Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1947, Blaðsíða 2

414
leyti var Ragnhildur gerðarkona, skör
ungur í búsýslu og hneigð til að ann-
ast skepnur. Vildi hún að hjá sjer liði
vel bæði fólki og fje, og var mjög ör-
lát og hjálpsöm við fátæka. Voru og
efni nóg.
Börn þeirra Jóns og Ragnhildar
voru: Gísli eldri, Jón eldri, Eiríkur,
Þorlákur, Sigurður eldri, Gísli yngri,
Jón yngri, Sigurður yngri, Þuríður og
Ragnhildur. Jón faðir þeirra varð eigi
allgamall. Bjó Ragnhildur lengi í Hlíð
ekkja með börnum sínum. Giftust þau
smám saman frá henni. Gísli eldri átti
Guðrúnu Eiríksdóttur, systur Stefáns
alþingismanns í Árnanesi og þeirra
bræðra. Gísli bjó í Gröf í Skaftár-
tungu. Hann misti konu sína, en gift-
ist aftur Kristínu, er kölluð var Sí-
monardóttir hins mállausa, en flestir
ætluðu að Mála-Davíð, faðir Símonar,
væri faðir hennar. Jón eldri átti Ólöfu
Sveinsdóttur. Þau bjuggu í Heiðarseli.
Börn þeirra voru Steingrímur á Fossi
og Ragnhildur, móðir Jóns í Munda-
koti og Sveins í Sandvík á Eyrar-
bakka. Eiríkur fekk Sigríðar Sveins-
dóttur læknis Pálssonar. Þau bjuggu
í Hlíð á móti Ragnhildi móður Eiríks.
(Sonur þeirra var Sveinn, síðar prest-
ur í Ásum, faðir Gísla sendiherra).
Þorlákur var fyrir búi móður sinnar,
þar til Gísli bróðir hans í Gröf dó.
Fór hann þá þangað og kvæntist
Kristínu, ekkju Gísla. (Þorlákur varð
seinna úti á Fjallabaksvegi). Þuríður
átti Þórhall bónda á Geirlandi. Ragn-
hildi átti ísleifur í Hlíð í Selvogi.
feeirra son Guðmundur hreppstjóri á
Háeyri og systkin hans. Jón yngri gift
ist ekki, bjó þc^ um hríð og átti börn
nokkur. Gísli yngri fekk Þórunnar Sig
urðardóttur í Fljótsdal í Fljótshlíð.
Meðal barna þeirra var Þórunn „grasa
kona“.
Þau Gísli og Þórunn bjuggu fyrst í
Fljótsdal, en fluttust þaðan að Höfða-
brekku í Mýrdal og bjuggu þar eitt
ár. Þaðan fóru þau að Ytri-Ásum í
Skaftártungu. Þá var Þórunn komin
í nágrenni við Ragnhildi tengdamóður
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
sína. Kyntust þær og fell þeim vel
saman. Var Ragnhildur þá enn búandi
í Hlíð á móti Eiríki syni sínum, hafði
þó aðeins lítinn hluta af jörðinni og
fáeinar skepnur. Var hún enn hress
að öðru en því, að sjónleysishræðslan
kvaldi hana sífeldlega. Hún vildi búa
vegna þess að skepnuhirðing var aðal
yndi hennar, en líka þurfti hún ávalt
að hafa nokkuð sjer í hendi til að gefa
fátækum. Þvarr eigi örlæti hennar
með aldrinum.
Fyrir nokkru hafði hún þá heyrt
söguna um Álfa-Árna, sem kölluð er
„Árnaskjal". Segir þar frá því, að
Árni veiktist af völdum álfastúlku og
batnaði eigi fyr en hann var til altaris
í Breiðabólstaðarkirkju í Fljótshlíð,
og bergði af kaleik þeim, sem sagt er
að álfar hafi gefið kirkjunni, og svart-
an blett hefur í botninum. Og með
því Ragnhildur vissi að sjónleysis-
hræðsla hennar var sjúkdómur, og
hún taldi víst, að hann væri af völd-
um huldufólksins í Garnagili, þá kom
henni í hug, að sjer mundi batna, eins
og Árna, ef hún bergði af álfakaleikn-
um eins og hann. Bað hún þess oftar
en einu sinni, að fenginn væri kaleik-
urinn frá Breiðabólstað og sjer útdeilt
úr honum.
En synir hennar voru svo upplýstir
í anda hins nýja tíma, að þeir höfðu
skapraun af því, að móðir þeirra var
svo hjátrúarfull, og eyddu þeir því
jafnan. Og Sigríður tengdadóttir henn
ar sagði henni afdráttarlaust, að slíkt
væri vitleysa og hindurvitni, sem eng-
inn upplýstur maður vildi heyra nefnt.
Þórunn var hin eina af fólki Ragn-
hildar, sem studdi mál hennar í þessu.
Sagði hún að eigi gæti sakað, þótt
þetta væri reynt, og væri eigi ómögu-
legt, að trú Ragnhildar hjálpaði henni.
Þetta þótti samt fjarstæða, þar eð
hjátrú væri engin trú, og gæti því eng-
um hjálpað. Hætti svo RagnhiIdUr að
tala um þetta og var eigi á það minst
um hríð.
★
SIGRÍÐUR kona Eiríks var búsýslu-
kona. Þótti henni, sem var, að þeim
veitti eigi af jörðinni allri, og að auka
búskapur Ragnhildar væri þeim til
þyngsla, þótti hann líka þarfleysa.
Varð það úr, að Ragnhildur brá bú-
skap sínum og fór að Geirlandi til
Þuríðar dóttur sinnar. En Gísli og
Þórunn tóku kindur af henni til fóð-
urs. Brá Ragnhildi mjög við að hafa
nú engar skepnur að annast og ekkert
að hugsa um, annað en sinn síkvelj-
andi sjónleysiskvíða, er nú varð æ
þyngri og þyngri. Kom þar að hætt
þótti við að hún misti vitið.
Þetta frjetti Þórunn. Bað hún mann
sinn sækja Ragnhildi. Hann sagðist
fara ef hún kæmi með, annars væri
það ekki til neins. Hún ljet ekki standa
á því. Sendu þau að Gröf og fengu
Þorlák með sjer.
Þetta var snemma um vor. Voru
vötn nýleyst og í vexti. Var seinfarið
og komu þau að Geirlandi er flestir
voru háttaðir um kvöldið. Þórunn
gekk nú til Ragnhildar. Sat hún þá
uppi í rúminu klæðlaus og reri sjer
í ákafa. Var auðsjeð að henni leið ekki
vel.
Þórunn heilsaði henni. Hún tók ekki
kveðjunni. Þórunn mælti þá:
„Fallegar eru kindurnar þínar orðn-
ar“.
Þá var sem Ragnhildur vaknaði af
svefni og mælti:
„Er þú það, blessuð. Komdu sæl!
Nú á jeg bágt, nú er sjónin að fara,
nú verð jeg steinblind á morgun."
„Nei, nei“, sagði Þórunn. „Þú fær
að sjá kindurnar þínar áður, því nú
er jeg komin til að sækja þig. Viltu
nú koma með mjer?“
Ragnhildur tók því dauflega. Og
ekki fekk Þórunn hana með sjer, fyr
en hún lofaði að útvega kaleikinn frá
Breiðabólstað fyrir hana. Þá herti hún
upp hugann og fór með henni út að
Ásum. Hafði hún verið eitt ár á Geir-
landi. Dvaldist hún nú í Ásum fyrst.
★
ÞÓRUNN vildi nú eigi að orð sín yrði
að markleysu. En bæði var það, að