Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1959, Blaðsíða 8

640
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
FJÖLMENNI
Mannf jölda-stúss og múgaskraf á torgum
mér gerist leitt og stjáið raun og byrði,
hóllinn og fitin heima í Skagafirði,
huldufólksklettar meiri þessum borgum.
Þótt nú i skollabrækur gulls sig girði
gangstéttamenn og byggi skýjakljúfa
hvað er það á við túnið töðuljúfa?
Tóftarbrot forn eg meir og hærra virði
Við klömbruhnausalög i lágum vegg
og ljóðastuðla gátu feður búið
á hörðum árum, það var þeirra dáð.
Nú hefir þjóð mín hafizt hátt á legg,
hækkað i sæti, mörgu betur snúið,
og flestir hafa ærin auraráð.
(Um það ber vitni SÍS og Flóabúið).
Við stóra kosti leikið er og lifað —
lýðurinn getur um sig krónum stráð,
— samt hefir enginn nýa Njálu skrifað.
ÁRNI g. eylands.
gert gáfnapróf. Baker var rauð-
eygð apynja af svonefndu íkorna-
apakyni, en það eru þeir minnstu
apar sem til eru, enda vóg hún
ekki nema eitt pund. Báðir þessir
apar höfðu fæðzt í Bandaríkjun-
um, og þótti það nauðsynlegt til
þess að særa ekki tilfinningar Ind-
verja, því að á sumum stöðum í
Indlandi eru apar álitnir heilagir.
Á ferðalaginu voru aparnir út
búnir sem geimferðamenn. Þeir
voru með hjálma og í sérstökum
brynjum og voru bundnir á bekk.
Voru þeir látnir kreppa hné upp
að höku og snúa bökum fram, svo
að þeir þyldi sem bezt skellinn þeg-
ar skeytisbroddurinn kæmi í sjó
niður. Með litlu apaynjunni voru
ýmis tæki til þess að mæla stöð-
ugt hjartslátt hennar, öndun og
líkamshita. Slík tæki voru einnig
með Able ,en auk þess átti hún að
þrýsta á sérstakan hnapp í hvert
skipti sem rautt ljós kviknaði í
hylkinu. Það hafði henni verið
kennt áður en lagt var á stað. Able
hafði ekki brugðið fyrst í stað, en
þegar hylkið tók að falla til jarð-
ar höfðu hjartaslög hennar hækk-
að úr 140 í 222 á mínútu. Og
andardráttur Bakers hafði þrefald-
azt í fallinu, en lítt hafði hún kippt
sér upp við ferðalagið upp á við.
Af þeirri reynslu sem fekkst af
þessu flugi apanna ,telja banda-
rískir vísindamenn að apar muni
vera lang heppilegustu dýrin til til-
raunaferða út í geiminn, áður en
menn eru sendir í slík ferðalög.
Aðalókosturinn á þeim er sá, að
þeir eru ekki nógu stórir. Þeir
þyrftu helzt að vera á stærð við
menn. Þess vegna hafa verið gerðar
tilraunir með shimpansa, en þær
hafa farið út um þúfur, því að
eftir fyrstu æfingu eru þeir ófáan-
legir til þess að fara inn í sams
konar hylki og er í flugskeytunum,
eða að láta klæða sig í flugbún-
lng. Og svo er þessi galli á öpum
að þeir kunna ekki að tala. Þeir
geta ekki skýrt frá því hvort farið
hefir vel um sig á fluginu, hvort
búningurinn hafi reynzt vel,
hvernig þeim hafi liðið á meðan
þeir voru þungalausir, og hvaða
breytingar sé æskilegar á útbún-
aðinum. Það verður allt að bíða
þangað til einhver maður gerist
svo djarfur að leika þetta ferðalag
eftir þeim.
o___®__o
En til hvers var þá hið annað
dót, sem sent var í þetta ferðalag
með öpunum?
Þá er fyrst að minnast á jastrið.
Það er efni, sem ekki hefir breyzt
síðan líf hófst á jörðinni. Jastur
telst til jurtaríkisins og saman
stendur af einfrumungum, sem
skipta sér á tveggja stunda fresti
við ákveðið hitastig. Nú eru í rækt-
un miljónir nýrra jasturfruma, sem
fæddust í geimfluginu, og er verið
að rannsaka hver áhrif geimgeisl-
ar kunni að hafa haft á þær.
Næst er svo að minnast á ígul-
kerseggin. Þau voru geymd i sjó 1
sérstökum glösum. í öðru glasinu
voru egg, sem höfðu verið frjóvg-
uð áður en flugskeytið lagði á stað.
í hinu glasinu voru ófrjóvguð egg
og svilmjólk aðskilið, en blönduð-
ust saman á fluginu og við það
frjóvguðust eggin. Þetta er í fvrsta
skipti sem frjóvgun fer fram úti í
himingeimnum. Og nú er þess beð-
ið með mikilli eftirvæntingu hvern-
ig verða muni þau ígulker, sem
koma úr þessum eggjum.
Frækornin voru send til þess að
vita hver áhrif geimgeislar hefði á
þau. Með rannsóknum höfðu vís-
indamenn áður komizt að því, að
geislanir höfðu þau áhrif að breyta
erfðastofnum þessara fræva. Litn-
ingar í frumum þeirra réðu lit strá-