Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.1960, Page 14

Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.1960, Page 14
338 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS menn gerviefnin naelon, orlon og dakron. Hefir þetta gefizt vel, einkum þegar um er að ræða papp- ír fyrir litprentun, því að pappír- inn breytir sér ekki. Þegar prenta þarf með mörgum litum, eru lit- irnir prentaðir hver ofan í annan. Ef pappírinn kippir sér nú við fyrstu prentun, eins og oft vill verða, þá falla ekki næstu litir rétt við þann, sem fyrir er. Aðalástæðan til þess að Bureau of Standards fór að fást við papp- írsgerð, var sú að finna upp sem hentugastar pappírstegundir í bankaseðla og frímerki. Þessum rannsóknum ar enn haldið áfram og er altaf verið að finna upp betri og betri pappír í bankaseðla, en mikil leynd hvílir yfir því öllu, svo að hinir og aðrir geti ekki fram- leitt slíkan pappír. Enda þótt tréni sé bezta efnið í pappír, hafa verið gerðar tilraumr með ýmis efni önnur, alveg ólík, svo sem málma, kvarts og gler. Bureau of Standards framleiddi pappír úr gleri í fyrsta skipti árið 1951. Sá pappír er skjannahvítur, voðfeldur sem silki og mjúkur sem dúnn. Hann er eingöngu gerður úr glerþráðum, sem ekki eru nema svo sem 30/1.000.000 úr þumlungi í þvermál. Þennan pappír er nú far- ið að nota í gasgrímur vegna þess að hann er svo þéttur í sér, að ekk- ert kemst í gegn um hann nema heitt loft. Hann er þá líka notaður til þess að sía loft og fá úr því skor- ið hve mikið er af geislavirkum öreindum í því. Hvernig á að varðveita skjöl Fyrir nokkrum árum var Bureau of Standards falið að ganga svo fra tveinjur dýrmætustu skjölum Bandaríkjanna ,að þau gæti ekki skemmst. Þessi skjöl eru sjálfstæð- isyíirlýsingin og stjórnarskráin. Skjölin voru lögð í glerkassa og undir þau breiddur hinn bezti Ný kenning Fylgj endur Darwins-kenningarinnar eru altaf að brjóta heilan um hvern- ig á þyí standi að maðurinn sé svo ólíkur öðrum skepnum og hvers vegna hann gangi á tveimur fótum. Nýasta kenmngin í þessu efni kom fram í iyrirlestri sem enski fiskifræðingurinn Sir Alister Hardy prófessor flutti fyrir skemmstu. Hann mælti eitthvað á þessa leið: Fyrir ævalöngu neyddist apategund nokkui til þess að hverfa úr skógun- um og leita sér ætis fram við sjó. Þetta voru forfeður vorir. Þeir hirtu fyrst skeljar í fjörunni, en seinna fóru þeir að vaða út eftir þeim, og seinast lærðu þeir að synda. Á þessu tíma- skeiði, sem vel getur hafa staðið milj. ára, lengdust handleggir þeirra og urðu beinni, af þvi að vera altaf að þreifa fyrir sér og seilast eftir skelj- þerripappír, sem unnt var að framleiða. Síðan var glerkassanum lokað vandlega lofti dælt út úr honum, en helium dælt inn í hann aftur, því að það skemmir hvorki blek né pappír. Og nú á þessum skjölum að vera borgið um aldur og ævi. Þetta minnir mann á einn höfuð ókost pappírs, hvað hann endist illa. Pappírinn, sem nú er notaður í bækur, mun ekki endast nema rúma öld. Þá hafa raki og efna- breytingar eyðilagt hann. Að vísu er þetta nokkuð mismunandi eftir því hvernig pappírinn er, og bóka- pappír er nú yfirleitt sterkari heldur en hann var áður. Aftur á móti verður blaðapappír ónýtur á helmingi skemmri tíma. Hér er um gífurlegt vandamál að ræða fyrir öll bókasöfn. Hvernig á að geyma blöð og bækur svo, að þetta verði ekki ónýtt í höndunum á manm? Hægt er að framleiða pappír, sem enzt getur um mörg hundruð ára, en hann er svo dýr, að hann verð- ur hvorki notaður í blöð né bækur. En svo eru öll hin gömlu skjól. um mannmn um og öðru æti. Og þegar þeir fóru að vaða dýpra og höfðu þannig stuðn- ing af sjónum, fundu þeir að þeir gátu vel staðið á tveimur fótum, og þannig vöndust þeir á að ganga uppréttir. Þeir komust einnig upp á að brjóta skeljarnar með steinum og uppgötv- uðu þannig að hægt var að nota steina sem vopn og áhöld. Þeir voru áður kaf- loðnir, en af þessu sífelda svalki í sjónum duttu hárin af þeim og þeir urðu hárlausir eins og flest dýr í sjónum. En vegna þess að þeir köfuðu ekki þá héldu þeir hárinu á höfðinu, enda var þeim það nauðsynlegt sem vörn gegn sólarhita. Þetta sífelda busl í sjónum getur líka skýrt hvern- ig á því stendur að maðurinn er með fitulag undir húðinni, en það hafa eng ar apategundir. hvernig á að varðveita þau? Vis- indamenn hafa fundið ýmsar að- ferðir til þess, og eru bóksöfnum veittar upplýsingar um það. En samt sem áður verða skjölin ekki óforgengileg, og eina ráðið til þess að varðveita þau virðist vera það, sem nú er víða upp tekið, að ljós- mynda þau á smáfilmur. Svo fer líka um bækur, og þó sérstaklega um blöð, að ekki er unnt að varð- veita þau óendanlega nema á ljós- myndum. Hægt er að gera pappír svo, að hann sé hér um bil óforgengileg- ur. Sá pappír er gerður úr bómull eingöngu. Blaðamaður kom á fund Bernhard Shaw. Honum þótti undarlegt að sjá engin blóm á heimili skáldsins. — Eg helt að yður þætti vænt um blóm, sagði hann. — Já, víst þykir mér vænt upi þau, hreytti Shaw úr sér. Mér þykir líka vænt um börn, en þó hegg eg ekki af þeim höfuðin til þess að stinga þeim í potta hingað og þangað um húsið.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.