Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1955, Blaðsíða 1
SJÖ SYSTUK
„Æ, æ, börnin mín ung og smá,“
er sagt að séra Björn, sonur Jóns
Arasonar biskups, hafi mælt kvein-
andi hvað eftir annað áður en hann
var á höggstokkinn leiddur í Skál-
holti. Þessi börn hans voru Magn-
ús og Jón, er hann hafði ættleitt,
Teitur, Bjarni, Árni, Ragnhildur og
Halldóra. Móðir þeirra var Stein-
unn Jónsdóttir Magnússonar á
Svalbarði, sem talin var skörungur
mikill. Hún var fylgikona séra
Björns. Hafa þau orðið svo kynsæl,
að nær allir núlifandi íslendingar
munu geta rakið ættir sínar til
þeirra. En hér verður ekki farið út
í ættartölur, heldur sagt frá nokkr-
um afkomendum Jóns Björnsson-
ar, eftir ýmsum heimildum.
Jón Björnsson var fæddur að
Melstað í Miðfirði 1538, og hefir
því verið 12 ára er faðir hans var
tekinn af lífi. Þegar hann var tví-
tugur var honum dæmt fjárhald
systkina sinna „og virðist hann þá
hafa gengið harðlega að móðurföð-
ur sínum“ (Jóni Magnússyni á
Svalbarði). Hann komst og, ásamt
Magnúsi bróður sínum, í deilur
miklar út af eignum Þórunnar
föðursystur sinnar á Grund í Eya-
firði. Hún hafði verið þrígift og
lifði alla menn sína, en átti ekki
neitt barn. Var hún talin harðlynd
og hélt alltaf fast við kaþólskan sið.
Gaf hún ölmusur stórar og skifti
með fátækum jafnan á líflátsdegi
þeirra föður síns og bræðra. Þótti
þeim frændum hennar það ekki
gott og fannst hún bruðla of mjög
með eigur sínar. Kröfðust þeir
Magnús og Jón þess því, að hún
væri svift fjárforræði. Annars átti
Jón lítt í deilum við menn. Hann
fekk göfugt kvonfang, Guðrúnu
dóttur Árna sýslumanns Gíslason-
ar á Hlíðarenda, systur Halldóru,
er Guðbrandur biskup Þorláksson
átti. Munu þau hafa gifzt um 1566
og bjuggu lengi að Holtastöðum í
Langadal, en fluttust að Grund í
Eyafirði eftir lát Þórunnar 1594 og
þar var Jón til æviloka. Hann varð
sýslumaður í Húnavatnssýslu 1569
fram um 1578, en helt einnig
Hegranesþing fram til 1598 og
hafði þar lögsagnara. Honum er
svo lýst í Sýslumannaævum, að
hann hafi verið „göfugastur af
systkinum sínum, og af ætt hans
hafi flestir höfðingjar á íslandi síð-
an verið komnir. Auðmaður var
hann mikill og ákvarðaði sérhverr-
ar sinnar dóttur arfahluta í jörðum
eftir sig og móður þeirra 1595“ .
Þau Jón og Guðrún áttu sjö dæt-
ur en engan son. Dætur þeirra
voru: Halldóra eldri, kona Halldórs
lögmanns Ólafssonar, Helga, kona
Odds biskups Einarssonar, Hall-
dóra yngri, kona Þorvalds Ólafs-
sonar í Auðbrekku í Hörgárdal,
bróður Halldórs lögmanns, Þóra,
gift séra Snæbirni Torfasvni á
Kirkiubóli í Langadal vestra,
Kristín, gift Daða Árnasvni á Evr-
arlandi, Guðríður, kona Torfa
Finnssonar í Hvammi í Dölum og
Rannveig, sem síðar var kennd við
Háeyri. „Ætt mikil er komin frá
Jóni Biörnssyni og hin göfugasta",
segir Esphólín „og er sá kvnbáttur
ættsælastur af öllum ættum frá
Jóni biskupi Arasyni. Voru þá
liðnir 63 vetur frá andláti föður
Jóns og afa er hann deyði, og er
það kallað meðal mannsaldur".
Það er sagt að Jón biskup Arason
hafi drevmt í Skálholti skömmu
fyrir andlát sitt, að hann legði glófa
sinn á altarið í Skálholtskirkju og
skildi hann þar eftir. Sá draumur