjálfu
sér óhjákvæmileg nauðsyn. En
hitt var jafnframt eðliiegt, að
stúdentaóeirðir leystu ekki þá
gátu, að hverju væri stefnt,
hvernig þjóðfélag myndi skap-
ast upp úr suðupottinum. Á
þessu fyrsta stigi gætti mest
hinna niðurrífandi af'.a, hinn
gamli heimur var fordæmdur,
en það var ekki til nein patent-
lausn, ekkert háleitt hugsjóna-
hjal, hvernig unga fólkiö • vildi
að heimurinn yrði. Það var ekki
tímabil prógramma eöa hátíð-
legra hugsjönablekkinga. ÞvT er
þó ekki aö neita að haldið var
fram sósíalisma, en einkenniiega
var þeim sósíalisma b'andað.
því að á hinn bóginn var mjög
haldið fram sem mestu sjálf-
stæði einstaklingsins. En ef til
vill er ástæða til að ætla að þessi
sósfaiíski fylkingarbroddur hafi
aðeins verið liður í uppreisn
unga fólksins gegn ríkjandi
samfélagsháttum stóra-einka-
fjármagnsins á Vesturiöndum.
Meðan stúdentaóeirðirnar
stóöu sem hæst stóðu margir
gáttaðir á þvT', hvað þetta unga
fólk vildi, en það var engin von
til að svör við því yrðu gefin
fyrst í stað. Hér var á ferðinni
nauðsynleg niðurifsstarfsemj á
fúnum viðum. Og unga fólkið
var enn ekki tilbúið né til þess
ætlandi að taka ábyrgð og axla
byrðar af nýjum heimi s’inum.
Tj’n síðan heldur ttminn áfram
sínum straumi, árin líða og
uppreisnarseggimir hljóta smám
saman að koma út í samfélagið
sem ábyggjandi samfélagsborgar
ar. Nú er stúdentaóeirðir tekið
aö lægja, uppreisnarseggirnir
standa nú lengi í lokaprófum
og svo eiga þeir aö koma út í
Mfið. Þessi tímamót, sem nú
eru að hefjast eru kannski enn-
þá miklu stórvægilegri en róstu
tíminn forðum. Hvað nú, ungi
maöur? Nú er komiö að hinni
miklu örlagastund. Nú reynir
fyrst á það, hvort nokkur mein-
ing eða alvara var með uppreisn
þinni á sínum tt'ma, eða var
þetta allt bara spennandi hasar
og fíflaskapur lífsleiðrar auð-
barnaæsku.
Að vísu getur þessi nýja kyn-
slóð þegar bent á. aö henni hafi
margt áunnizt, aðallega á því
einangraða sviði, sem hún hrajrð
ist mest á, í skó'unum sjálfum.
Það hefur oröið bvlting í skóla-
málum víða um lönd á þessu
tímabili og uppreisnaræska
hefur knúið fram margvTslega
hlutdeild nemendanna í skóla-
stjórninni. En þetta reyndist
allt vera tiltölulega '.éttur og
auðunninn sigur. Það var bara
heimtað allt af öðrum bæði rétt-
indi af skólavfirumsjónum og
peningar af skatthorgurunuen.
En þegar kemur út í mannlífið
liggja taflreglur og mannnangur
allt öðruvísi. Þá kemur bölvuð
ábyrgðin og peningarnir inn í
spilið, þá þarf að fara að hugsa
af alvöru um framtíðina. um
atvinnu og lífsviðu/væri, um
börn sem eiga eftir að vaxa
upp í aðra nýja, kannski upp-
reisnargjarna æsku, og svo verð
ur maður sjálfur gamall með
tímanum. Það er sem sagt lVfið
sjálft með gieði þess og sorgum
og kannski mest með ósjgrum.
sem mætir uppreisnaræskunni.
þegar hún er nú sem óðast að
hverfa út úr alte burschenzeit
Þegar hún hleypur frá próf-
borðum háskólanna, gengur hún
að miklu stærra og alvarlegra
prófborði. Hvernig mun hún
standast þá raun?
VTið vitum enn ekki, hvað út
T úr þvi kemur. Það sem enn
einkennir unga fólkið, er tor-
tryggnin við hugsjónastefnur og
prógrömm. í bili er eins og
mannkynið hafi fengið nóg af
súper-sannleikum. I stað þess
virðist allt eiga að bróast
nokkurn veginn af sjálfu sér, og
er það kannski ekkert affara-
verra, því þá losnar þróunin
síður úr samhengj sínu við það
sem raunverulega er. En byggir
sér ekki pílagrímsturna úr para-
gröffum svífandi í loftinu,
Og hvaða mælikvarða og próf-
stig á að gefa unga fólkinu til
að sjá hvort það stenzt prófið
hvort þessi nýj heimur þess va^
alls þessa verður? Ég held það
sé auðvitað frá, að það sé hægt
að ’imynda sér að allar vonir um
ótakmarkað frelsi.^frið og blóma
angan muni ganga í upnMlin'v
En á hinn bóginn held ég að
það ætti að útheimta, að heimur
þess verðj talsvert betri en sá
gamli. Eða er allt unnið fyrir
gýg, á allt að renna aftur í
sama farið í miskunnar'ausri og
viðbjóðslegri váldastreitu, þar
sem heimurinn heldur áfram að
fyllast af .olíusaurgun og efna-
gerðareimyrju með gráum, vilja-
lausum róbótvélmönnum, sem
fylgja með hugstmarlaust, þegar
stutt er á hnapp?
VTð sjáum enn ósköp stu-tt
T inn i framtiðina, þó eru menn
farnir að veita athygli ýmsum
einkennum um breyttan heim.
hversu varaniegur, sem hann
verður Alveg ems og uppreim-
arbálið var i'vrst kynt -vestur
í Bandarík'unv.m viö tcaoi.einsog
Berke'ey-háskóla, sýnist þessi a-’
ræmda úprreisnarkynsióð einr-
fyrst verða áð standa fra •
fyrir i'j 'r'O'nni þár, og ei -
menn bo'ajr .'arnir að veita ýr.
um sér’-3-inum athygli. Þt
sjáum við m.a. af því, að nú
að me:tu Uætt að ri‘n urn st '
entr.-r's’iur í vesturheimsk tú—
rit. 1 s?rð þe:s ryója ré“ ’
moira til -fVrns umrmður urn ’
ný'u Ii'.:v "’.crf, sem tekið e.
r.ö gcota a'mennt i atvinnulifi (•-
þjóulíf’ bsgár unga fólkið drc: i
ir sér út til báttíöku í sjálfu.
hinu borgara’oga lífi.
Það vill nú að vísu svo til
að óvenjulega lítil atvinna er
í boði um þessar- mundir i
Bandarikjunum fyrir háskóla-
fólk Samdráttur er þar á sviði
æðri tækni vegna minnkaðra
fjárveitinga til tunglferöa og niö
urskurðar til hljóðrænu þotunn-
ar. Venj.ulega hafa stórfyrirtæk-
in farið með sópa um háskól-
ana og hirt til sín með glæsi
boðum alla tæknimenntaða
menn. En nú er ekki um þaö